Ձեր վստահելի աղբյուրը

2021 թ. մարտի 9-ին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (յոթ դատավորների պալատ) որոշում է կայացրել Նախարարների կոմիտեին տեղեկացնել Ադրբեջանի կողմից գերեվարված հայերի վերաբերյալ կիրառված միջանկյալ միջոցների մասին։

ՄԻԵԴ հաղորդագրության մեջ նշվում է, որ այս որոշումը կայացվել է՝ հաշվի առնելով 2020 թվականի սեպտեմբերի 29-ին ընդունված միջանկյալ միջոցը, որը պարզաբանվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 4-ին, և պարունակում է երկու պետություններին ուղղված ընդհանուր միջոցառումների նշում։

Ասվում է, որ համապատասխան բաժնի նախագահի կողմից ընդունվել են 78 որոշումներ՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի 13-ից մինչև 2021 թ. մարտի 5-ը՝ կապված Ադրբեջանի կողմից գերեվարված 249 հայերի հարցով ժամանակավոր միջոցներ ձեռնարկելու դիմումների վերաբերյալ։ Այս դիմումները ներկայացվել են ՀՀ կառավարության կողմից՝ Հայաստանը ընդդեմ Ադրբեջանի (թիվ 42521/20) միջպետական դիմումի շրջանակներում և ենթադրյալ գերիների հարազատների կողմից՝ 62 անհատական դիմումներում:

Դատարանը նախարարների կոմիտեին տեղեկացրեց, որ նշված հայերից 58-ը հայրենադարձվել են 2020-ի դեկտեմբերից մինչև 2021-ի փետրվար ամիսներին, և որ դրանցից յոթը հայտնաբերվել են մահացած։

Ասվում է, որ 249 հայերից 72-ը դեռևս Ադրբեջանում են, որոնց գերությունն ու կալանավորումը ճանաչվել է Ադրբեջանի կառավարության կողմից։ Ինչ վերաբերում է մնացած 112 անձանց, ապա Ադրբեջանի կառավարությունը պնդում է, որ նրանք չեն կարողացել նրանց նույնականացնել իրենց գերիների մեջ:

39-րդ կանոնը կիրառվել է 249 հայերից 229-ի նկատմամբ: Մյուս 20 անձանց վերաբերյալ 39 կանոնի համաձայն, քննությունը կասեցվել է կամ որոշում չի կայացվել, քանի որ այդ ընթացքում այս անձինք հայրենադարձվել էին:

Ադրբեջանի կառավարությունը հրավիրվել է տրամադրելու հատուկ տեղեկություններ այս անձանց վերաբերյալ, ներառյալ նրանց կալանավորման, անցած բոլոր բժշկական հետազոտությունների և այն միջոցառումների մանրամասների մասին, որոնք իրականացվել են կամ նախատեսվում են իրականացնել՝ նրանց հայրենիք վերադարձնելու համար:

Նշվում է, որ 39-րդ կանոնի միջոցառումներն ուժի մեջ են Ադրբեջանի կողմից գերևարված 188 հայերի նկատմամբ։

Դատարանը որոշել է Նախարարների կոմիտեին ծանուցել իր կողմից ձեռնարկված միջոցառումների մասին՝ հաշվի առնելով, որ Ադրբեջանի կառավարությունը չի պահպանել Դատարանի կողմից սահմանված ժամկետները՝ տվյալ անձանց վերաբերյալ տեղեկատվության ներկայացնելու համար և տրամադրել է նրանց վերաբերյալ բավականին ընդհանուր և սահմանափակ տեղեկատվություն:

Դատարանը նաև ստացել է դիմումներ Ադրբեջանի կառավարության կողմից՝ ներկայացված 16 ադրբեջանցիների մասին, որոնք, իբր, գերվել են Հայաստանի կողմից, որից 12-ը ՀՀ կառավարության կողմից ճանաչվել են որպես գերի և հայրենադարձվել են 2020 թվականի դեկտեմբերին: Մնացած չորս անձինք չեն ճանաչվել որպես գերիներ Հայաստանի կողմից: Հաշվի առնելով ՀՀ կառավարությունից ստացված տեղեկատվության բնույթը, դատարանը որոշել է չօգտագործել 39-րդ կանոնը այս գործերից որևէ մեկում և փոխարենը կասեցրել է դրանց քննությունը 39-րդ կանոնի համաձայն:

Դատարանը շարունակում է իր իրավասությունը պահպանել 39-րդ կանոնի ապագա հայցերի նկատմամբ: Արդեն նշված միջոցառումները մնում են ուժի մեջ՝ մինչև այլ կարգադրություն։

Նշենք, որ Նախարարներ կոմիտեն է պատասխանատու ՄԻԵԴ որոշումների կատարման վերահսկողության համար։