Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի տնօրեն, բանասիրական գիտությունների դոկտոր Վարդան Դևրիկյանը զարմացած է, որ նույնիսկ պատերազմից հետո «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծն ուղարկվել է Ազգային ժողով:

«Պատերազմից հետո պետք է աղբանոց ուղարկեին այդ օրենքը: Պատերազմը ցույց տվեց ինչ կարևորություն ունի մեր  ժողովրդի համար ոգին ու այն խնդիրները,  որոնք  ծառացած էին ակադեմիական գիտության տարբեր գիտական հասատատությունների առջև»,- ասուլիսում ասաց Վ. Դևիկյանը:

Ըստ նրա, այս նախագիծը խորհրդարան տանելու ամենամեղմ բացատրությունը, որ կարելի է տալ, նախագծում ավելացված կետն է՝ 5 տարով ռեկտոր է նշանակում նախարարությունը:

«Միակ մխիթարությունը դա է, որ միգուցե այս կետի համար են տարել խորհրդարան: Այս կետն էլ ինքնին խայտառակ կետ է, քանի որ բուհական ինքնավարությունը չի կարելի վերացնել, բայց չարյաց փոքրագույնը կլինի, եթե այս կետի համար ընդունված լինի»,- նշեց Վ.Դևրիկյանը:

Բանասիրական գիտությունների դոկտորի գնահատմամբ, այս օրենքի արտառոցությունն այն է, որ սա ձևավորված կրթական համակարգը ջարդում է, տեղը ոչ մի բան բան չի առաջարկում. «Սա օրենք է ոչ թե գիտության, կրթության զարգացման, այլ այդ համակարգերը ջարդելու մասին:
Գիտության զարգացման համար այդ նախագիծը սպառնալիք է, ոչ թե զարգացում:

Այն կբերի ակադեմիական համակարգի ոչնչացում ու գիտական ինստուտների ճակատագրի հետագա անորոշություն,  նախատեսում է կոչումների երկաստիճան համակագաի փոփոխություն, բարձրագույն կոմիտեի,  որը գիտական կոչումներ է շնորհում, չհիմանվորված փոփոխություն»:

Վ.Դևրիկյանն ասաց, որ այս խնդիրները քննարկվել են նաև նախորդ իշխանությունների ժամանակ, բայց այն ժամանակ քննարկումներն ավելի բարձր մակարդակով էին, ամենակարևորը՝ նախորդ իշխանությունները չեն տարել ԱԺ՝ կարծես զգալով, որ ինչ որ խնդիր կա, որը պետք է քննարկել, հասկանալ:

«Հիմա այս օրենքի ուղարկումն Ազգային ժողով անթույլատրելի է, ու ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոանը պետք է առանց հանձնաժողովում քննարկելու հետ ուղարկի հետևյալ պատճառով. այս օրենքի՝ գիտությանը վերաբերող կետերը հակասում են  Գիտության մասին ՌԴ  գործող օրենքներին: Այս մասին դեռևս փետրվարին, երբ ԱԺ-ում խորհրդարանական լսումներ եղան, բարձրաձայնել եմ:

Այդ ժամանակ Հայաստանում միանգամայն այլ  քաղաքական իրավիճակ էր, ինչ որ տեղ իշխում էր հակառուսական շիզոֆրենիան, քամհարհանքով վերաբերվեցին իմ բարձրաձայնած խնդրին: Այսօրվա մեր իրականությունը, երբ կիսամեռ վիճակում ընկած ենք, սրտի խոր ցավով եմ ասում, ոչ թե չարամատությամբ,  շատ հարցերում մեր արտաքին հարաբերությունները պետք է լինեն Ռուսաստանի հետ:

Այս օրենքը ԱԺ ուղարկողներն ինչպե՞ս են մտածում, եթե գիտության կառավարման, կոչումների աստիճանաշնորհումները  բոլոր կետերով հակասում  են  ռուսական օրենքին,  ինչպե՞ս պետք է գիտական առումով մեր համագործակցությունը կառուցենք Ռուսաստանի հետ»,- նշեց Վ.Դևիկյանը: 

Նրա կարծիքով, ոչ թե գիտության մասին է օրենքը, այլ հասարակական կազմակերպությունների,  ՀԿ-ների մասին օրենք գրողներն են այն գրել: Գրականության ինստիտուտի տնօրենի խոսքով, երեք էջ անցումային դրույթներն են, իսկ օրենքը չի կարող այդքան անցումային դրույթներ ունենալ: Դրա պատճառը, ըստ Դևրիկյանի, քանի որ ընդունվելիք կետերը հակասում են Գիտության մասին այսօրվա գործող օրենքին, նախագծի յուրաքանչյուր հոդված, կետ, գիտական համակարգի որոշակի դետալ ջարդում է, անցումային դրույթներում նշվում է, թե այդ ջարդելն ինչպես պետք է իրականացվի:

Վ.Դևրիկյանը նաև նշեց, որ հիմա օրենքի ընդունման համար լավագույն ժամանակը չէ. «Մենք գտնվում ենք երկրի փլատակների վրա, փոշին դեռ չի ցրվել, որպեսզի տեսնենք փլատակների իրական վիճակը: Այս մշուշի մեջ կամ դավաճանություն է, կամ մտավոր տհասություն նման օրենքի ընդունումը: Գիտությունն այնքան կարևոր հարց է, որ օրենքը պետք է ընդունվի այն ժամանակ, երբ անցնի անցումային շրջանը, որոշվի երկրի զարգացման հետագա հայեցակարգը, դրանից հետո նոր որոշվի, թե գիտությունը ինչ տեղ ունի  մեր երկրի կյանքում,  կառուցվածքային ինչպիսի ձևերով կարող է զարգանալ»:

Նրա խոսքով, այս պայմաններում գիտության մասին օրենք ընդունելը դատարկ անհեթեթություն է, քանի որ չի կարող լիարժեք կիրառվել մինչև չլինի երկրի զարգացման ընդհանուր կոնցեպցիա:

«Իմ բոլոր ասծաների համար պատասխանատու եմ: Ակադեմիական ինստիտուտի տնօրեն եմ, պատասխաատվություն եմ կրում իմ յուրաքնարյուր խոսքի համար: Կոչ եմ անում Ազգային ժողովի նախագահին օրենքը հետ վերադարձնել, անգամ խորհրդարանում քննարկելը հայհոյանք է ուղղված մեր պետականությանը»,- ասաց ՀՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի տնօրեն Վարդան Դևրիկյանը: