Հասարակություն 17:48 07/11/2020 Հայաստան

Ադրբեջանի՝ ֆոսֆորային զենքի օգտագործումը ոչ միայն միջազգային հանցագործություն է, այլև՝ անզորություն

Պատերազմի բացասական  ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա անհերքելի և ապացուցված փաստ է։ Առաջին անգամ աշխարհը  «էկոցիդ»  տերմինը լսել է 1972 թ․-ին Ստոկհոլմում կայացած ՄԱԿ-ի բնապահպանական գագաթաժողովի ընթացքում, երբ ներկայացվել է  վիետնամական պատերազմում  կիրառված քիմիական զենքի կործանարար ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա։ 1980-ականներին վիետնամցի մասնագետների ուսումնասիրությունները փաստել են, որ թունավորված անտառածածկ տարածքներում պահպանվել է կենդանիների  և թռչունների tտեսակի միայն  10-30 տոկոսը։

Գագաթաժողովի ընթացքում՝ նաև առաջարկվել է «Էկոցիդը»  ներառել խաղաղության դեմ  հանցագործությունների շարքում, սակայն այդպես էլ մնացել է օդից առկախված։ Մինչդեռ  էկոցիդները շարունակվում են ցայսօր․․․

Շրջակա միջավայրի կառավարման մասնագետ, «Կանայք հանուն կլիմայի և էնէերգետիկայի» ՀԿ նախագահ Նունե Սաքանյանի հետ  «Panorama.am»-ը զրուցեց    Արցախում տեղի ունեցող  էկոցիդի և միջազգայնորեն դրա հանրայնացման անհրաժեշտության մասին։

«Հայկական լեռնաշխարհը միջազգային առաջատար  բնապահպանական կառույցների կողմից ճանաչվել է որպես աշխարհի կենսաբազմազանության  թեժ կետերից մեկը։ Իսկ անտառային տարածքները, որոնք կազմում են Արցախի տարածքի շուրջ  36 տոկոսը, բնակավայր են էնդեմիկ և անհետացող տեսակների համար, որոնք ներառված են  տեղական և բնության միջազգային  կարմիր ցուցակում, օրինակ՝ սև և սպիտագագլուխ անգղերը, գորշ արջը, Կովկասյան ընձառյուծը և այլն։ Այսօր բնապահպանների համախմբված ահազագն էկոցիդի մասին միտված է կանխարգելելու նմանօրինակ հանցագործությունները»,-ասաց Նունե Սաքանյանն ու ավելացրեց, որ Հայաստանն այն քիչ երկրներից է, որը էկոցիդը դասել է որպես հանցագործություն։

«Համաձայն ՀՀ  քրեական օրենսգրքի ՝ բուսական և կենդանական աշխարհը դիտավորությամբ զանգվածային ոչնչացնելը, հողերն ու ջրային պաշարները թունավորելը, ինչպես նաև էկոլոգիական աղետ առաջացնող այլ արարքներ պատժվում են ազատազրկմամբ։ Եվ այս համատեքստում  զարմանալի  չէ, որ բնապահպաններն ահազանգեցին առ այն, որ հոկտեմբերի 30-ին Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն Արցախի անտառային տարածքների վրա կիրառել է  հրկիզող զինատեսակ՝ պարունակող , ամենայն հավանականությամբ, սպիտակ ֆոսֆոր։ Այն անդառնալի վնաս կարող է պատճառել՝ լայնածավալ անտառային հրդեհներից մինչև օդի , ջրի հողի աղտոտում, նաև կենսաբազմազանության կորուստ»,-ասաց Սաքանյանը։ 

Մասնագետի գնահատմամբ ՝  հակամարտության ընթացքում օգտագործված զինտեխնիկան, ռմբակոծությունների ինտենսիվությունը, ինչի ականատեսն ենք լինում, կործանիչ և անդառնալի  ազդեցություն ունի էկոհամակարգի և կենսաբազմազանության վրա։ Ինչ վերաբերում է ֆոսֆորային զենքի օգտագործմանն, ապա․

«Ֆոսֆորային զինատեսակը վտանգ է ներկայացնում բնական միջավայրի, կենսաբազմազանության  և մարդու համար։ Համաձայն իրականացված ուսումնասիրությունների, որտեղ դիտարկվել է հենց սպիտակ ֆոսֆոր պարունակող  զենքի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա, նշվում է, որ օդում այրվելով այն առաջացնում է թունավոր գազ, որը հանգեցնում  է ինչպես միջավայրի աղտոտման , այնպես էլ մարդու շնչառական համակարգի վրա բացասական ազդեցության։ Սպտակ  ֆոսֆորը կործանարար աղդեցություն ունի բնական միջավայրի, մասնավորապես բուսականության վրա։ Ըստ նախնական տեղեկությունների  երկու օրվա ընթացքում հրդեհվել է Արցախի ավելի քան 1800 հա անտառածածկ տարածք։ Այս զենքի շարունակական կիրառումը  կարճ ժամանակում հասցնում է  մեծածավալ  վնասներ՝ կուտակվելով հողում և գետերում աղտոտում է այն և պահպանվում երկար տարիներ։ Վնասվում է տվյալ տարածքում ստացվող գյուղատնտեսական արտադրանքը»։

Քիմիական զենքի օգտագործումը  փոխում է հողի ստրուկտուրան, առաջացնելով  էրոզիա և զրկելով բնակչությանը  սեփական հողից օգտվելու հնարավորությունից։ Մասնագետի դիտարկմամբ ՝Արցախի դեմ իրականացվող հանցավոր գործողությունները ՝  խաղաղ բնակչության և քաղաքացիական ենթակառուցվածքների թիրախավորումը, ինչպես նաև էկոցիդի իրականացումը, նպատակ ունեն  ստեղծելու մի միջավար, որտեղ պարզապես  անհնարին կլինի ապրելը։ Սա միջազգային մասշտաբի էկոլոգիական հանցաագործություն է։

Ստացվում է՝ Ադրբեջանն Արցախի հեղերը զավթել չկարողանալու անզորությունից,դրանք ուղղակի փչացնում է կամ փորձում դարձնել անպիտան։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

23:03
Լիանա Գյուրջյանը՝ ծանրամարտի Մ23 առաջնությունում Եվրոպայի չեմպիոն, Մարգարիտա Առաքելյանը՝ փոխչեմպիոն
Լեհաստանում ընթացող Մ23 տարեկանների Եվրոպայի առաջնությունում Հայաստանի ծանրամարտի կանանց հավաքականի ներկայացուցիչ, 87 կգ քաշային Լիանա...
Աղբյուր` Panorama.am
22:49
«Արարատ», Վեստ Արմենիա» և «Ալաշկերտ» ֆուտբոլային ակումբների հայտարարությունները
«Արարատ» ֆուտբոլային ակումբն  անդրադարձել է հայկական ֆուտբոլի շուրջ ներկայումս ստեղված իրավիճակին. «ՀՖՖ նախագահի՝...
Աղբյուր` Panorama.am
22:28
Վրաստանից արտաքսվել են օտարերկրյա 60 քաղաքացիներ, այդ թվում թnւրքեր և ադրբեջшնցիներ
Վրաստանի ներքին գործերի նախարարության միգրացիոն դեպարտամենտի աշխատակիցները «Օտարերկրացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց իրավական...
Աղբյուր` Panorama.am
22:10
Ջրհեղեղ Իսպանիայում. կառավարությունը օգնություն է խնդրում ԵՄ-ից
Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեսը խնդրել է միջոցներ տրամադրել Եվրոպական համերաշխության հիմնադրամից՝ օգնելու իր երկրին վերականգնվել այս դարում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:46
Ծավ գյուղի անտառամերձ հատվածում հրդեհ է, քամու պատճառով առկա է դեպի անտառ տարածման վտանգ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 14:40-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Ծավ գյուղի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:36
Հունաստանի հայոց թեմի ներկայացուցիչներ և ուխտավորներ են եկել Մայր Աթոռ՝ եպիսկոպոսական ձեռնադրության և օծման առիթով
Նոյեմբերի 2-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է Հունաստանի հայոց թեմի թեմական կառույցների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:19
Բժիշկ Մյասնիկովը թվարկել է ամենաառողջարար ըմպելիքները
Սովորական մաքուր ջուրը, թեյը և սուրճն ամենաառողջ ըմպելիքներն են։ «Ռոսիա 1» ալիքի «Բժիշկ Մյասնիկով» հաղորդման ժամանակ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:43
Արցախցիների խնդրանքով «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները դիմել են ՍԴ
ՀՀ ԱԺ պատգամավորների 1/5-ը («Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունների պատգամավորներ) ՀՀ Սահմանադրական դատարան է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:27
Նիկոլը նաև լվանում է Թուրքիայի արյnւնnտ երեսը վերջինիս՝ ԵՄ հնարավոր անդամագրության գործընթացում. Աշոտյան
«Հայոց ցեղասպանության ուրացումը ոչ թե Միրզոյանի, այլ անձամբ Փաշինյանի նախաձեռնությունն է»
Աղբյուր` Panorama.am
19:16
Ջուլիետա Ավանեսյանը` ծանրամարտի Մ20 առաջնությունում Եվրոպայի չեմպիոն
Պոկում և հրում վարժություններում ևս Ավանեսյանն արժանացել է փոքր ոսկե մեդալներին։
Աղբյուր` Panorama.am
19:02
Հաջորդ շաբաթ 100 դրամների կրիզիս է լինելու. Մեսրոպ Մանուկյան
 Երևանի ավագանու «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամ Մեսրոպ Մանուկյանն այցելել է «Երևան ավտոբու» ՓԲԸ, ծանոթացել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:48
«Սուրբ Հովհաննես» մատուռի մոտից քաղաքացուն իջեցնելու համար անհրաժեշտ է եղել փրկարարների օգնությունը
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 16:28-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Լոռու մարզի Հարթագյուղ գյուղի «Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:35
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին կայցելի Հայաստան
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին Հայաստանում կմասնակցի և կբանախոսի աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության նախաձեռնությամբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Մեծ Մանթաշի մոտակայքում հրդեհից ջերմահարվել են եղևնու և սոճու տնկիներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 15:13-ին Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Մեծ Մանթաշ ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:19
ՀՖՖ փոխնախագահը՝ հավաքականի գլխավոր մարզչի ու Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով երկրպագուների ակցիաների մասին
«Այն տարբերակը, որ մենք ընտրում ենք, չի լինելու հայաստանցի»,- ասել է ՀՖՖ փոխնախագահ Արմեն Նիկողոսյանը՝ պատասխանելով Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:58
Քանյե Ուեսթը 1 միլիարդ դոլարով վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել իր մասին
Ռեփեր Քանյե Ուեսթը  իր մասին վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել. «Ո՞ւմ անունով» ֆիլմի համար նա ծախսել է 1 միլիարդ դոլար։ Variety-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:42
Ակցիա՝ «Արարատ»-«Փյունիկ» խաղի ժամանակ ՀՖՖ նախագահ Արմեն Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով
Հայաստանի  Պրեմիեր լիգայի «Արարատ» - «Փյունիկ» խաղի ժամանակ երկրպագուները  ակցիա են իրականացրել՝ պահանջելով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
COP29-ը՝ Ադրբեջանում, COP17-ը՝ Հայաստանում․ քաղաքական հատուցո՞ւմ
Հայաստանն ընտրվել է որպես Կենսաբազմազանության կողմերի համաժողովի հյուրընկալող երկիր և COP17-ը  2026թ,-ին անցկացվելու է մեր...
Աղբյուր` Panorama.am
17:18
Դիզայներները նորաձևության տարօրինակ հնարք են մտածել, որը խոստանում է դառնալ ձմեռան գլխավոր թրենդ
Վերջին Նորաձևության շաբաթներին հայտնի բրենդների դիզայներները հաճախ դիմում էին մեկ պարզ, բայց միևնույն ժամանակ անսովոր հնարքի։ Burberry-ի,...
Աղբյուր` Panorama.am
16:57
Ադելիա Պետրոսյանը Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում հաղթել է կարճ ծրագրում
Ռուսաստանի գեղասահքի չեմպիոն ազգությամբ հայ  Ադելիա Պետրոսյանը Կազանում ընթացող Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում լավագույն արդյունքն է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:42
Հրդեհ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծի Ախալքալաքի կայարանում
Նոյեմբերի 1-ին երեկոյան ժամը 22։00-ի սահմաններում հրդեհ է բռնկվել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու Ախալքալաքիի հատվածի հոսանքի տրանսֆորմատորային...
Աղբյուր` Panorama.am
16:30
Իրանը լուրջ հարվшծ կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին. հոգևոր առաջնորդ
Իրանը լուրջ հարված կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին՝ ի պատասխան Թեհրանի և Մերձավոր Արևելքում իսլամական դիմադրության ուժերի նկատմամբ թշնամական քայլերի։...
Աղբյուր` Panorama.am
16:13
Նախկին ՀՀԿ-ական, «Զովք»-ի փոխտնօրեն, «Պրոֆալ»-ի տնօրեն և այլք․ Աննա Հակոբյանի հետ ընթրած «հաջողակ տղամարդիկ»
Oragir.News-ը մանրամասներ է ընթրիքից, որին մասնակցելու համար «Իմ քայլը» հիմնադրամին նախապես 1 միլիոն դրամ պետք է վճարեին։
Աղբյուր` Panorama.am
16:00
Սերբիայում երկաթուղային կայարանում փլուզման հետևանքով 14 մարդ է զոհվել, երկրում սգո օր է
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը ցավակցել է Սերբիայի երկաթուղային կայարանում տեղի ունեցած ողբերգական փլուզման հետևանքով զոհվածների ընտանիքին։
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ծանրորդ Ալեքսանդր Լազարյանը` Եվրոպայի մինչև 20 տարեկաների չեմպիոն
Նա նվաճել է նաև փոքր բրոնզե և փոքր ոսկե մեդալներ
Աղբյուր` Panorama.am
15:19
Արցախյան հանրությունը պետք է իմանա` ովքե՞ր են այդ մարդիկ, որ իրենց իրավունք են վերապահում արցախցիների անունից խոսել. Ստեփանյան
ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը տեղեկացրել է, որ «40+10 հազար» աջակցության ծրագիրը կշարունակվի մինչև ապրիլ,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:07
Կոչ. COP29-ին ընդառաջ և ընթացքում հատուկ կարևորությամբ արծարծել արցախահայության նկատմամբ շարունակվող անարդարության մասին
Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինը, կաթողիկե հայոց կաթողիկոս պատրիարք Տ. Ռաֆայել Պետրոս ԻԱ Մինասյանը և Մերձավոր Արևելքի Հայ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:41
Սիսիան-Աղիտու ավտոճանապարհին բախվել են բեռնատարն ու «VAZ»-ը, կան տուժածներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 13:23-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Սիսիան-Աղիտու...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում
12:04 02/11/2024

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}