Ձեր վստահելի աղբյուրը

Լիբանանի ճգնաժամի պատճառով տեղահանման արդյունքում այս հայ վարսահարդարուհին հայտնվեց Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի մեջ: Երեք տարի այրի լինելով՝ Մարալ Նաջարյանն աշխատում էր Ֆանարի (գյուղ Լիբանանում) իր փոքրիկ վարսավիրանոցում՝ իր 23-ամյա դստեր հետ:

Նրա քույրը՝ Անին, վաճառքի ներկայացուցիչ է: 2019-ի վերջին Լիբանանին ծանր հարված հասցրած տնտեսական ճգնաժամը ավելի ու ավելի է հարվածում նրանց: Առօրյա կյանքը դժվարանում է, երկու քույրերը՝ յոթ երեխաների ընտանիքից, երազում են նոր հորիզոնների մասին: Այսպիսով, ամիսների ընթացքում ավելի կոնկրետ ցանկություն է ծնվում՝ հեռանալ Լիբանանից: Լինելով հայկական ծագմամբ,  նրանք, բնականաբար, կողմնորոշվում են դեպի Հայաստան։ Այս մասին գրում է L'Orient-Le Jour-ը՝ անդրադառնալով Ադրբեջանում գերության մեջ հայտնված Մարալ Նաջարյանի պատմությանը։

2020-ի օգոստոսի սկզբին երկու քույրերը գնում են Բեյրութ-Երևան ինքնաթիռի իրենց տոմսերը: Նրանք թողնում են իրենց երեխաներին՝ հետագայում նրանց բերելու ծրագրով, եթե ամեն ինչ լավ լինի: Օգոստոսի 4-ին Բեյրութի նավահանգստում տեղի ունեցած մահացու պայթյունը վերջին կաթիլն էր:

«Մենք զգում էինք, որ ճիշտ ընտրություն ենք կատարում, որ նույնիսկ ավելի շուտ պետք է հեռանայինք»,- պատմել է Մարալ Նաջարյանի քույրը՝ Անին:

Ըստ հայկական սփյուռքի նախարարության, պայթյունին հաջորդող օրերին ավելի քան հազար հայկական ծագմամբ լիբանանցիներ հեռացել են Լիբանանից՝ հաստատվելով Հայաստանում:

Օգոստոսի 25-ին Մարալն ու Անին թռչում են Երևան: Նրանք իշխանություններից օգնություն են խնդրում և իմանում, որ կա Լեռնային Ղարաբաղում վերաբնակեցնելու ծրագիր։

Մոտ 20 օր անց Անին և Մարալը ուղևորվում են Բերձոր (Լաչին) և մնում հյուրանոցում, մինչ նրանց կացարանը պատրաստ կլինի, բայց սեպտեմբերի 27-ին սկսվում է պատերազմը։ Երկու քույրերը մեկ շաբաթ մնում են թաքնված հյուրանոցում:

«Մենք լիբանանցիներ ենք, գիտենք ինչ է պատերազմը»,- ասում է Անին ու հավելում, որ կարծում էին, որ մի քանի օր այն կտևի ու Հայաստանը կհաղթի, ինչպես նախորդ անգամ։

Սակայն պատերազմը շարունակվում է, Մարալն ու Անին հապճեպ փախչում են դեպի Երևան, որտեղ նրանք մնում են ռազմական գործողությունների ժամանակ: Հրադադարը ուժի մեջ է մտնում 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ից: Հայաստանը պարտվել է: Հաջորդ օրերին Ադրբեջանը վերահսկողություն է հաստատում Լեռնային Ղարաբաղի մի քանի հատվածների վրա, ներառյալ Լաչինը, որտեղ պետք է հաստատվեին երկու քույրերը:

Ձմեռները Կովկասում դաժան են, իսկ սեպտեմբերից ջերմաստիճանը նվազում է, ուստի Նաջարյան քույրերը որոշում են ուղարկել Մարալին՝ իրենց ձմեռային իրերը Ղարաբաղի հյուրանոցից բերելու համար։ Նոյեմբերի 10-ին, ճաշից հետո, նա ճանապարհ ընկավ Վիկեն Եվջելկյանի՝ հայազգի մեկ այլ լիբանանցու ուղեկցությամբ, որն օգտվել էր Լեռնային Ղարաբաղի Շուշի քաղաքում հաստատվելու նույն ծրագրից: Պատերազմի տարիներին Վիկենը մեկ շաբաթ կամավոր զինվոր էր հայկական բանակում:

Երեկոյան Մարալը զանգահարում է քրոջը և ասում, որ բենզին են լցնում Գորիսում՝ Բերձորի հյուրանոցից մեկ ժամ հեռավորության վրա: Հետո ոչինչ:

Բախումների ավարտից ի վեր Մարալ Նաջարյանը ավելացվել է անհայտ կորածների շարքում՝ 200-ից 300 հայ զինվորներ և խաղաղ բնակիչներ: Նրանց մեջ կան ոմանք, ովքեր սպանվել են, բայց նրանց մարմինները չեն հայտնաբերվել կամ նույնականացվել: Մյուսները գերի են վերցվել:

Նշվում է, որ նոյեմբերի 24-ին Մարալի ֆեյսբուքյան հաշիվն ակտիվանում է: Նրա ընտանիքը հաղորդագրություններ է ստանում ռուսերեն, բայց, ինչպես ասում է Անին, իրենք ռուսերեն չեն խոսում։ Բայց դա կարող էր նշանակել միայն մեկ բան. հեռախոսն ադրբեջանցիների ձեռքում էր:

«Նրանց լեզուն նման է թուրքերենին, որը ես մի փոքր խոսում եմ: Ուստի մենք պատասխանեցինք նրանց հաղորդագրություններին թուրքերեն»,- ասում է Անին։

Այս փոխանակումների միջոցով ընտանիքը հույս ունի տեղեկատվություն ստանալ: Բայց նա արագ հասկանում է, որ չի կարողանա դրանից շատ բան քաղել․մի օր ասում են նա մահացել է, իսկ մյուս օրը՝ ողջ է:

Ասվում է, որ նոյեմբերին համացանցում է հայտնվում տեսանյութ, որում Վիկենը, ակնհայտ ճնշման տակ, խոստովանում է, որ ինքը լիբանանցի վարձկան է: Բայց Մարալին վերաբերող տեղեկություններ չեն հայտնվում: Հուսահատված՝ Անին կապվում է Հայաստանի և Լիբանանի իշխանությունների, ինչպես նաև Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի հետ:

«Երբ ես զանգում եմ, ինձ հարցնում են՝ արդյոք նորություն ունեմ, փոխանակ ինձ տեղեկատվություն տան: Աշխարհը գլխիվայր է»,- ասում է Անին։

2021 թ. փետրվարի 12-ին, Կարմիր խաչի լիբանանյան մասնաճյուղը կապվել է Մարալի մտերիմների հետ: Կազմակերպությունը կարողացել է այցելել նրան Գուբիստանում՝ Բաքվից 70 կիլոմետր հեռավորության վրա գտնվող բանտում, նա ողջ ու առողջ է: «Մենք այլ բան չգիտենք: Մենք չգիտենք, թե ինչ վիճակում է նա, ինչպես են վերաբերվում նրան»,- ասում է Անին:

«Ռազմագերիների ազատ արձակումը և հայրենադարձությունը հստակ համաձայնեցված են նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրով, և Հայաստանը ընդունել է փոխանակումը՝ բոլորը-բոլորի դիմաց սկզբունքով»,-ասել է ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Աննա Նաղդալյանը, հավելելով, որ Հայաստանը բոլոր ջանքերը գործադրում է հնարավորինս շուտ հայրենադարձելու բոլոր ռազմագերիներին և քաղաքացիական պատանդներին, այդ թվում՝ Մարալ Նաջարյանին:

Լիբանանի և Հայաստանի Կարմիր խաչի պատվիրակությունները չեն ցանկացել խոսել «L'Orient-Le Jour»-ի հետ, միայն ասել են, որ ակտիվորեն համագործակցում են Ադրբեջանի, Հայաստանի և Լիբանանի կառավարությունների հետ:

«Այն փաստը, որ Մարալը երկու քաղաքացիություն ունի, չի փոխում նրան առևանգելու և պատանդ վերցնելու փաստը, և որ նա պետք է ազատ արձակվի: Նա քաղաքացիական գերի է», - ասել է ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը:

Սոցիալական ցանցերում Մարալի ընտանիքը կիսվում է #FreeMaral հեշթեգը՝ հուսալով, որ լրատվամիջոցների լուսաբանումը կկանխի Ադրբեջանի կառավարության կողմից Մարալին վնասումը։

Առայժմ Լիբանանի իշխանությունները հրապարակավ չեն մեկնաբանել Մարալ Նաջարյանի գործը: