Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հայտարարություն է տարածել Լեռնային Ղարաբաղում և նրա շրջակայքում առկա հակամարտության վերաբերյալ ժամանակավոր միջոցներ ձեռնարկելու վերաբերյալ։

Նշենք, որ 2020 թ.-ի սեպտեմբերի 27-ից Հայաստանը ՄԻԵԴ է ներկայացրել դիմումներ Ադրբեջանի նկատմամբ միջանկյալ միջոց կիրառելու վերաբերյալ՝ պահանջելով պարտադրել Ադրբեջանին դադարեցնելու քաղաքացիական օբյեկտների ռմբակոծումը ՀՀ-ի և Արցախի շփման գծի ողջ երկայնքով,  պարտադրել Ադրբեջանին ձեռնպահ մնալ քաղաքացիներին, քաղաքացիական օբյեկտները և բնակավայրերը թիրախավորելուց:

Սեպտեմբերի 29-ին ՄԻԵԴ-ը բավարարեց դիմումն ու կիրառեց միջանկյալ միջոցի 39-րդ կանոնը՝ կոչ անելով ինչպես Ադրբեջանին, այնպես էլ Հայաստանին՝ ձեռնպահ մնալ որևէ միջոցառումներից, մասնավորապես ռազմական գործողություններից, որ կարող է հանգեցնել քաղաքացիական բնակչության կոնվենցիայի իրավունքների ոտնահարումների, ներառյալ նրանց կյանքի և առողջության վտանգի տակ դնելը և կատարել Կոնվենցիայով ստանձնած իրենց պարտավորությունները, մասնավորապես, Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի (կյանքի իրավունք) և 3-րդ հոդվածի (խոշտանգումների և անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի կամ պատժի արգելում):

Հայաստանը միջանկյալ միջոցի դիմում ներկայացրեց նաև ընդդեմ Թուրքիայի և հոկտեմբերի 6-ին ՄԻԵԴ-ը որոշեց նորից կիրառել 39-րդ կանոնը՝ այդ անգամ կոչ անելով հակամարտության մեջ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն ներգրավված բոլոր պետություններին, ներառյալ Թուրքիային, զերծ մնալ գործողություններից, որոնք նպաստում են քաղաքացիական անձանց կոնվենցիայի իրավունքների խախտմանը և հարգել Կոնվենցիայով նախատեսված իրենց պարտավորությունները:

Դրանից հետո, հոկտեմբերի 18-ին, Հայաստանի կառավարությունը դիմում ներկայացրեց ընդդեմ Ադրբեջանի՝ կապված ռազմագերիների և հակամարտության ընթացքում գերեվարված այլ անձանց նկատմամբ վերաբերմունքի ժամանակ միջազգային մարդասիրական իրավունքի խախտման հետ

Հոկտեմբերի 26-ին էլ Ադրբեջանի կառավարությունն էր հայց ներկայացրել ՄԻԵԴ Հայաստանի դեմ, մասնավորապես պնդելով, որ քաղաքացիական օբյեկտներ են հարձակման ենթարկվում ու բարձրացրել էր տարածքային ինքնիշխանության խնդիրները:

Դատարանը նշում է, որ լուրջ մտահոգությունների վրա հիմնված լինելով հանդերձ՝ երկու միջպետական հայցերն անդրադառնում են մի քանի քննարկման թեմաների, որոնք Դատարանի իրավասության մեջ չեն մտնում և ՄԻԵԴ-ը կրկնում է, որ սեպտեմբերի 29-ի և հոկտեմբերի 6-ի Հայաստանի դիմումների հիման վրա կայացված վերը նշված որոշումները հատուկ նշում են քաղաքացիական անձանց իրավունքները, բայց նաև կոչ են անում բոլոր ներգրավված պետություններին կատարել Կոնվենցիայով նախատեսված իրենց պարտավորությունները։ Վերջին արտահայտությունը ներառում է նաև հակամարտության ընթացքում գերեվարվածների Կոնվենցիոն իրավունքներին։

Այս պայմաններում ՄԻԵԴ-ը գտնում է, որ միջպետական նոր հայցերում բարձրացված խնդիրները, որքանով դրանք վերաբերում են Կոնվենցիայով նախատեսված իրավունքներին, ծածկում են արդեն ընդունված որոշումներով:

Դատարանը վերահաստատում է այս որոշումները և հիմք չի տեսնում 39-րդ կանոնի համաձայն որևէ այլ ընդհանուր միջանկյալ միջոցներ նշելու համար:

Դատարանը նաև ստացել է բազմաթիվ դիմումներ 39-րդ կանոնի հիմքով` անհատ գերիների վերաբերյալ, որոնք ներկայացվել են կամ Հայաստանի և Ադրբեջանի կառավարությունների կողմից, կամ գերեվարվածների հարազատների կողմից: Այս դեպքերում, դատարանը կասեցրել է 39-րդ կանոնի քննությունը և պատասխանող Կառավարությանը հրավիրել է տեղեկատվություն տրամադրել, թե արդյոք նշված անձինք գերի են վերցվել, ինչպիսին պայմաններում են պահվում, ներառյալ ցանկացած բժշկական հետազոտություն կամ բուժում, որին ենթարկվել են: Դատարանը այս հայցերը կքննարկի: Այս պահին այն նաև նշում է զինված հակամարտության ընթացքում գերեվարված անձանց պաշտպանության միջազգային մեխանիզմների առկայությունը և հորդորում է և՛ Հայաստանին, և՛ Ադրբեջանին մասնակցել համապատասխան ընթացակարգերին: