Առողջություն 10:26 31/10/2020 Հայաստան

Ինչպես պաշտպանվել սպիտակ ֆոսֆորի ռումբերի պայթյունների հետևանքներից և ինչ առաջին բուժօգնություն ցուցաբերել

Դաշնակցական, նախկին զինվորական Արթուր եղիազարյանը ֆեյսբուքյան իր էջում մանրամասն  ներկայացրել է, թե ինչպես պետք է պաշտպանվել սպիտակ ֆոսֆորի ռումբերի պայթյունների հետևանքներից և ինչ առաջին բուժօգնություն է պետք ցուցաբերել վիրավորվածներին, հրապարակել մի քանի կանոններ և խորհուրդներ։ 

«Հայտնվել է տեսագրություն, որը փաստացի ապացուցում է, որ Ադրբեջանն Արցախում կիրառել է քիմիական զենք՝ ֆոսֆորային ռումբեր։ Բայց պետք է հիշեցնեմ, որ սա առաջին դեպքը չէ։ Դեռևս 2016 թվականի ապրիլյան մարտերի ժամանակ առաջին անգամ հիշատակվեցին դեպքեր՝ ադրբեջանցիների կողմից ռազմագծում այդ հակամարդկային միջոցի կիրառման մասին, չնայած դրա կիրառման մեղքը փորձում էր բարդել հայկական կողմի վրա։

Հիշեցնեմ, որ Սիրիայի հյուսիսում 2018 և 2019 թվականներին նույնպես արձանագրվել են ֆոսֆորային ռումբերի կիրառում Թուրքիայի կողմից՝ քրդերի դեմ։

Ստորև չեմ անդրադառնա այդ ռումբերին, կարող եք յութուբում տարբեր տեսահոլովակներ տեսնել դրանց կիրառման ու հետևանքների մասին, այլ կփորձեմ օգտակար լինել՝ սպիտակ ֆոսֆորի կիրառման դեպքում վնասակար գործոնների ազդեցության դեմ պաշտպանության մի քանի կարևոր կանոններ և առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու խորհուրդներ հուշելով։ Կարևոր է, որ մարդիկ իմանան, թե ինչպես պաշտպանվեն և առաջնային բուժօգնություն ցույց տան վիրավորումներ ստացողներին։ Եվ այսպես.

1. Պետք է հնարավորինս պաշտպանել բաց մաշկը՝ ֆոսֆորային կրակի հետևանքով առաջացած այրվածքներ ստանալուց. Դրանք շատ երկար չեն բուժվում և ուժեղ ցավ են պատճառում։

2. Պարտադիր պետք է պաշտպանեք շնչառական օրգանները. Ֆոսֆորի այրման ժամանակ անջատվում է այնպիսի թունավոր գազ, որ ածխաթթու գազը (угар) կարելի է համարել անվտանգ բան։ Այդ թունավոր գազից շղարշային (марлевая) վիրակապը կպաշտպանի 10-15 %-ով, շնչառական դիմակը (респиратор)՝ 50 %-ով, ճիշտ ֆիլտրով հակագազը (օրինակ ՝ ГП-7В կամ սովորական «համստերը»՝ 90% -ով։

3. Պարտադիր պետք է պաշտպանել տեսողական օրգանները. Դրանց վրա ազդեցությունը կարող է լինել ճակատագրական և հասցնել լիակատար կուրության: Դրա համար հերմետիկ ակնոցները հարմար են, բայց պետք է նկատի ունենալ, որ բարձր ջերմաստիճանում պլաստմասան արագ հալվում է, ուստի ապակե ոսպնյակներով հակագազն ավելի լավ է, իսկ կաուչուկե ռետինը ավելի երկար կդիմանա, քան պլաստիկը:

4. Եթե հայտնվել եք հարվածի գոտում՝ պատսպարվեք այնպիսի շինությունում, որն այրվելու քիչ հավանականություն ունի (բետոնե և քարե կոնստրուկցիաներ` առանց շինարարության մեջ փայտյա և այլ դյուրավառ նյութերի օգտագործման: Չթաքնվել նկուղներում, քանի որ հրդեհը կարող է արգելափակել ելքը, և ստորին տեղանքում բավականաչափ թունավոր նյութեր կուտակվելով՝ դուք պարզապես շնչահեղձ կլինեք: Ստորգետնյա ապաստարան մտնել միայն այն դեպքում, երբ որի մուտք ունի դեպի այլ բաց տարածք տանող ելք:

5. Հարվածից անմիջապես հետո հեռացեք հարվածային գոտուց: Անմիջապե՛ս։

6. Չմոտենաք էպիկենտրոնին, չնայեք պայթյունին. Ֆոսֆորի այրման ջերմաստիճանը 1200 աստիճան է, այն ակնթարթային հալեցնում է ամեն ինչ՝ ինչ կա ձեր վրա, ներառյալ մաշկը, իսկ անմիջական էպիկենտրոնում՝ նաև ողջ մարմինը:

7. Հեռու մնացեք ռազմավարական օբյեկտներից և մարդաշատ վայրերից՝ հարվածի ամենահավանական տեղանքներից:

8. Հարվածի պայթյունից առաջացած թունավոր գազերն արագ տարածվում են օդում ՝ մեծ տարածության վրա։ Մինչև ապաստարան կամ տարհանման վայր հասնելը՝ պետք է պաշտպանել շնչառական օրգաններն ամբողջ ճանապարհին և ունենալ փոխարինելի շատ ֆիլտրեր՝ հակագազի համար (եթե կարող եք գտնել)։ Եթե հակագազ կամ այլ պաշտպանիչ միջոցներ չկան՝ ունեցեք մաքուր սառը ջուր և կտորեղեն՝ աչքերը, քիթը և բերանը խոնավ լաթերով փակելու և պաշտպանելու համար։ Եթե չկա ջուր և լրացուցիչ կտորեղեն՝ հանեք որևէ հագուստեղեն ձեր վրայից, միզեք վրան և դրանով փակեք տեսողական և շնչառական օրգանները։

9. Ոչ մի դեպքում չշփվել պղնձի սուլֆատի (պղնձարջասպի) և կալցիումի կարբոնատի (կավճի, կրի, կրաքարի, մարմարի և այլնի ) հետ: Այս նյութերի փոխազդեցությունը սպիտակ ֆոսֆորի հետ՝ առաջացնելու է կրկնակի թթվային այրվածքներ:

10. Սպիտակ ֆոսֆորը մարմնի որևէ հատվածի վրա ընկնելուց հետո՝ խուճապի չմատնվել ու ձեռքով արագ-արագ չշփել, որպեսզի ավելի մեծ մակերեսի վրա չտարածվի։ Այն շփումից չի հանգելու, միայն ավելի է տարածվելու։ Եթե ձեռքի տակ սառը ջուր կա՝ միայն սառը ջուր լցնել վրան, բայց այնպես, որ մարմնի այլ մասերով չհոսի այդ ջուրը, քանի որ այն նույնպես կարող է տարածվել։ Մաքրվում է ամբողջական, երբ մեծ քանակությամբ ջուր է ոռոգում (հորդում):

Ֆոսֆորային այրվածքները սովորաբար խորն են, քանի որ երբ այն մաշկի վրա է թափվում՝ ֆոսֆորը շարունակում է այրվել: Ֆոսֆորի այրվածքներից սխտորի հոտ է գալիս, մթության մեջ լույս են տալիս և անգամ այրվածքի կեղևային մասը հեռացնելուց հետո՝ շարունակում են ծխալ: Սպիտակ ֆոսֆորը թունավոր է, այն ներծծվում է արյան մեջ ՝ առաջացնելով նյարդային, սրտանոթային համակարգի, լյարդի և երիկամների լուրջ խանգարումներ: Ֆոսֆորը մարում են սառը ջուր լցնելով և թաց վիրակապ կիրառելով: Քիմիական ճանապարհով ֆոսֆորը «չեզոքացվում» է 5%-ոց կալիումի պերմանգանատով, 3%-անոց ջրածնի պերօքսիդով՝ սոդայի հագեցած լուծույթում:

