Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հայաստանն ահաբեկիչների երկիր չի, սանկցիաների տակ չի գտնվում: Հայաստանն ի վիճակի է օրինական ճանապարհով, պայմանագրերով զենք գնել և միշտ այդպես ենք գնել»,- տնտեսական թեմաներ լուսաբանող լրագրողների և տնտեսագետների հետ հանդիպմանն ասել է ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը:

Հիշեցնենք, որ Ռոբերտ Քոչարյանը օրեր առաջ հանդիպել էր  նրանց հետ, այժմ հրապարակվել է նոր դրվագներ տնտեսական թեմաներով քննարկումից:

Հարց- Մեզ երկու տարի առաջ խոսացել էին, որ ավելի գիտելիքահենք, տեխնոլոգիաների վրա հիմնված տնտեսություն կունենանք: Արդյո՞ք հնարավոր է ՀՀ-ում տնտեսությունը գիտելիքահենք, տեխնոլոգիաների վրա  հիմնաված դարձնել, որո՞նք են գործոնները, որոնք կօգնեն դրան: Արդյո՞ք ունենք տնտեսական հեղափոխությունը, որը փաստացի հենց տնտեսական կառուցվածքի փոփոխություն է նշանակում:

Ռ.Քոչարյան-Մեզ մոտ շարժը հակառակ ուղղությամբ է: Այն, ինչը քննադատվում էր և խոստանում էին, որ պետք է սա փոխենք, հակառակը, տնտեսության կառուցվածքը ավելի շատ է դեֆորմացվում:

Հանքագործությունն էլ է պետք զարգացնել: Այն կարծիքին եմ, որ պետք է, ուղղակի երևի պետք է ավելի խիստ բնապահպանական պայմաններով դա անել: Տվյալ դեպքում միջազգային գներն այնքանով են բարենպաստ, որ տնտեսվարողը կարող է ներդրումներ անել ավելի խստացված  բնապահպանական նորմատիվներում տեղավորվելու համար, բայց տնտեսության կառուցվածքը չի փոխվում:

Մենք կարող ենք ունենալ գիտելիքահենք տնտեսություն, բայց դա պետք է սկսվի կրթությունից: Եթե մտածում ենք, որ առանց կրթական համակարգի էական փոփոխությանը մենք… Ինչի՞ հաշվին պետք է ունենանք: Չկա այդ հենքը:  Մենք սովետի ժամանակ ունեցել ենք շատ հզոր պոլիտեխնիկ ինստիտուտ և եթե փորձենք վերադառնալ այդ ժամանակներին, այն ֆակուլտետներն էին հզոր, այն ճյուղերը, որտեղ մենք ունեինք լուրջ հզորություններ: Մենք չենք կարող ինժեներական  ոլորտը զարգացնել, եթե չկա այն ոլորտը, որտեղ պետք է այդ մասնագետները սովորեն, նոր լիցք հաղորդեն: Բայց պետք է ամեն ինչ սկսվի կրթությունից:
Բայց մտածել, թե ամբողջ երկիրը IT ոլորտի երկիր է դառնալու, դա էլ չի լինելու: Պետք է զարգացնել, պետք է ընդհանրապես կառավարությունը, երկիրը թվայնացնել: Այդ ուղղությամբ ընդհանրապես խոսակցություն չկա: Պետք է ամբողջ կառավարման համակագը թվայանացնել:  Հիմա անում են, թե չեն անում, կասկածում եմ:

Մենք չենք կարող լուրջ զարգացումներ ունենալ տնտեսական ոլորտում, եթե ասում ենք, որ ամեն մի ներդրողի պետք է կցենք ԱԱԾ-ի մի աշխատող: Եղել է այդպիսի հայտարարություն կառավարության նիստի ժամանակ: ԱԱԾ-ի աշխատողը վերջին մարդն է, որին ներդրողը կցանկանար Հայաստանում տեսնել: Սա մտածելակերպի մասին է խոսում, որ ուղղակի չեն պատկերացնում գործարարի հոգեբանությունը: Կարող ես պայմաններ ստեղծել, ինչ որ ոլորտների համար  որոշ արտոնություններ  նախանշել, բայց եթե ընդհանուր  ներդրումային միջավայրդ լինի ԱԱԾ-ից մարդ կցելով, ոչ մի բան չի ստացվելու: Այստեղ պետք է էական մտածելակերպի փոփոխություն:

Երբ հայտարարեցինք IT-ին գերակա ոլորտ  է Հայաստանի համար, ուղղակի նպատակաուղղված փորձում էինք ընկերությունների հետ աշխատել: Այն ժամանակ «Սինոփսիսին» բերեցինք և այսօր ամենից առաջատար ընկերությունն է: Այն ժամանակ բերեցինք, պայմաններ, շենք  տվեցինք, ինկուբատոր ստեղծեցինք այդ ոլորտի համար: Հայտարարությունը չպետք է ուղղակի լինի սոսկ հայտարարություն: Հայտարարության հետևից  պետք է գան կոնկրետ քայլեր, թե ինչ պետք է անել:

