Ձեր վստահելի աղբյուրը

Պատերազմական իրավիճակում անձնական տվյալների պաշտպանության ոլորտը լրացուցիչ առանձնահատկություն է ձեռք բերում. շատ են սկսում անձնական տվյալներն օգտագործել որպես գործիք, միջոց այլ, ոչ իրավաչափ, վնասակար միջամտություն իրականացնելու համար։ Ասուլիսում ասաց ՀՀ արդարադատության նախարարության Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալության պետ Գևորգ Հայրապետյանը։

«Դա ցույց է տրվում նաև այս պատերազմական իրավիճակում Ադրբեջանի հաքքերների կողմից իրականացվող միջամտության ձևերով, երբ որ մարդկանց անձնական տվյալները  ձեռք բերելուց հետո սկսում են օգտագործել ոչ իրավաչափ նպատակներով՝ տարածել ապատեղեկատվություն, խուճապ և այլն։ Այս համատեքստում ինչքան շատ ու իրական աձնական տվյալներ է  հնարավոր լինում ձեռք բերել, այդքան հեշտ է  իրականացնել ապատեղեկատվության կամ խուճապի տարածումը»,- նշեց նա։

Գ. Հայրապետյանի խոսքով, իրական անձնական տվյալների միջոցով հնարավոր է դառնում ապատեղեկատվությունը, կեղծիքը որպես իրական հրամցնել։

Ի՞նչ է պետք անել դրանից խուսափելու համար։ Նա խորհուրդ տվեց լինել բծախնդիր ու առավելագույնս պաշտպանել անձնական տվյալները, մարդիկ պետք է իմանան, որ  իրենց անձնական տվյալները ոչ միայն իրենցն են և ոչ միայն իրենց դեմ են ուղղված, կարող են կիրառվել որպես գործիք, զենք հասարակության այլ անդամների դեմ ապատեղեկատվության, խուճապի տարածման հարցերում, հետևաբար, պետք է պաշտպանել այդ տվյալները հնարավորինս օգտագործելով և տեխնիկական, և կազմակերպչական   միջոցառումներ.

«Հնարավորինս պետք է ապահովել էջերի հարթակների անվտանգությունը, ընտրել բարդ գաղտնաբառեր, չտրամադրել այլոց, միացնել  երկփուլանի վավերացումը  բոլոր հնարավոր հարթակներում, որոնք դրա հնարավորությունը տալիս են։ Սրանք տեխնիկական միջոցառումներ են, որոնք կարող են ապահովել մարդկանց տվյալների պաշտպանությունը։

Ինչ է նշանակում կազմակերպչական միջոցառում. չվստահել, սեփական կամքով չտալ տվյալներ ուրիշներին, հրապարակային չդաձնել  գաղտնաբառը, չտեղադրել   էջերում, բաց հասանելի եղանակով զգայուն տեղեկություն սեփական կամ այլոց տվյալների վերաբերյալ»։

Գ. Հայրապետյանն ասաց, որ անձնական էջերը գողանալու համար դիմում են տարբեր հնարքների.

«Կարող է մարդը իբր թե Ֆեյսբուքից հաղորդագրություն ստանալ ու ինչ-որ պատրվակով խնդրեն նրան տրամադրել իր գաղտնաբառն ու մուտքանունը։ Արտաքինից շատ նման լինի Ֆեյսբուքին, բայց իրականում հասցեում տեսնում են, որ Ֆեյսբուքից չէ։ Բայց եթե  մարդիկ այս խայծը կուլ տան և տրամադրեն իրենց գաղտնաբառը, անկախ նրանից, թե ինչքան էլ բարդ գաղտնաբառ ընտրած լինեն, ինքնակամ զիջում են հակառակորդին։ Դրանից հետո կմտնի իրենց էջ ու կսկսեն վնասել ուրիշներին»։

Նա հիշեցրեց, որ մի քանի օր առաջ խորհրդատվություն էին տրամարդել տեսախցիկների հետ կապված։ Գ. Հայրապետյանն ասաց, որ տարածքները տեսանկարահանող տեսախցիկների կոտրելու դեպքեր շատ չեն եղել, սակայն հարձակման ռիսկ կա, կրկնվող, պարբերաբար կիրառվող հնարք է։

Մասնագետը նաև մի քանի համեմատություն արեց. «Մարդը տանից դուրս գալուց բանալիով փակում է դուռը, որ մարդ չմտնի։ Նույն հաջողությամբ պետք է համացանցային հարթակները փակել, թույլ չտալ այլոց մտնել, գաղտանաբառը  չտրամադրել ուրիշներին։ Դռանն ապահով կողպեք են դնում, հետևաբար գաղտնաբառն էլ պետք է լինի ապահով։ Բոլոր հնարավոր հարթակներում պետք է սովորել և կիրառել երկփուլանի վավերացում, այն դեպքում, որ եթե հաքքերները կարողանան ձեռք բերեն, միևնույնն է՝ չկարողանան տիրանալ էջերին, օգտագործել ապատեղեկատվություն տարածելու նպատակով»։

Նա ընդգծեց՝ անհրաժեշտ է ձեռնպահ մնալ որևէ մեկին զգայուն կամ ոչ զգայուն, սեփական և այլոց տվյալներ տրամադրելուց, որևէ հարթակում գաղտնաբառները գրանցելուց։  Գ. Հայրապետյանն ասաց, որ եթե նախկինում ադրբեջանցի հաքքերները կոտրում էին մարդկանց էջերը կամ էլեկտրոնային հասցեները, հայտարարում էին այդ մասին։

«Ինչ որ մի փուլում սկսվեց տեղեկություններ հրապարակվել՝ անձնագրային կամ այլ անձնական տվյալներ։  Հասկացանք, որ դա ստացված չէ հենց այդ կոտրված հարթակից։ Պարզվեց, որ հաքքերները սովորել են ոչ միայն կոտրել էլեկտրոնային հասցեն, այլ նաև նայել, թե մեջն ինչ կա։ Ամեն մարդ էլ կարող է նման հարձակման զոհ դառնալ, հետևաբար՝ կարևոր տեղեկություններ միմյանց փոխանցելիս, փոխանցելուց հետո այդ տվայները պետք է ջնջել այնտեղից»,- ասաց Գ. Հայրապետյանը։

Նա նշեց, որ պետք է առավել զգոնություն ցուցաբերել՝ դրսևորելով կոլեկտիվ պատասխանատվություն հասարակության առաջ, որովհետև այլևս անձնական տվյալները չեն օգտագործվում հենց կոնկրետ միայն այդ մարդուն վնասելու, հետևելու, գտնվելու վայրն իմանալու համար, այլ օգտագործվում է, և ավելի շատ, հասարակության մեջ ապատեղեկատվություն, խուճապ տարածելու, այլ վնասակար միջամտություն իրականացնելու համար։

«Այսինքն, մարդկանց տվյալները, հատկապես զգայուն, կարող են օգտագործվել այլ, ավելի վնասակար միջամտություն իրականացնելու նպատակով»,- ընդգծեց ՀՀ արդարադատության նախարարության Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալության պետը։