Մշակույթ 19:47 10/11/2020 Հայաստան

Համլետ Պետրոսյան. Հայ մշակույթը հայտնվելու է շնաբարո ծաղրուծանակի ներքո

ՀՀ վարչապետի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահների հայտարարության համաձայն՝ Լեռնային Ղարաբաղի Աղդամի, Քարվաճառի, Քաշաթաղի շրջանները վերադարձվելու են Ադրբեջանին, ինչպես նաև թշնամին մնում է մինչև այժմ իր զբաղեցրած դիրքերում։ Արցախի ամեն մի շրջանում, այդ թվում՝ Հադրութ, Քարվաճառ, Քաշաթաղ, մոտավորապես, մինչև 500-700 հուշարձան կա, դրանց զգալի մասը շատ մեծ արժեք են ներկայացնում։

«Ադրբեջանի բռնազավթման մշակութային քաղաքականությունը հանգում է նրան, որ ջարդում են այն ամենը, ինչը գտնում են, որ աշխարհը դրանց մասին տեղյակ չէ, որոշներն առանձնացնում են՝ աշխարհին ներկայացնելով որպես աղվանական մշակույթ, ցույց տալու, թե ադրբեջանցիները աղվանների հետնորդներն են։ Կարծում եմ՝ այդ տենդենցն այդպես էլ շարունակվելու է»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Տիգրանակերտի պեղումներն իրականացնող արշավախմբի ղեկավար, ԵՊՀ մշակութաբանության ամբիոնի վարիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Համլետ Պետրոսյանը։

Նա նշեց, որ այն հուշարձանների մեծ մասը, որոնք շատ հայտնի չեն գիտական հասարակությանը, խորհրդանշական իմաստ, նշանակություն ձեռք չեն բերել, ամենայն հավանականությամբ, ինչպես Ադրբեջանը նախորդ ժամանակներում արել է, ոչնչացնելու է։ Այն հուշարձանները, որոնք շատ հայտնի են, գիտական շրջանառության մեջ են, օրինակ Դադիվանքը, Ծիծեռնավանքը, որոնք  60-ականներից ի վեր ադրբեջանցիները համարում են ոչ թե հայկական, այլ աղվանական, հնագետը կարծում է, դրանք կպահպանեն ու Ադրբեջանը կներկայացնի որպես ոչ հայկական մշակութային ժառանգություն։

Հ. Պետրոսյանը, ով 16 տարի Տիգրանակերտի հնագիտական հուշարձանում պեղումներ է իրականացնում, նշեց, որ այն  հայկականության ամենավաղ և ամենահավաստի վկայությունն է այդ տարածքում։

Նա ասաց՝ ամեն ինչ արել է, որ երբեք չգա այս օրը։

«Հայկական կողմը ոչ թե բանակցություններ է սկսել, այլ կապիտուլյացիայի է ենթարկվել։ Բանակցությունների ժամանակ կարելի է ինչ-որ բաներ ասել, օրինակ՝ այսքան հողը ձեզ տանք, դրա փոխարեն այս 1/10 հողը մեզ տվեք։ Մեր իշխանություններն իրենց ապաշնորհությամբ ոչ մի հնարավորություն մեզ չթողեցին։ Ես ամեն ինչ արեցի, որ այդ տարածքները հայկական են»,- ընդգծեց մշակութաբանը։

Նա նշեց, որ Արցախի տարածքում մեծ թվով եկեղեցիներ, վանքեր կան բազմաթիվ արձանագրություններով, սակայն Տիգրանակերտը այդ բոլորից հին է առնվազն 500-600 տարով։

«Փաստորեն այդ հուշարձանը, որը Կովկասի զարդն է, մարգարիտն է և հայկական է, այդպես ապաշնորհաբար թողեցինք իրենց»,- ցավով արձանագրեց Հ. Պետրոսյանը։

Հաջորդը Դադիվանքն է՝ Քարվաճառի շրջանում։ Նրա խոսքով, վանքի պատերին 100-ից ավելի արձանագրություններ կան, պատերը ոնց որ մագաղաթ լինեն։

