Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Սիրուն», «Անուշ», «Հրաշք» անուններով փնջերը գրեթե ամեն օր նույն հասցեից՝ Ավանի հանրակացարաններից մեկից ճանապարհվում են Երևանի տարբեր մասեր՝ պատվիրատուների տներ, աշխատավայրեր... Tea Togh բրենդի հիմնադիր արցախցիների՝ թեյի փոքրիկ բիզնեսը դանդաղ քայլերով զարգանում է։

Անցած տարի կորոնավիրուսի համավարակն ու դրանով պայմանավորված սահմանափակումները, դասերի օնլայն անցկացումն Արցախի Տող գյուղում ապրող ուսուցչուհուն՝ Մարգարիտա Գրիգորյանին ստիպեցին վերանայել իր զբաղմունքն ու հետաքրքրությունները։

Հադրութի շրջանի երկու գյուղերի՝ Մոխրենեսի ու Թաղոտի դպրոցներում օտար լեզու դասավանդող Գրիգորյանը, տանը նստելուց ձանձրացած, սկսեց ուսումնասիրել հարազատ գյուղի հարակից դաշտերում ու լեռներում աճող խոտաբույսերը։ Դիզափայտի, Դիզակի, Կատարոյի բույսերը նրան հուշեցին ու հույս տվեցին՝ համեղ թեյ կարելի է ստանալ, ինչո՞ւ չէ նաև վաճառել։

Բույսերը հավաքելու Մարգարիտան գնում էր ընտանիքի անդամների՝ երեք երեխաների ու ամուսնու հետ։ 

«Հացով, ջրով բարձրանում էինք լեռները, մի ամբողջ օր անցկացնում էինք այնտեղ։ Կատարոյի ամեն թուփը, ամեն ծառը հատ-հատ գիտեի, գիտեի, որ բույսը որտեղ է աճում, գիտեի, թե որ բույսը երբ կարելի է հավաքել։ Բույսեր կան, որ մինչև ծաղկելն է պետք հավաքել, բույսեր էլ կան՝ ծաղկելուց հետո»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում պատմում է հադրութցի կինը։

Այս ամենի տրամաբանական շարունակությունը դարձավ ԱՁ գրանցելն ու հավաստագիր ստանալը։

«Առաջին անգամ հավաստագիր ստանալ չստացվեց, քանի որ բուսասանիտարական փորձաքննության արդյունքում պարզվեց, որ չորացման սխալ տեխնիկա էինք ընտրել։ Մեր սխալների հիման վրա շտկեցինք սխալները, երբ երկրորդ անգամ՝ հուլիսի վերջ օգոստոսի սկիզբ տարանք փորձաքննության բույսերը, անթերի էին։ Օգոստոսի 20-ից արդեն ունեինք սերտիֆիկատը՝ «Սիրուն»-ի ու «Անուշ»-ի համար, սեպտեմբերի 20-ին ստացանք «Հրաշք»-ի հավաստագիրը»,- Tea Togh-ի ստեղծման առաջին քայլերը ներկայացնում է արցախցի կինը։

Տողի ուսանողները Երևան գալուց առաջ թեյերը գնել են, որ նվիրեն իրենց ընկերներին, հարազատներին, բարեկամներին։ Սեպտեմբերի 27-ին Արցախում սկսած պատերազմը Երևան բերեց նաև թեյերի հեղինակին։

«Այն մարդիկ, որոնք արդեն փորձել էին թեյերը, էլի էին ուզում։ Յուրաքանչյուր պարկի մեջ մենք դրել էինք մեր այցեքարտը՝ հետադարձ կապի հնարավորության համար։ Այդ մարդիկ սկսեցին մեզ զանգել, թեյ ուզել, նաև օգնություն առաջարկել։ Նրանք մեզ խթան տվեցին, որ այդ գործը շարունակենք»,- նշում է նա։

Գյուղին մոտեցող թշնամու կրակոցներից, կրակից փախած ընտանիքը չի էլ հասցնում իր հետ վերցնի Տողից ու հարակից գյուղերից հավաքած թեյերը։ Վերցնում է միայն մի կապոց ուրց ու դաղձ։ Պատերազմում վիրավորվում է նաև Մարգարիտայի ամուսինը։ Հարազատ տնից տեղահանված ընտանիքն անընդհատ մի տեղից մյուսն էր տեղափոխվում։

Նոյեմբերի առաջին օրերին Մարգարիտային, արցախցի այլ կանանց հրավիրում են «Ոստան»՝ մասնակցելու ցուցահանդես-վաճառքին։ 

Մարգարիտան դիմում է իր ծանոթներից մեկին, որ կրկին թեյի արտադրություն էր հիմնել՝ ներկայացնելով Վայոց Ձորի ֆլորան։

«Ինձ ասաց՝ առաջին հարյուր փնջերի հումքը ես անվճար կտրամադրեմ։ Այդ բարի մարդու աջակցությամբ սկսեցինք։ Լոգոն տպեցինք։ Հիմա կարելի է ասել, փառք Աստծո, թեյերի գումարով կարողանում եմ ձեռք բերել թե թելերը, թե պարկի կտորը։ Հումքը Տողից չէ, բայց մենք բրենդը հիմնեցինք Տողում։ Ես դրանք նաև կարոտի փնջեր եմ անվանում, քանի որ փնջերը կազմելիս մտովի տեղափոխվում եմ Տողի լեռներ, աչքերիս դեմ այնտեղի բույսերն են»,- նշում է Մարգարիտան։

Արցախցի կինը հիշում է, որ ցուցահանդեսին թեյերը ներկայացրել է թափանցիկ տոպրակներով։

«Ես այդ ժամանակ կարի մեքենա չունեի, որ պարկերը կարեի։ Մենք տնավեր-բնավեր էինք։ Ասեցի լավ, թող դրանք էլ լինեն անտունի պես, ինչպես մենք էինք։ Մի քիչ սիմվոլիկ էր»,- պատմում է կինը։

Թեյի պատրաստմանը, բույսերի համադրմանը, փաթեթավորմանն ու առաքմանը մասնակցում է ողջ ընտանիքը։ Վիրավոր ամուսինն արդեն ապաքինվել է ու անձամբ է առաքում թեյերը։ Պահանջարկը դեռ քիչ է, բայց ավելացման միտում կա։

«Թեյերը պատվիրում են նաև որպես նվեր՝ նույնիսկ օվկիանոսից այն կողմ ուղարկելու համար»,-ասում է կինը՝ փոքրիկ հաջողություններից ու իր թեյերի ճամփորդությունից ուրախացած։

Հիմա ընտանիքը փորձում է մի քիչ գումար հավաքել, որ խոտաբույսերի համար նախատեսված չորանոց ձեռք բերեն։ Շուտով թարմ բույսերը դուրս կգան։ Մարգարիտան հավատում է, որ թեյի հումքը հավաքելու համար կրկին Հադրութի լեռներ կբարձրանա։