Ֆոսֆորային այրվածքների դեպքում առաջին բուժօգնության համար՝

1) մարմնի այրվածք ստացած մակերևույթն անհապաղ ընկղմել սառը ջրում կամ ոռոգել սառը ջրի մեծ քանակությամբ։
2) այրված մակերեսը ֆոսֆորի կտորներից մաքրել պինցետներով։
3) թունավոր այրման արտադրանքները հեռացնելու նպատակով օգտագործվում են երկածխաթթվային սոդայի 5% լուծույթով թրջոցներ:
4) 3% ջրածնի պերօքսիդի լուծույթով առատ լվացում ՝ ֆոսֆորը օքսիդացնելու համար՝ մինչև ֆոսֆորական անհիդրիդի վերածվելը։
5) Մարմնի այն հատվածները, որտեղ կարող է մնալ սպիտակ ֆոսֆոր, պետք է անընդհատ խոնավ պահել, քանի որ այս նյութը կարող է նորից բռնկվել՝ մթնոլորտային թթվածնի հետ շփվելիս: Կարևոր է մարմնի վնասված բոլոր հատվածների մանրակրկիտ բուժումը, քանի որ մաշկի վրա մնացած ֆոսֆորը կարող է առաջացնել համակարգային թունավորումներ։
6) Բացառեք քսուքային վիրակապերի կիրառումը, որոնք կարող են ուժեղացնել ֆոսֆորի ֆիքսացիան և ներծծումը (կլանումը) մարմնի կողմից:
7) Աչքերը, քիթը, բերանը լվանալ կերակրի սոդայի 2%-ոց լուծույթով։
8 ) Աչքերի ցավի դեպքում աչքերի մեջ կաթացնել դիկաինի (Dikain) 0.5% լուծույթի 2-3 կաթիլ։
9) Ներարկել ցավազրկողներ, ացետիլցիստեին՝ եթե հակացուցումներ չկան:
10) Անհրաժեշտ է հնարավորինս շուտ ցուցաբերել առաջին բուժօգնություն և հոսպիտալացնել տուժածներին»։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

15:04
Հայտնի է դարձել Թրամփի և Ցուկերբերգի հանդիպման մասին
Meta կորպորացիայի ղեկավար Մարկ Ցուկերբերգը հանդիպել է ԱՄՆ ընտրված նախագահ Դոնալդ Թրամփին Ֆլորիդայում գտնվող Մար-ա-Լագոյի կալվածքում։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
14:49
Հունվարի 15-ից Միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայության թեժ գծի հեռախոսահամարը չի գործի
ՆԳՆ միգրացիայի և քաղաքացիության ծառայության գործառույթների շրջանակում մատուցվող ծառայությունների որակը բարձրացնելու, տեղեկությունները...
Աղբյուր` Panorama.am
14:42
Պրահայի «Հավերժական հույս» երաժշտական ​​փառատոնում կհնչի Տիգրան Մանսուրյանի «Ռեքվիեմը»
«Հավերժական հույս» ութերորդ երաժշտական ​​փառատոնը տեղի կունենա 2025 թվականի փետրվարի 2-ից մարտի 20-ը Պրահայի յոթ տարբեր...
Աղբյուր` Panorama.am
14:26
ԵՄ-ն կվերլուծի ՀՀ կառավարության հավանությանն արժանացած նախագիծը եվրաինտեգրման գործընթաց սկսելու մասին
Բրյուսելում «Արմենպրես»-ի թղթակցի հետ զրույցում այս մասին ասել է ԵՄ արտաքին հարաբերությունների և անվտանգության հարցերով գլխավոր խոսնակ Անիտա Հիպերը
Աղբյուր` Panorama.am
14:16
Ծառուկյան-Մախաչև մենամարտը կարող է հետաձգվել
Հունվարի 19-ին պետք է կայանա UFC-ի թեթև քաշային կարգի չեմպիոնական մենամարտը Արման Ծառուկյանի և Իսլամ Մախաչևի միջև, սակայն այն կարող է ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:15
ՍԱՏՄ-ն դպրոցի տնօրենին տուգանել էր, քանի որ նա չգիտեր բժշկություն․ Անուշ Պողոսյան
Առողջության իրավունք իրավապաշտպան ՀԿ հիմնադիր նախագահ Անուշ Պողոսյանը գրում է. «2024 թվականի սեպտեմբերին ՀՀ սննդամթերքի անվտանգության...
Աղբյուր` Panorama.am
14:00
Երևանի օդում փոշով աղտոտվածության մակարդակը գերազանցում է հիգիենիկ նորմը․ փորձագետ
Երևանի օդում փոշով աղտոտվածության մակարդակը գերազանցում են հիգիենիկ նորմերը։Այս մասին Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց «Խազեր» ՀԿ...
Աղբյուր` Panorama.am
13:51
ԵԱՏՄ-ից դուրս գալու հնարավոր հետևանքները. Թադևոս Ավետիսյան
«Դեպի ԵԱՏՄ շուկա արտահանումը և այդ շուկայից ներմուծումը շարունակում է մնալ մեր երկրի տնտեսական աճի, արտադրական և սպառողական պահանջարկի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:43
Մոսկվայից և Երևանից չվերթները փոխվել են դեպի այլընտրանքային օդանավակայաններ
Մոսկվայից և Երևանից չվերթները փոխվել են դեպի այլընտրանքային օդանավակայաններ՝ սահմանափակումների պատճառով։ Այս մասին գրում է «Ռիա...
Աղբյուր` Panorama.am
13:28
Լոս Անջելեսում մոլեգնող հրդեհների հետևանքով մահացածների թվում ՀՀ քաղաքացիներ չկան. ԱԳՆ
Լոս Անջելեսում մոլեգնող հրդեհների հետևանքով մահացածների թվում ՀՀ քաղաքացիներ չկան: «Sputnik Արմենիա»-ի հետ զրույցում այս մասին ասաց...
Աղբյուր` Panorama.am
13:17
Այդ զույգը դարձել է Հայաստանը դեպի կործանում տանող ճանապարհի սկիզբը, ընթացքն ու վերջը. Բագրատ Սրբազան
«Հայաստանի իրական մարտահրավերը քո ստախոսությունն է, խաբեբայությունը, սուտը։ Դժբախտաբար, այդ խաբեբայության, ստի ու մոլորության մեջ...
Աղբյուր` Panorama.am
13:05
Բագրատ Սրբազան. Այդ սպառնալիքները թշնամի պետության ու սեփական ժողովրդին թշնամի դարձած իշխանության ներքին համաձայնության արդյունք է
«Մեկ շաբաթվա դրությամբ այնքան աղբ, աղետ ու արհավիրք է լցվում մեր կյանք, որ մեր միտքը հոգնում է նույնիսկ մտածել այդ մասին, բնական է, մարդիկ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:29
Խոշոր ավտովթար Արագածոտնում. բախվել են «Երևան Սիթի»-ի «MAN» բեռնատարը, «Mitsubishi» բեռնատարն ու այլ մեքենաներ
Այսօր՝ հունվարի 11-ին, շղթայական ավտովթար է տեղի ունեցել Արագածոտնի մարզում: Ժամը 11:00-ի սահմաններում Երևան-Վանաձոր ավտոճանապարհի...
Աղբյուր` Panorama.am
12:08
Սոչիում երկրաշարժ է տեղի ունեցել
Սոչիում այսօր առավոտյան ստորգետնյա մի քանի ցնցում է գրանցվել։ Սեյսմիկ կայանները մի քանի ցնցում են գրանցվել։ Տեղական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:48
Փաշինյանը դիտարկում է Մինսկի խումբը լուծարելու հարցով ԵԱՀԿ դիմելու հնարավորությունը. Խոսնակ
«Հայաստանի Հանրապետությունը դիտարկում է ՄԽ-ն լուծարելու հարցով ԵԱՀԿ դիմելու հնարավորությունը»,-այս մասին հայտարարել է Նիկոլ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:24
Փարաքարում մեկնարկել են նախնական ընտրությունները
Փարաքար խոշորացված համայնքում այսօրվանից մեկնարկում են նախնական ընտրությունները։  Փարաքարում գտնվող ԱԺ «Քաղաքացիական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:14
Հենրիխ Մխիթարյանի վերաբերյալ «Ինտեր»-ի բուժանձնակազմն այսօր կտա իր գնահատականը
Հենրիխ Մխիթարյանը կարող է բաց թողնել Ա Սերիայի 20-րդ տուրի «Վենեցիայի» դեմ հանդիպումը: Այս մասին գրում է Fcinter1908.it-ն ու...
Աղբյուր` Panorama.am
10:55
Կոթիում հուղարկավորվել են Ուկրաինայում զոհված երիտասարդին
Երեկ` հունվարի 10-ին Նոյեմբերյան համայնքի սահմանամերձ Կոթի գյուղում հուղարկավորել են 27-ամյա Գոռ Ազիբեկյանին։ Տավուշցի լրագրող Ոսկան...
Աղբյուր` Panorama.am
10:44
Դիլիջանի նախկին քաղաքապետի եղբոր որդիների վերաբերյալ քրեական վարույթը դատախազը հանձնել է դատարան
Դատախազը 2024 թվականի դեկտեմբերի 27-ին Հակակոռուպցիոն դատարան է հանձնել Տավուշի մարզի Դիլիջան համայնքի նախկին ղեկավարի եղբորորդիներ Վ.Ս.-ի և...
Աղբյուր` Panorama.am
10:21
Օդում նկատվող սառցե բյուրեղները ձյան տեղումներ չեն. Բացատրում են մասնագետները
Երևանում և հանրապետության տարբեր հատվածներում օդում նկատվող սառցե բյուրեղները ձյան տեղումներ չեն։ Այս մասին հայտնում...
Աղբյուր` Panorama.am
10:14
Հայաստանի մի քանի մարզերում, Արաատյան դաշատավայրում ինվերսիոն շերտ է առաջացել
Ձմեռային ամիսներին Հայաստանի միջլեռնային գոգավորություններում, հատկապես Շիրակի և Արարատյան դաշտերում, դիտվում  են ջերմաստիճանային...
Աղբյուր` Panorama.am
09:56
Ադրբեջանական կողմը մասամբ գաղտնազերծել է Փաշինյանի առաջարկը
Ադրբեջանական ԶԼՄ-ները գաղտնազերծել են, թե ինչ է առաջարկ է ներկայացրել հայկական կողմը  Երասխ-Սադարակ-Օրդուբադ-Մեղրի-Զանգելան երկաթուղին...
Աղբյուր` Panorama.am
09:24
Որոշել էի չպատմել, բայց քանի որ Ջերմուկի անունն է շոշափվում, պատմեմ, մեջս չմնա. Էդգար Հարությունյան
«Երկրի ղեկավարն ասում է, թե մարդիկ Ջերմուկում սուրճ խմելու փոխարեն Հռոմ կամ Փարիզ են գնում։ Որոշել էի չպատմել, բայց քանի որ Ջերմուկի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:09
Վթարից հետո մեքենան այրվել է, վարորդը՝ տեղափոխվել հիվանդանոց
Արագածոտնի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն հունվարի 10-ին, ժամը 22:52-ին ահազանգ է ստացվել, որ Ագարակավանի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:07
«Ժողովուրդ». Նահապետ Գևորգյանի «ճռիկ-վռիկներ» անող որդուն շոու բեմադրելով, ձերբակալել են հետո բաց թողել
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Ոստիկանությունը, չմոռանալով, որ Փաշինյանի «համբերության բաժակը լցվելու»...
Աղբյուր` Panorama.am
09:00
«Ժողովուրդ». Կալանավորումների տեսքով նոր «Մասկի շոուներ» կլինեն
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Առաջիկայում կալանավորումների տեսքով նոր «Մասկի շոուների» ականատես կլինենք:...
Աղբյուր` Panorama.am
08:58
«Ժողովուրդ». 2025-ի մինչև մայիսի 1-ը ովքեր պետք է հայտարարագիր ներկայացնեն
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «2024 թվականի նոյեմբերի դրությամբ Հայաստանում գրանցվել են 782 հազար 832 աշխատակիցներ, ովքեր...
Աղբյուր` Panorama.am
08:50
Խոշոր հրդեհ Նոյեմբերյանում
Տավուշի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն հունվարի 11-ին, ժամը 01:52-ին ահազանգ է ստացվել, որ Կամոյի փողոցում...
Աղբյուր` Panorama.am
08:42
Հայաստանի մի քանի ճանապարհներին մառախուղ է
Հայաստանի տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ: Փակ է Արագածոտնի մարզում «Ամբերդ» բարձր լեռնային օդերևութաբանական կայանից Քարի լիճ...
Աղբյուր` Panorama.am
23:10
Լուիս Մորենո Օկամպոյի տունն ամբողջովին ավերվել է Կալիֆոռնիայի հրդեհից
Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո Օկամպոն X-ի իր միկրոբլոկում գրել է. «Մալիբուում գտնվող իմ տունն...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Եթե Ադրբեջանը վստահ է, ինչո՞ւ է դատական գործընթացները դադարեցնելու մասին գաղափար առաջ քաշում
13:48 10/01/2025

Եթե Ադրբեջանը վստահ է, ինչո՞ւ է դատական գործընթացները դադարեցնելու մասին գաղափար առաջ քաշում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}