Սա այն ոլորտներից է, որտեղ և անելիքները կան, որը ոնց որ նաև հռչակված է որպես գերակա ոլորտ: Հիմա երբ որ հռչակում են գերակա ոլորտ, դրանից մի քանի ամիս հետո լուծարում նախարարությունը, ինձ մոտ հարց է առաջանում՝ կառավարման տեսանկյունից որևէ մեկը մտածո՞ւմ է, որ սա աբսուրդի ժանրից է: Եթե մի ճյուղ հռչակում ես գերակա ոլորտ, թիմ ես ձևավորում, որն այդ գերակա խնդիրները  պետք է կյանքի կոչի, համակարգի, առաջ տանի: Հիմա ո՞վ է ճանաչում գյուղատնտեսության ոլորտի պատասխանատուին Հայաստանում: Ես չգիտեմ ով է:

Հիմա մի հատ զուգահեռ բերեմ՝ ով է ճանաչում Հայաստանի գլխավոր էպիդեմիոլոգին: Ունե՞նք այդպիսի, թե չունենք:

Իմ տպավորությամբ այս պայքարի ամենից ակտիվ, երևացող և որոշումներ կայացնող  դեմքը պետք է լիներ Հայաստանի գլխավոր համաճարակաբանը: Մենք տեսնում ենք ինֆեկցիոնիստների: Ինֆոկցիոնիստը այն բժիշկն է, որը բուժում է հիվանդին: Բայց պետք է ամեն ինչ անենք, որ այդ հիվանդը չլինի, որ գնա, ընկնի ինֆեկցիոնիստի ձեռքը հիվանդանոցում: Բոլոր երկրներում, որոնք հաջողված պայքար են մղել Կովիդի դեմ, համաճարակաբանները ամենից կարևոր դեմքերն են: Նույնիսկ շատ տեղերում իշխանությունը խումբ էր ձևավորում, որոնց բոլոր առաջարկները ոչ թե քննարկում էին, այլ ուղղակի կատարում էին, որովհետև սա մասնագիտություն է: Տարբերությունը էապես մեծ է: Երբ որ դա ոչ թե հայտարարում են մեզ հենց համաճարակաբանները, այլ երբ ամեն օր երկրի ղեկավարը, առողջապահության նախարարը  ասում է, թե դիմակ ոնց կրեն, ձեռքերը ոնց լվանան, ուղղակի աբսուրդի ժանրից է: Դրա համար ունենք այսպիսի արդյունքներ:

Նույնը գյուղատնտեսության ոլորտում: Մենք ոնց որ մասնագետի նկատմամբ հարգանք չունենք: Ոնց որ մարդիկ ունեն դիպլոմներ, բայց չունեն պրոֆեսիոնալ մտածելակերպ:

ՀՀ երկրորդ նախագահը նաև ասել է. «Հայաստանն ահաբեկիչների երկիր չի, սանկցիաների տակ չի գտնվում: Հայաստանն ի վիճակի է օրինական ճանապարհով, պայմանագրերով զենք գնել և միշտ այդպես ենք գնել:

Գիտե՞ք երբ են շրջանցում օրինական ճանապարհները, երբ զենք առնող սուբյեկտը ինչ-որ սանկցիաների տակ է: Կամ, օրինակ, եթե որևէ երկիր ցանկանա զենք ծախել Թայվանին, փորձելու է միջնորդ ընտրելով զենքը վաճառել, որ Չինաստանի հետ խնդիրներ չունենա: Տվյալ դեպքում մենք ունենք պայմանագիր Ռուսաստանի հետ: Երբ խոսում են օֆշորային ճանապարհներով զենք գնելու մասին, միանգամից մտածում ես շատ լուրջ կոռուպցիոն գործարքի մասին: Այլ կարծիք այստեղ չի կարող լինել:

Եթե չեմ սխալվում, նաև ՊՆ-ն ուներ, միգուցե հիմա ունի արտաբյուջետային հաշիվ: Ուրեմն պետք է ասեն՝ սա է արտաբյուջետային հաշիվը և այս գումարները նստել են այդ հաշվին: Ես գիտեմ, որ ինչ-որ ժամանակ եղել է նաև այդպիսի հաշիվ, որը ևս օգտագործվել է որոշ նպտակների համար: Բայց այդ հաշիվը ևս եղել է ֆինանսների նախարարության վերահսկողության տակ: Հիմա դա էլ չի ասվում:

Եվս այնքան ժամանակ, մինչև մեզ ցույց չտան, թե ոնց է ծախսվել այդ գումարը, բոլորս իրավունք ունենք համարել, որ այդ գումարը նպատակին չի ծախսվել: Այդ գումարը մի տեղից պետք է դուրս գա: Չի կարող չերևալ»: