Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ղարաբաղյան «տարօրինակ» պատերազմում հայերի անսպասելի պարտությունը շարունակում է մնալ քննարկումների էպիկենտրոնում։ 44-օրյա պատերազմին է անդրադարձել նաև ռուսական հեղինակավոր «Царьград» վերլուծական կենտրոնը։

«Ղարաբաղյան երկրորդ արյունոտ պատերազմը, որը տևեց սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 10-ը, գործնականում չեղյալ հայտարարեց տարածաշրջանում գրեթե 30 տարի գոյություն ունեցող  ստատուս-քվոն։

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրապարակած տվյալներով՝  զոհվել է շուրջ 2400 հայ զինծառայող, ևս մի քանի հարյուրը համարվում են  անհայտ կորած: Լեռնային Ղարաբաղի Պաշտպանության նախարարությունը հրապարակել է 1434 զոհված զինծառայողների անուններ: Քաղաքացիական զոհերի թիվը, ըստ ԼՂ իշխանությունների, 49 մարդ է, ևս 157-ը՝ վիրավորված են:

Այնուամենայնիվ, այս պատերազմը տարօրինակ էր. անընդհատ կար տպավորություն, որ մենք ինչ-որ բանից անտեղյակ ենք։ Արցախը պաշտպանողների շրջանում էլ լուրեր էին պտտվում, թե սա «պայմանավորված» պատերազմն է, և դա փաստող որոշ ապացույցներ կային։

Պատերազմի երեք գլխավոր «տարօրինակությունները»

Առաջին. Հայաստանում իրական զորահավաք չի իրականացվել, լիարժեք և լավ պատրաստված զորամասերը չեն տեղափոխվել հակամարտության տարածք: Հիմնականում կռվել են18-20 տարեկան տղաները և վերջին պատերազմի վետերանները, որոնց, առանց հերթափոխի հնարավորության,  ուղարկել էին մահվան ճիրաններ:

Երկրորդ.  ՀՀ իշխանությունները նախապես միջոցներ չեն ձեռնարկել այս պատերազմի հիմնական զենքերի՝ Թուրքիայի և Իսրայելի ԱԹՍ-ների  դեմ. վերջիններս իրենց արդյունավետությունն ապացուցել են Սիրիայում և Լիբիայում: Հենց այս ԱԹՍ-ները հանդիսացան հայերի պարտության և հազարավոր զոհերի պատճառը: Վարչապետ Փաշինյանը հրաժարվեց ռուսական զենք ձեռք բերել՝  ԱԹՍ-ների դեմ պայքարի համար, պատճառավանելով, թե դրանք կարող են անարդյունավետ լինել։ Հայաստանի իշխանությունները նույնիսկ վաղ հայտնաբերման տեղորոշիչներ չեն կիրառել ԼՂ-ում՝  ԱԹՍ-ներից եկող սպառնալիքները կանխելու համար: Հայաստանը գործնականում չկիրառեց իր ավիացիան, այդ թվում ժամանակակից Սու - 30 ՍՄ կործանիչները, որոնց համար անհրաժեշտ զինամթերք չի գնվել։

Երրորդ. ԼՂ-ում գործող հայկական ուժերը «օգուտ չտվեցին», ինչը խիստ կասկածելի է: Ստեղծվել էր տպավորություն, որ հայկական ուժերի վերահսկողության տակ գտնվող շրջաններն առաջին հերթին պետք է հանձնվեին: ԼՂ-ում գտնվող առանցքային քաղաք Շուշին, որը հատկապես կարևոր է երկու հակամարտող կողմերի համար, հայերի կողմից առանց կռվի հանձնվեց թույլ ադրբեջանական խմբավորմանը, և Փաշինյանը կա՛մ հիմարաբար, կա՛մ միտումնավոր բաց թողեց այն պահը, որի դեպքում պատերազմի ավարտից հետո ԼՂ այդ կարևոր նշանակության քաղաքը կարող էր մնալ հայկական կողմի վերահսկողության տակ: Հենց այս հանգամանքը շատ զարմացրեց միջնորդի դերը ստանձնած Վլադիմիր Պուտինին, ով օգնության ձեռք մեկնեց, որպեսզի փրկի ԼՂ հայերին ավելի մեծ կորուստներից:

Ո՞վ է մեղավոր:

Կարելի է հիշել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի տարօրինակությունները. ազգային դավաճանություն, հարցին «արագ լուծում» տալու իշխանության ցանկություն, «ադրբեջանական» տարածքների հանձնում՝ Արևմուտքի հետ լավ  կապեր հաստատելու համար,  «ժամանակակից արժեքների» համար արևմտյան ներդրումների ապահովում:

Այս ամենի համար շատերը մեղադրում են բացառապես ամերիկացի «բարերար»-գլոբալիստ Ջորջ Սորոսին, մարդու, ով հովանավորում է Փաշինյանին։ Վերջինս երբ ընդդիմության ներկայացուցիչ էր, չէր թաքցնում, որ Ղարաբաղը պետք է հանձնվի և մոռացվի, որից հետո արևմտյան բիզնեսը պետք է «շտապեր» Հայաստան, պետք է խողովակաշարեր անցնեին երկրով, և փող աշխատելու հնարավորություն ստեղծվեր նույնիսկ հարևան Ադրբեջանի շնորհիվ:

Հենց դրանով էր ԱՄՆ պետքարտուղարի այն ժամանակվա տեղակալ Սթրոբ Թալբոթը գայթակղել Հայաստանի առաջին նախագահ Լեվոն Տեր-Պետրոսյանին: Այնուամենայնիվ, այն ժամանակի հայկական վերնախավին չհաջողվեց «հանձնել» Ղարաբաղը 1990-ականների վերջին: Բայց երկրորդ փորձը հենց մեր աչքի առաջ պսակվեց հաջողությամբ: Թերևս պատճառն այն է, որ Փաշինյանը երկրի բարձրագույն ղեկավարության միակ արևմտամետ գործիչը չէր: Պաշտոնական լիազորություններով Փաշինյանին զիջող մեկ այլ նման գործիչ է հանդիսանում նախագահ Արմեն Սարգսյանը, ով հայտարարեց, որ ԶԼՄ-ից է իմացել Ղարաբաղի վերաբերյալ համաձայնագրի մասին, որ ինքը չի մասնակցել որևէ քննարկման, իր հետ ոչինչ չի համաձայնեցվել:

Ի՞նչ կապ ունի «Anglo Asian Mining»-ը

Վարկած կա, որ երեք անգամ Բրիտանիայում Հայաստանի դեսպան եղած և այժմ ՀՀ նախագահի պաշտոնը զբաղեցնող Արմեն Սարգսյանը, ով ունեցել է և, ինչպես պնդում են նրա քննադատները, դեռ ունի Բրիտանիայի քաղաքացիություն, մասնաբաժին ունի Ադրբեջանի գազի և նավթի ենթակառուցվածքներում: Հետևաբար զարմանալի չէ, որ այս տարվա սեպտեմբերին Սարգսյանը հանդիպեց Միացյալ Թագավորության Եվրոպական հարևանության և Ամերիկայի հարցերով մշտական հանձնակատար Ուենդի Մորթոնի հետ: Թեև հնարավոր է, որ դա արարողակարգային իրադարձություն էր, երբեմն Մորթոնը հանդիպում է նաև ռուս պաշտոնյաների հետ:

Սակայն Սարգսյան-Մորթոն հանդիպումից հետո Ադրբեջանը սկսեց ռազմական գործողություններ: Եվ մինչ դրանց ավարտը՝ հոկտեմբերի 27-ին, «Anglo Asia Mining»-ի մամուլի հաղորդագրություն տարածեց: Հայտարարվեց, որ ընկերությունը պատրաստվում է աշխատանքներ սկսել Ղարաբաղի հարավում գտնվող ոսկու որոնման և արդյունահանման ուղղությամբ: Ադրբեջանի էկոլոգիայի և բնական պաշարների նախարարությունը հայտարարել է, որ Զանգելանի շրջանը, որտեղ գտնվում է Վեդժնալի հրապարակը, անցել է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ: Անվտանգության բոլոր երաշխիքների լինելուն պես ընկերությունը նախատեսում է սկսել աշխատանքները։

Խոսքը 300 քկմ տարածքի մասին է, որը գործնականում առանց կռվի հանձնվեց Ադրբեջանին և գտնվում է նախկին «բուֆերային գոտու» հարավում ՝ Հայաստանի սահմանին հարող տարածքում: «Anglo Asian Mining» ընկերության տարածած հաղորդագրությունը դժգոհություն առաջացրեց «Մեծ Բրիտանիայի Հայ Դատի հանձնախմբի» (ANC UK) մոտ: Ցավալի է, որ լոնդոնյան ֆոնդային բորսայում գտնվող ընկերությունը մամլո հաղորդագրություն է տարածում, ըստ որի հողի «ազատագրումը» ենթադրում է կոմերցիոն շահույթ: Դա խայտառակություն է:

Հետևություններ

Այս դեպքում արդյո՞ք սխալ էին հայ հայրենասերները, որ իրենց նախագահի նստավայրում ցուցադրում էին խորհրդանշական նավթի տակառնե՝ նշելով, որ Արմեն Սարգսյանի ֆինանսական շահերը հակասում են Հայաստանի և Ղարաբաղի պետական շահերին:

...Ինչ-որ բան հուշում է մեզ, որ նման բովանդակությամբ տեղեկատվություններ դեռ կհրապարակվեն,  իսկ հետևությունները թողնում ենք ընթերցողներին: Ակնհայտ է, որ հայերը չպետք է մեղադրեն Մոսկվային այս ամենում՝ նշելով, թե Ռուսատանը «չպաշտպանեց» իրենց. ռուսները չէին կարող անել դա առանց Երևանի։ Հայկական արևմտամետ էլիտան որոշեց Ղարաբաղը փոխել ոսկու, և չի բացառվում նաև արծաթի հետ: Արդյո՞ք դա օգտակար կլինի Հայաստանի համար: Խիստ կասկածելի է»,- նշված է հոդվածում, որի հեղինակը Սերգեյ Լատիշևն է։