Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Արցախը ինտենսիվ պատերազմ է ապրել, որի ընթացքում հազարավոր մարդիկ են զոհվել, և տասնյակ հազարներ վտարվել են իրենց տներից՝ միայն մեկուկես ամիս տևած մարտերում, որոնք ընթանում էին՝ մինչև Ռուսաստանի միջնորդությամբ հրադադարի ռեժիմի հաստատումը երկու շաբաթ առաջ: 

Բնիկ հայկական ուժերի և Թուրքիայի կողմից աջակցվող ադրբեջանական զինուժի և նրանց սիրիացի վարձկան դաշնակիցների միջև հակամարտությունը հոկտեմբերի 1-ին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից որակվեց որպես «գոյատևման ճակատամարտ»:

Սակայն, չնայած Արցախում գոյություն ունեցող ճգնաժամին, որը միջազգայնորեն ճանաչվել է որպես Ադրբեջանի մաս, բայց պատմականորեն և ժողովրդագրականորեն հայկական է, Երևանը երբեք լիովին չտրվեց պատերազմական ջանքերին»,- այս մասին գրում է Greek City Times-ը։

Նշվում է, որ նոյեմբերի 19-ին Ռազմական վերահսկողության ծառայության գեներալ-գնդապետ Մովսես Հակոբյանը դատապարտող վկայություններ տվեց, որից պարզվեց, թե ինչպես է Հայաստանի ղեկավարությունը նվազագույն ջանքեր գործադրել «գոյատևման ճակատամարտում»:

Նա բացահայտեց, որ մինչև հոկտեմբերի 30-ը, պատերազմը սկսվելուց ավելի քան մեկ ամիս անց, մոբիլիզացվել էր Արցախի ուժերի միայն 70%-ը և պահեստազորայինների 52%-ը: Նրա խոսքով, Հայաստանի ռազմական դոկտրինը որոշում է, որ գրեթե ամբողջ մոբիլիզացիայի պետք է հասնել պատերազմի սկսվելուց 48 ժամվա ընթացքում: Նա նաև ասաց, որ պատերազմի երրորդ օրը Փաշինյանը հրամայել էր դադարեցնել կանոնավոր հայ պահեստազորի մատակարարումը Արցախ և փոխարինել միայն կամավորական ջոկատներով:

«Մոբիլիզացիան իջեցնելով միայն կամավորական ջոկատների մակարդակի՝ պոտենցիալ 200,000 պահեստազորը չօգտագործվեց: Փաստորեն, չնայած կառավարության և ռազմական պաշտոնյաները սփյուռքահայերին Արցախում կռվելու կոչ էին անում, սակայն, գոնե Հունաստանում, պարզվել է, որ կամավորներին ցուցակագրում էին  և նրանց կտեղակայեին միայն իրավիճակի պահանջով:

Հունաստանի Հայ դատի հանձնախմբի առաջատար անդամ Հովիկ Քասապյանը նույնպես ասաց, որ շատ էթնիկ հույներ կամավոր պատրաստ էին կռվել Արցախում, բայց մերժվել են, քանի որ Հայաստանը չէր ցանկանում Աթենքին դնել անհարմար դիվանագիտական իրավիճակում, չնայած այն բանին, որ շատ հույն կամավորները բարձր պատրաստված նախկին հատուկ ջոկատայիններ էին:

Փաշինյանը պաշտպանեց խիստ վիճահարույց հրադադարի անհրաժեշտությունը ՝ պնդելով, որ Արցախը չունի բավարար մարդկային ուժ՝ ադրբեջանական զինուժի դեմ պաշտպանվելու համար, բայց Հայաստանը նույնիսկ չի մոտեցել առկա բոլոր ռեսուրսներն օգտագործելուն»,-գրում է կայքն ու հարց բարձրացնում, թե ինչու էր Երևանը ենթադրյալ «գոյատևման ճակատամարտում» մտահոգված Հունաստանի համար պոտենցիալ դիվանագիտական խնդիրներ ստեղծելու հարցով, երբ Արցախը լիովին լքվեց Արևմուտքի կողմից:

Նշվում է, որ այսպես կոչված «գոյատևման ճակատամարտում» ակնկալվում էր, որ Հայաստանը կօգտագործեր առաջարկվող ցանկացած օգնություն, մանավանդ որ Թուրքիան վարձկաններ ուղարկելու որևէ անհանգստություն չուներ: Փոխարենը, հայ և օտարերկրյա կամավորները միայն սպասման վիճակում էին կամ մերժվում էին, հայկական և արցախյան ուժերը երբեք լիովին չմոբիլիզացվեցին, «Իսկանդեր» հզոր հրթիռները հազվադեպ էին օգտագործվում, իսկ հայկական օդուժը հազիվ էր հայտնվում պատերազմի ընթացքում:

«Դեռևս անհայտ է, թե ինչն է դրդել Հայաստանի կողմից պատերազմական ջանքերի չիրականացումը:

Բայց չնայած Փաշինյանի և նրա վարչակազմի բոլոր ռազմական սխալներին, ամենամեծ սխալ հաշվարկը Հայաստանի՝ դեպի ԵՄ շրջադարձ կատարելու նրա փորձն էր և նույնիսկ ՆԱՏՕ-ի հետ սիրախաղը»,-գրում է կայքը ու նշում, որ Փաշինյանը, որ իշխանության եկավ այսպես կոչված թավշյա հեղափոխությամբ 2018-ին, հույս ուներ վերջ տալ որ Խորհրդային Միության ժամանակաշրջանի օլիգարխիկ իշխանությանն ու կոռուպցիային։ Սակայն, ինչպես հաճախ է պատահում, համոզմունքն այն է, որ կոմունիստական ժամանակաշրջանի քաղաքական և օլիգարխիկ կառույցների փոխարինումը հնարավոր է միայն Մոսկվայի հետ հարաբերությունների սրմամբ և դեպի արևմտյան լիբերալիզմ շրջադարձ կատարելով:

«Հայերն, իհարկե, իրավունք ունեն պահանջել վերջ տալ օլիգարխիկ կոռուպցիային և գերիշխանությանը, բայց դա պետք է իրականացվեր միայն առանց ավանդական աշխարհաքաղաքական դաշինքների հակառակության»,-գրում է հոդվածագիրն ու անդրադառնում Փաշինյանի նշանակումներին իշխանության գալուց հետո, հատկապես նրանց, ովքեր կապված են ՀԿ-ների հետ, որոնք ֆինանսավորվում են հայտնի ռուսաֆոբ միլիարդատեր Ջորջ Սորոսի կողմից:

«Փաշինյանը, փաստորեն, հեղեղեց իր կաբինետը Սորոսի հիմնադրամի կողմից ֆինանսավորվող կամ նախկինում ֆինանսավորված անդամներով:

Չնայած Արևելյան Եվրոպայի երկրները ԵՄ անմիջական աջակցությամբ հնարավոր է ունենան հնարավորություններ՝ ներգրավվելու դեպի արևմտյան լիբերալիզմ կտրուկ սոցիալական, մշակութային և տնտեսական փոփոխություններում, բայց Հայաստանի աշխարհագրությունը թելադրում է նրա իրատեսական դաշինքները: Հայաստանը, որպես փոքր, լեռնային, ծովով փակ և աղքատ երկիր՝ 3 միլիոն բնակչությամբ, խրված է Վրաստանի, Ադրբեջանի, Իրանի և Թուրքիայի միջև, և Եվրամիության ամենամոտ անդամ Կիպրոսից մոտ 1200 կմ հեռավորության վրա է: Երևանի մոտիկությունն ու ԵՄ-ին անդամակցելը իրատեսական հեռանկար չէ:

Աշխարհագրությունը պետք է որոշի Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը: Հայաստանն ապավինում է Իրանին արտաքին աշխարհից ստացվող ապրանքների համար, Թուրքիան և Ադրբեջանը թշնամաբար են տրամադրված և պահպանում են էմբարգոները Հայաստանի նկատմամբ, իսկ Վրաստանը գործնականում ապացուցեց, որ նրանք կանգնած են Հայաստանի թշնամիների կողքին՝ թույլ տալով, որ թուրքական ինքնաթիռներն անցնեն իր օդային տարածքը ՝ սիրիացի վարձկաններին Ադրբեջանում վայրէջք կատարելու համար:

ԵՄ համակարգի մի մասը անդամ պետությունների միջև խաղաղ համակեցությունն է: Սա, ըստ էության, դաշինքի սակավաթիվ հաջողություններից մեկն էր՝ հազարամյակների պատերազմներով, ցեղասպանություններով և ավերածություններով տառապած մայրցամաքը ժառանգելուց հետո: ԵՄ-ն գործում է նաև միմյանց հետ սահմանակից անդամ պետությունների միջև բաց սահմանների պատճառով: Հայաստանը բաժանված է ԵՄ անդամ երկրներից Հունաստանից և Բուլղարիայից, քանի որ Թուրքիան գտնվում է նրանց միջև: Հայաստանը չի ունենա ԵՄ-ին անդամակցելու հնարավորություն, քանի դեռ Թուրքիան չի դարձել անդամ պետություն, ինչը, իհարկե, մոտ ապագայում անկանխատեսելի է:

Աշխարհառազմավարական սխալի պատճառը Փաշինյանի մոլորությունն էր՝ Հայաստանը դարձնել արևմտյան ոճի լիբերալ պետություն՝  չնայած թշնամական տարածաշրջանում  լինելով շրջապատված թշնամիներով և ԵՄ-ից հեռու: Այս հիմարությունը բացահայտվեց, երբ սկսվեց թուրքերի կողմից հովանավորվող արշավանքը դեպի Արցախ, և Արևմուտքը հռետորական համակրանքից բացի այլ գործողություններ չկատարեց:

Ի վերջո, Արցախը ռազմական ճանապարհով պաշտպանելու ձախողումից հետո, Ռուսաստանն էր, որ ստիպված էր միջամտել՝ հակամարտությանը վերջ տալու համար: Դա այն դեպքում, երբ Փաշինյանը կենտրոնացած էր դեպի Արևմուտք և իր վարչակազմում կուտակում էր ռուսաֆոբ Սորոսի հիմնադրամի կողմից ֆինանսավորվող անդամների՝ ենթադրաբար պայքարելով օլիգարխիկ իշխանության և կոռուպցիայի դեմ, որը ծագում է Ռուսաստանից»,-գրում է Greek City Times-ը։