6-7-րդ դդ. թվագրվող Ծիծեռնավանքի հետ, հնագետի ներկայացմամբ, ամբողջ Կովկասում կարող է համեմատվել Աշտարակի Ծիրանավորը, Երերույքի բազիլիկան. այն քրիստոնյա աշխարհի գագաթային ստեղծագործություններից է։

Հադրութի շրջանում մնացել են բազմաթիվ ամրոցներ, նաև Գտչավանքը, որը բացառիկ եկեղեցի է։

«Արցախում երևի ունենք 3-4 գմբեթավոր եկեղեցի՝ Վանքասարի, Գանձասարի, Դադիվանքի եկեղեցիները, Գտչավանքի եկեղեցին»։

Եվ այդ ամենը մնում է իրենց։ Նրանք, ովքեր այդ ամենը հանձնում են, չեն հանձնում, երբեք չեն մտածել մշակույթի մասին, նրանք քաղաքական խաղեր են խաղում։ Կորուստները շատ-շատ մեծ են։ Գոնե ադրբեջանական կեղծ գիտակներն այդ ամենը կհամարեն իրենց սեփականը, աշխարհին ցույց տալու համար կպահպանեն։ Բայց այն խաչքարերը, եկեղեցիները, մատուռները, որոնք հայ շինականի, արհեստավորի, հավատացյալի սիրեցյալ վայրերն են եղել, անպայմանորեն կոչնչացնեն»,- ասաց Հ. Պետրոսյանը։

Նա այլևս հույս չունի, որ պեղումներ կիրականացնի Տիգրանակերտում։

«Ադրբեջանը, կարծում եմ, նախ կցուցադրեն, թե մենք ինչքան վատ գիտնականներ ենք, ինչքան սխալ ենք հետազոտել այդ պատմությունը։ Իրենք 30 տարի Տիգրանակերտի տարածքում աշխատել են, նույնիսկ չեն հասկացել, որ այնտեղ քաղաք կա։ Հիմա հաղթողի սնապարծությամբ կծաղրեն մեզ, մեր արժանիքները, սխալ կհանեն, որ աղվանական է, չնայած անունը Տիգրանակերտ է»,- ասաց Հ. Պետրոսյանը։

Նա շեշտեց՝ այդ ամենը ոչ միայն պարտություն է, այլև հայերը և հայ մշակույթը հայտնվելու է այդ շնաբարո ծաղրուծանակի ներքո. «Թուրքերից մեծահոգություն չպետք է սպասել։ Իրենք ոչ միայն չեն հասկանալու, չեն գնահատելու, այլ իրենց չհասկացածի դիրքերից սկսելու են ծաղրել մեր մշակույթը, մեր հետազոտությունները»։

Հ. Պետրոսյանը նշեց, որ հայտնվելով Տիգրանակերտում՝ ադրբեջանցիները գոնե իրենց սուտը կբացահայտեն, մի քանի հեքիաթ կցնդի։

«Ասում էին՝ մենք գնում ենք դաշտերից քար ենք հավաքում, գիշերը պարիսպ ստեղծում։ Պարիսպի ամեն մի քարը մինչև 1,5 տոննա է։ Երևի իրենք կգան, ուսերը կհենեն, հպարտորեն կնայեն դեպի տափաստանը և հասկանան, որ որոշ տեղերում իրենք էլ են սուտասան եղել, միայն մենք չենք, որ մեզ մեղադրում են որպես սուտասան»,- ասաց  պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Համլետ Պետրոսյանը։
 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

00:20
Դոնալդ Թրամփը հեռախոսազրույց է ունեցել Մեծի Տանն Կիլիկիո Արամ Ա Կաթողիկոսի հետ
ԱՄՆ 45-րդ նախագահ, հանրապետական նախագահի թեկնածու Դոնալդ Թրամփը հեռախոսազրույց է ունեցել Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինի...
Աղբյուր` Panorama.am
00:16
Գարիկ Կարապետյանը՝ ծանրամարտի Եվրոպայի Մ23 տարեկանների առաջնության չեմպիոն
Պոկում և հրում վարժություններում ևս Կարապետյանն արժանացել է փոքր ոսկե մեդալներին:
Աղբյուր` Panorama.am
23:03
Լիանա Գյուրջյանը՝ ծանրամարտի Մ23 առաջնությունում Եվրոպայի չեմպիոն, Մարգարիտա Առաքելյանը՝ փոխչեմպիոն
Լեհաստանում ընթացող Մ23 տարեկանների Եվրոպայի առաջնությունում Հայաստանի ծանրամարտի կանանց հավաքականի ներկայացուցիչ, 87 կգ քաշային Լիանա...
Աղբյուր` Panorama.am
22:49
«Արարատ», Վեստ Արմենիա» և «Ալաշկերտ» ֆուտբոլային ակումբների հայտարարությունները
«Արարատ» ֆուտբոլային ակումբն  անդրադարձել է հայկական ֆուտբոլի շուրջ ներկայումս ստեղված իրավիճակին. «ՀՖՖ նախագահի՝...
Աղբյուր` Panorama.am
22:28
Վրաստանից արտաքսվել են օտարերկրյա 60 քաղաքացիներ, այդ թվում թnւրքեր և ադրբեջшնցիներ
Վրաստանի ներքին գործերի նախարարության միգրացիոն դեպարտամենտի աշխատակիցները «Օտարերկրացիների և քաղաքացիություն չունեցող անձանց իրավական...
Աղբյուր` Panorama.am
22:10
Ջրհեղեղ Իսպանիայում. կառավարությունը օգնություն է խնդրում ԵՄ-ից
Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեսը խնդրել է միջոցներ տրամադրել Եվրոպական համերաշխության հիմնադրամից՝ օգնելու իր երկրին վերականգնվել այս դարում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:46
Ծավ գյուղի անտառամերձ հատվածում հրդեհ է, քամու պատճառով առկա է դեպի անտառ տարածման վտանգ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 14:40-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Ծավ գյուղի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:36
Հունաստանի հայոց թեմի ներկայացուցիչներ և ուխտավորներ են եկել Մայր Աթոռ՝ եպիսկոպոսական ձեռնադրության և օծման առիթով
Նոյեմբերի 2-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է Հունաստանի հայոց թեմի թեմական կառույցների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:19
Բժիշկ Մյասնիկովը թվարկել է ամենաառողջարար ըմպելիքները
Սովորական մաքուր ջուրը, թեյը և սուրճն ամենաառողջ ըմպելիքներն են։ «Ռոսիա 1» ալիքի «Բժիշկ Մյասնիկով» հաղորդման ժամանակ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:43
Արցախցիների խնդրանքով «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները դիմել են ՍԴ
ՀՀ ԱԺ պատգամավորների 1/5-ը («Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունների պատգամավորներ) ՀՀ Սահմանադրական դատարան է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:27
Նիկոլը նաև լվանում է Թուրքիայի արյnւնnտ երեսը վերջինիս՝ ԵՄ հնարավոր անդամագրության գործընթացում. Աշոտյան
«Հայոց ցեղասպանության ուրացումը ոչ թե Միրզոյանի, այլ անձամբ Փաշինյանի նախաձեռնությունն է»
Աղբյուր` Panorama.am
19:16
Ջուլիետա Ավանեսյանը` ծանրամարտի Մ20 առաջնությունում Եվրոպայի չեմպիոն
Պոկում և հրում վարժություններում ևս Ավանեսյանն արժանացել է փոքր ոսկե մեդալներին։
Աղբյուր` Panorama.am
19:02
Հաջորդ շաբաթ 100 դրամների կրիզիս է լինելու. Մեսրոպ Մանուկյան
 Երևանի ավագանու «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամ Մեսրոպ Մանուկյանն այցելել է «Երևան ավտոբու» ՓԲԸ, ծանոթացել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:48
«Սուրբ Հովհաննես» մատուռի մոտից քաղաքացուն իջեցնելու համար անհրաժեշտ է եղել փրկարարների օգնությունը
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 16:28-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Լոռու մարզի Հարթագյուղ գյուղի «Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:35
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին կայցելի Հայաստան
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին Հայաստանում կմասնակցի և կբանախոսի աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության նախաձեռնությամբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Մեծ Մանթաշի մոտակայքում հրդեհից ջերմահարվել են եղևնու և սոճու տնկիներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 15:13-ին Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Մեծ Մանթաշ ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:19
ՀՖՖ փոխնախագահը՝ հավաքականի գլխավոր մարզչի ու Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով երկրպագուների ակցիաների մասին
«Այն տարբերակը, որ մենք ընտրում ենք, չի լինելու հայաստանցի»,- ասել է ՀՖՖ փոխնախագահ Արմեն Նիկողոսյանը՝ պատասխանելով Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:58
Քանյե Ուեսթը 1 միլիարդ դոլարով վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել իր մասին
Ռեփեր Քանյե Ուեսթը  իր մասին վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել. «Ո՞ւմ անունով» ֆիլմի համար նա ծախսել է 1 միլիարդ դոլար։ Variety-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:42
Ակցիա՝ «Արարատ»-«Փյունիկ» խաղի ժամանակ ՀՖՖ նախագահ Արմեն Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով
Հայաստանի  Պրեմիեր լիգայի «Արարատ» - «Փյունիկ» խաղի ժամանակ երկրպագուները  ակցիա են իրականացրել՝ պահանջելով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
COP29-ը՝ Ադրբեջանում, COP17-ը՝ Հայաստանում․ քաղաքական հատուցո՞ւմ
Հայաստանն ընտրվել է որպես Կենսաբազմազանության կողմերի համաժողովի հյուրընկալող երկիր և COP17-ը  2026թ,-ին անցկացվելու է մեր...
Աղբյուր` Panorama.am
17:18
Դիզայներները նորաձևության տարօրինակ հնարք են մտածել, որը խոստանում է դառնալ ձմեռան գլխավոր թրենդ
Վերջին Նորաձևության շաբաթներին հայտնի բրենդների դիզայներները հաճախ դիմում էին մեկ պարզ, բայց միևնույն ժամանակ անսովոր հնարքի։ Burberry-ի,...
Աղբյուր` Panorama.am
16:57
Ադելիա Պետրոսյանը Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում հաղթել է կարճ ծրագրում
Ռուսաստանի գեղասահքի չեմպիոն ազգությամբ հայ  Ադելիա Պետրոսյանը Կազանում ընթացող Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում լավագույն արդյունքն է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:42
Հրդեհ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծի Ախալքալաքի կայարանում
Նոյեմբերի 1-ին երեկոյան ժամը 22։00-ի սահմաններում հրդեհ է բռնկվել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու Ախալքալաքիի հատվածի հոսանքի տրանսֆորմատորային...
Աղբյուր` Panorama.am
16:30
Իրանը լուրջ հարվшծ կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին. հոգևոր առաջնորդ
Իրանը լուրջ հարված կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին՝ ի պատասխան Թեհրանի և Մերձավոր Արևելքում իսլամական դիմադրության ուժերի նկատմամբ թշնամական քայլերի։...
Աղբյուր` Panorama.am
16:13
Նախկին ՀՀԿ-ական, «Զովք»-ի փոխտնօրեն, «Պրոֆալ»-ի տնօրեն և այլք․ Աննա Հակոբյանի հետ ընթրած «հաջողակ տղամարդիկ»
Oragir.News-ը մանրամասներ է ընթրիքից, որին մասնակցելու համար «Իմ քայլը» հիմնադրամին նախապես 1 միլիոն դրամ պետք է վճարեին։
Աղբյուր` Panorama.am
16:00
Սերբիայում երկաթուղային կայարանում փլուզման հետևանքով 14 մարդ է զոհվել, երկրում սգո օր է
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը ցավակցել է Սերբիայի երկաթուղային կայարանում տեղի ունեցած ողբերգական փլուզման հետևանքով զոհվածների ընտանիքին։
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ծանրորդ Ալեքսանդր Լազարյանը` Եվրոպայի մինչև 20 տարեկաների չեմպիոն
Նա նվաճել է նաև փոքր բրոնզե և փոքր ոսկե մեդալներ
Աղբյուր` Panorama.am
15:19
Արցախյան հանրությունը պետք է իմանա` ովքե՞ր են այդ մարդիկ, որ իրենց իրավունք են վերապահում արցախցիների անունից խոսել. Ստեփանյան
ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը տեղեկացրել է, որ «40+10 հազար» աջակցության ծրագիրը կշարունակվի մինչև ապրիլ,...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում
12:04 02/11/2024

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}