Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Այն, որ Թուրքիան բացահայտ թշնամական դիրք ունի Հայաստանի և հայության նկատմամբ, կասկածից վեր է, հիմա պետք է ուղղակի հասկանալ՝ նրա վերաբերմունքն ինչ նոր ռիսկեր է առաջացնում Հայաստանի և տարածաշրջանի համար»,- այսօր «Հայաստանը և Թուրքիան Հարավային Կովկասում. իրողություններ և ռիսկեր» թեմայով խորհրդաժողովի ժամանակ ասաց թուրքագետ Վարուժան Գեղամյանը։

Նրա խոսքով, Թուրքիայի դերին և դրա առաջացրած նոր ռիսկերին անդրադառնալը երեք հիմնական դրդապատճառ ունի։ Դրանցից առաջինն Արցախյան վերջին պատերազմն է, և դրանից հետո տարածաշրջանում ստեղծված նոր իրողությունը։

«Դատելով ներկայիս քաղաքական գործընթացների տրամաբանությունից՝  այդ պայմաններում ՀՀ դե ֆակտո իշխանությունը նախաձեռնել է Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների հաստատման գործընթաց, որը սակայն, մեծիմասամբ մնում է քողարկված լայն հանրությունից։ Թերևս ավելի ճիշտ է արձանագրել, որ հայ-թուրքական հարաբերությունների հարցն այս պահին չունի որևէ փորձագիտական հիմնավորում, այլ գտնվում է մի խումբ քաղաքական գործիչների՝ կապիտուլյացիայով պայմանավորված որոշումների կայացման մակարդակում»,- նկատեց նա։

Ըստ թուրքագետի, փաստացի հակամարտության մեջ գտնվող երկու պետությունների միջև հարաբերությունների հաստատմանն ուղղված ցանկացած մեծ կամ փոքր քայլ անելիս անհրաժեշտ է դրանք մանրամասնորեն քննարկելը համապատասխան մասնագիտական կենտրոնների և խմբերի հետ։

«Մենք անհրաժեշտ ենք համարում այդ գործընթացն ինքնուրույն նախաձեռնել՝ հուսալով, որ մեր բարձրաձայնած հարցերն ու դիտարկումները հիմք կծառայեն դե ֆակտո որոշում կայացնողների համար»,- ասաց նա։

Վարուժան Գեղամյանը նշեց, որ իրողությունը, որ գոյություն ուներ մինչև 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ի առավոտը, այլևս պատմություն է։ Ըստ նրա, տարածաշրջանում ստեղծվել է բոլորովին այլ իրավիճակ, որը ստիպում է պատրաստվել այդ փոփոխություններից բխած հնարավոր ռիսկերին։

«Վերջին օրերի ու շաբաթների իրողությունը պետք է որ շատ համոզիչ կերպով ցուցադրած լինի այս նոր իրողության բարդությունները, ուստի ներկայումս էլ ավելի մեծ է դառնում առկա ռիսկերի հիմնավոր պատճառների անհրաժեշտությունը»,- շեշտեց նա։

Թուրքագետը հիշեցրեց՝ վաղը ապրիլի 24-ն է՝ Հայոց ցեղասպանության 106-րդ տարելիցը, և ցավոք, այս տարի նկատվում է Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանն ուղղված ջանքերի թուլացում։

«Բացի այդ, Հայոց ցեղասպանությունն ինքնին ունի քաղաքական բնույթ, և այդ համատեքստում պետք է դիտարկվի, բայց այն այսօր դուրս է բերվել քաղաքական քննարկումներից և դարձել է զուտ պատմական հուշ։ Կարելի է տեսնել, որ ցեղասպանության շուրջ խոսույթը իջեցվել է պրիմիտիվ միջոցառումների մակարդակի։

Մենք արձանագրել ենք, որ այս տարի պետական բարձր մակարդակի որևէ գիտաժողով չի իրականացվել՝ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ։ Բայց 2020-ի Արցախյան պատերազմում Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի ու հայության հանդեպ իրականացված քայլերը նորից արդիական են դարձրել Հայոց ցեղասպանության ուղղությամբ գիտակիրառական ուսումնասիրությունների կարևորությունը։ Ներկայումս միջազգային դիվանագիտական մակարդակում պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո հայերի նկատմամբ ցեղասպան քաղաքականության բարձրաձայնումը էական նշանակություն կարող է ունենալ բանակցային ամենատարբեր ձևաչափերում»,- շեշտեց նա։