Հասարակություն 16:41 26/04/2021 Հայաստան

Արթուր Մովսիսյան. Ունենք լավ գիտնականներ, չունենք գիտելիքահեն տնտեսություն

Հեղինակ` Լալա Տեր-Ղազարյան

«Երբ ինձ հարցնում են, գիտությունն ի՞նչ է տալիս երկրին, ես կարճ պատասխանում եմ՝ բարձր որակավորմամբ կադրեր, որն էլ իր արտացոլումն է գտնում բոլոր ոլորտներում»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասում է Գիտության կոմիտեի նախագահի տեղակալ Արթուր Մովսիսյանը։

Նա պնդում է, եթե գիտական հետազոտություն իրականացնող գիտնականն է դասախոսում, ապա նրա ուսանողը ցանկացած աշխատանքում կլինի մրցունակ կադր, արժեք կստեղծի՝ ազդելով տարբեր ոլորտների վրա։

Հայաստանում գիտության տևական թերսֆինանսավորումը, այն որպես առաջնահերթություն չդիտարկելը  բերել է մի իրավիճակի, երբ գիտության համակարգում մնալը գրավիչ չէ երիտասարդների համար,  դրա հետևանքով խախտվել է տարիքային բաշխումը՝ համակարգում ներառված մասնագետների մեծ մասը կամ մինչև 30 տարեկան են կամ էլ 65 տարեկանից բարձր։ Գիտության դերը կարևորողներն ահազանգում են, տարեց գիտնականների թիվն էլ նրանց մահվան պատճառով նվազում է, մի քանի տարի անց երիտասարդներին գիտելիք փոխանցողներ չեն լինի։ Հաջորդ խնդիրը գիտական վատ միջավայրն է՝  շենքային պայմանները, գիտական սարքավորումների բացակայություն կամ հնամաշ լինելը։

Հիմա գիտության հատկացումների  շարունակական ու էական ավելացման մասին պահանջի շուրջ  համախմբվել են հիմնականում ՏՏ ոլորտի մի քանի հարյուր ընկերություններ՝ ստեղծելով «Գիտուժ» նախաձեռնությունը։ Դրա շնորհիվ պահանջն ավելի լսելի է դարձել, քան նախկինում, երբ այդ գործը թողնված էր միայն գիտաշխատողների ուսերին։

Գիտության կոմիտեի փոխնախագահ Մովսիսյանը գիտության խնդիրները թվարկելուն զուգահեռ ունիկալ երևույթ է մատնացույց անում։

«Ինչքան էլ ֆինանսավորումը քիչ է, մեր գիտնականները, էնտուզիազմի հաշվին, միջազգային համագործակցությունների և դրաշնորհների շնորհիվ բավականին մրցունակ գիտական արդյունք են տալիս։ Global Innovation Index-ում   գիտական արդյունքի նորմավորված ցուցանիշով Հայաստանը  ամբողջ աշխարհում 18-րդ տեղում է, ֆինանսավորման ցուցանիշով՝ 91-րդ տեղում է, ընդհանուր ցուցանիշով՝ 61-րդ տեղում է։ Սա խոսում է այն մասին, որ մենք ունենք գիտնականներ, որոնք արդյունավետ աշխատում են, ու բավարար ֆինանսավորման դեպքում համակարգը վերակենդանանլու, զարգանալու տեղ ունի, այսինքն վիճակն անհույս չէ»,-նշում է նա։

«Գիտուժ» նախաձեռնության՝ գիտության հատկացումների ավելացման անհրաժեշության բարձրաձայնումից հետո կառավարությունը 2.7 մլրդ դրամ հատկացրեց գիտահետազոտական աշխատանքների իրականացման համար։ Չափից ու ոչ համակարգային լուծումից դժգոհ նախաձեռնության անդամները հայտարարեցին՝ իրենց գործադիրի քայլը չի բավարարում։

ԳԿ  նախագահի տեղակալն էլ փաստում է՝ այդ գումարով կտրուկ զարգացումների, գիտությունը փրկելու հույսեր փայփայել պետք չէ, սակայն այն կարելի է արդյունավետ ծախսել ու դրական արդյունքներ ունենալ։ Արդեն մտածել են՝ մոտ 1 մլրդ դրամը կծախսվի ենթակառուցվածքների համալրման համար, մրցույթների միջոցով ձեռք կբերվեն սարքեր, սարքավորումներ գիտական կազմակերպությունների համար, դրամաշնորհային ծրագրեր կիրականացվեն արդյունավետ հետազոտությունների աջակցման համար, մինչև 50 դրամաշնորհ նախատեսում են տրամադրել առավել բարձր արդյունավետություն ունեցող գիտաշխատողներին, որոնք կձևավորեն 6-7 հոգանոց գիտական խմբեր, դրանց կազմում անպայման պետք է ներառված լինեն միջազգային գործընկեր, առնվազն երկու երիտասարդ գիտաշխատողներ,  ևս երկու մագիստրատուրայի ուսանող ներգրավելու պայմանով ու տարեց գիտնականներ։

«Սա դառնում է համեմատաբար մեծ տարիքի  գիտնականների դրամաշնորհ, որը միտված է գիտական կադրեր պատրաստելուն։ Մենք հայտարարում ենք դրամաշնորհ գիտության բոլոր ճյուղերի համար, բայց կարևոր է նշել, որ այն լինելու է արդյունավետ աշխատող գիտաշխատողների համար, գիտաչափության պարամետրերը լինելու են խիստ ու միջազգային չափանիշներին համապատասխան։ Մրցույթը կհայտարարվի այս շաբաթվա ընթացքում»,-ասում է Մովսիսյանը։

Հատկացման շրջանակում կլինի նաև մեկնարկային դրամաշնորհ, որը միտված է մինչև 40 տարեկան երիտասարդների համար, որոնք կարող են խումբ ձևավորել ու լաբորատորիաներ ստեղծել։ Կոմիտեի  նախագահի տեղակալը ասում է՝ ակնկալում են, որ երկու մրցույթներն էլ հավակնոտ են լինելու, դրանցում ներգրավված է լինելու ավելի քան 400 գիտաշխատող, որից առնվազն 120-ը երիտասարդ։ Կլինեն նաև երկակի հետազոտությունների աջակցման ծրագրեր, որպեսզի անվտանգությունից բխող խնդիրները ֆինանսավորում ստանան։ Նախատեսված է նաև կիրառական արդյունքին միտված՝ տնտեսության կարիքներից բխող գիտական հետազոտությունների իրականացման մրցույթ, որտեղ համաֆինանսավորման նախապայման կա մասնավոր սեկտորի  կողմից։ Այս բոլոր դրամաշնորհների դեպքում հստակ ֆիքսված է, թե ինչպիսի արդյունք է ակնկալվում։

2.7 մլրդ դրամի հատկացումից զատ արդեն երկրորդ տարին է՝ գիտության կոմիտեն փոխել է «Ասպիրանտների և երիտասարդ հայցորդների հետազոտությունների աջակցության ծրագրի պայմանները։  Մասնավորապես, նախկինում մեկ տարվա փոխարեն նրանք հնարավորություն կունենան երեք տարվա ծրագիր ներկայացնել և լիարժեք  ներգրավված լինել գիտության մեջ, գիտական ղեկավարը ևս կարող է ընդգրկված լինել մրցույթում, սահմանվել են հստակ ակնկալվող արդյունքներ, յուրաքանչյուր տարվա ավարտին։ Կոմիտեում  այս, ինպես նաև մեկնակի, ամրապնդման և առաջատար հետազոտությունների ծրագրերը համարում են համակարգաստեղծ ծրագրեր։

«Ասպիրանտների և երիտասարդ հայցորդների հետազոտությունների աջակցության ծրագիր-2021» մրցույթին մասնակցելու հայտ ներկայացվում է առցանց ռեժիմով` Գիտության կոմիտեի մրցույթների հայտերի և հաշվետվությունների ընդունման համակարգով (https://grants.scs.am ), մինչև 2021 թ. հուլիսի 16-ը ներառյալ (հայտի ուղարկման հնարավորությունը կարգելափակվի Երևանի ժամանակով ժամը 18:00-ին): Պահանջվող փաստաթղթերի առձեռն ներկայացման վերջնաժամկետը 2021 թ. հուլիսի 23-ն է:

«Այստեղ գումար չենք խնայելու, քանի ասպիրանտ համապատասխանեց սահմանված չափանիշներին, այդքանին էլ ֆինանսավորելու ենք։ Մենք փորձում ենք ասպիրանուրա ընդունվելու պահից մինչև խոր ծերություն՝ գիտաշխատողի գործունեության ողջ ցիկլը փակենք, որպեսզի նա համեմատաբար ապահովված լինի դրամաշնորհային ծրագրերով։ Շատ կարևոր է, որ այդ գիտական կարիերայի ընթացքը չընդհատվի, որպեսզի գիաշխատողները չհեռանան համակարգից»,-նշում է կոմիտեի փոխնախագահը։

Արթուր Մովսիսյանը հիշեցնում է, որ գիտաշխատողների աշխատանքի հիմնական արդյունքը պետք է լինի գիտական հոդվածը, իսկ տնտեսության ապագա ճարտարապետությունը շատ երկրներում որոշում են գիտությունն ու բարձրագույն կրթությունը։

«Հայաստանը գիտական արդյունքի տեսակետից որոշ բնագավառներում դեռ ուժեղ է, բայց տնտեսության մեջ ներդրման ցուցանիշով առայժմ թույլ է։ Դրա պատճառն այն չէ, որ մենք լավ գիտնականներ չունենք, այլ այն, որ ձևավորված գիտելիքահեն տնտեսություն չունենք։ Երբ մեր տնտեսությունը կզարգանա այնքան (այստեղ կարևոր է երբ, ոչ թե եթե), որ մասնավոր ընկերությունները խնդիրներ կդնեն գիտնականի առաջ կամ գիտական դպրոց անցածները կստեղծեն փոքր և մեծ գիտելիքահեն ընկերություններ, այ այդ ժամանակ կարող ենք ասել, որ ունենք գիտելիքահեն տնտեսություն»,-մանրամասնում է կոմիտեի նախագահի տեղակալը։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

21:55
ԱԺ մի քանի պատգամավորի գնահատականը համարում ենք սուբյեկտիվ. «Շողակաթ» ՀԸ
«Շողակաթ» հեռուստաընկերությունը պարզաբանում  է տարածել հոռուստաընկերության  վերաբերյալ ԱԺ-ում հնչած գնահատականների...
Աղբյուր` Panorama.am
21:51
Լրագրող Վահե Մակարյան. ԱԺ նախկին որևէ նախագահ իրեն թույլ չէր տալիս լրագրողի հասցեին որևէ անպարկեշտ արտահայտություն
«Տաս տարուց ավելի  լուսաբանում եմ խորհրդարանի աշխատանքը, տեսել եմ Ազգային ժողովի մի քանի նախագահ, անկախ այդ մարդկանց քաղաքական...
Աղբյուր` Panorama.am
21:34
Նարեկ Սարգսյանը ՔԿՀ-ից ազատ արձակվեց
ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի եղբորորդին՝ Նարեկ Սարգսյանը, ՔԿՀ-ից ազատ արձակվեց՝ պատժի կրումից հետո։ Տեղեկությունը «Փաստինֆո»-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:24
Բռնապետական իշխանությունները մեծ եռանդով շարունակում են մեր կրթական համակարգի կուսակցականացում. Մհեր Մելքոնյան
ՀՅԴ Շիրակի Մարզային կոմիտեի ներկայացուցիչ, ԱԺ  «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Մհեր Մելքոնյանը գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
20:43
Այո, ես պատճառ եմ եղել, որ չստացվեց մայիսին, բայց դա չի նշանակում, որ չի ստացվելու․ Բագրատ Սրբազան
«Այո, ես պատճառ եմ եղել կամ իմ ոչ ամբողջական վերլուծության արդյունքով է, որ չստացվեց մայիսին, բայց դա չի նշանակում, որ չի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Ոստիկանապետի նկարները կրկին հայտնվել են Երևանի փողոցներում
«Սրբազան պայքարը» լուսանկարներ է հրապարակել՝ կից գրելով․ «Կրկին ոստիկանապետի նկարներն են հայտնվել Երևանի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:14
Ի՞նչ կլինի ԱՄՆ-ի կանաչ տնտեսության հետ ընտրություններից հետո․ Euronews
Արդյո՞ք ԱՄՆ-ը կմնա եվրոպական էլեկտրական մեքենաների հիմնական շուկա: Թե՞ կզարգացնեն իրենց արտադրությունը։ Euronews-ի փոխանցմամբ՝ մոտենում են ԱՄՆ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:07
Բագրատ Սրբազանը քաղաքական հանդիպումներ ունեցե՞լ է արտերկիր այցի ընթացքում
«Անկեղծ ասած` դեռ Սրբազանին չեմ հանդիպել և ոչնչից տեղյակ չեմ: Բայց չեմ էլ կարծում, որ որևէ մեկը, բացի իրենից, այս հարցերին կարող է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:49
Էրդողան․ Ամբողջովին դադարեցրինք առևտրային հարաբերություններն Իսրայելի հետ
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն անդրադարձել է Գազայի հատվածում Իսրայելի գործողություններին՝ որակելով դրանք որպես «դարի ամենադաժան...
Աղբյուր` Panorama.am
19:32
Վեդի քաղաքի կամրջի մոտակայքում «GAZelle» -ը բախվել է ավտոմեքենային և կողաշրջվել, կան տուժածներ
Նոյեմբերի 4-ին, ժամը 15:42-ին Արարատի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Երևան-Մեղրի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:10
Մասուդ Փեզեշքիանը կմեկնի Բաքու՝ մասնակցելու COP29-ին
Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը կմասնակցի COP29 գագաթնաժողովին, որը կանցկացվի Բաքվում նոյեմբերի 11-ից 22-ը։ Իրանի նախագահը կգլխավորի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:07
Ի՞նչ է տեղի ունեցել իրականում Վահե Մակարյանի և Ալեն Սիմոնյանի միջև. Լրագրողը մանրամասներ է հրապարակել
Մի քանի օր առաջ՝ հոկտեմբերի 31-ին, Ազգային ժողովում միջադեպ  է գրանցվել «Մեդիահաբ»-ի լրագրող Վահե Մակարյանի և Ազգային ժողովի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:59
Մեղրաշեն բնակավայրի 30-ամյա բնակչի սպանության համար մեղադրանք է ներկայացվել նրա 29–ամյա համագյուղացուն
ՀՀ քննչական կոմիտեի Շիրակի մարզային քննչական վարչության Արթիկի և Անիի քննչական բաժնում քննվող քրեական վարույթի շրջանակներում իրականացվում են...
Աղբյուր` Panorama.am
18:43
Նախկին «Գոյ» թատրոնի հայտարարությունը չունի որևէ իրավական հիմք․ Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն
Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է․ «Այսօր՝ 2024թ․ նոյեմբերի 4-ին ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:39
Թբիլիսիում երթ է ընթանում
«Սադգուրիս մոեդանի» հրապարակում հավաքված ընդդիմադիր կուսակցությունների անդամներն ու նրանց համախոհները շարժվում են դեպի Ռուսթավելիի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
ԼՂ առանձին շրջաններից բռնի տեղահանվածների հիպոթեքային վարկերի մարմանը կուղղվի ավելի քան 7 մլրդ դրամ
Գալիք տարվա պետական բյուջեի նախագծով Լեռնային Ղարաբաղի առանձին շրջաններից բռնի տեղահանված ընտանիքների բնակարանային մատչելիության ապահովման...
Աղբյուր` Panorama.am
18:10
Բռնցքամարտի Հայաստանի երիտասարդական հավաքականը նվաճած մեդալներով հայրենիք կվերադառնաա վաղը
Հայաստանի բռնցքամարտի ֆեդերացիան տեղեկացնում է․ «Բռնցքամարտի Հայաստանի երիտասարդական հավաքականը հայրենիք կվերադառնաա նոյեմբերի 5-ի`...
Աղբյուր` Panorama.am
17:49
Աննա Հակոբյանի հրավիրած խնջույքին մասնակցել է նաև «Լիդիան Արմենիա»-ի տնօրենը
Նիկոլ Փաշինյանի կնոջ՝ Աննա Հակոբյանի հրավիրած Խնջույքին մասնակցել է  նաև  «Լիդիան Արմենիա» ընկերության գործադիր տնօրեն...
Աղբյուր` Panorama.am
17:19
Հայրապետական մաղթանք՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում
Նոյեմբերի 4-ին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ  Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի գահակալության 25-րդ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:14
Հնդկաստանում ՄիԳ-29 ինքնաթիռ է կործանվել
Հնդկաստանի ռազմաօդային ուժերի ՄԻԳ-29 ինքնաթիռը երկուշաբթի օրը վթարի է ենթարկվել պլանային ուսումնական թռիչքի ժամանակ, օդաչուն հասցրել է լքել...
Աղբյուր` Panorama.am
17:09
Զախարյանը նախատեսում է մասնակցել Իսպանիայի գավաթի առաջիկա հանդիպմանը
Ռուսաստանի հավաքականի կիսապաշտպան Արսեն Զախարյանը մարզվում է «Ռեալ Սոսյեդադի» ընդհանուր խմբում և պատրաստվում է մասնակցել նոյեմբերի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:03
Ինչ պայմաններում են շաուրմա պատրաստել Ֆուչիկի փողոցի սննդի կետում
Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի ղեկավարի որոշմամբ՝ կասեցվել է անհատ ձեռնարկատեր Նշան Սարգսյանին պատկանող հանրային սննդի օբյեկտի (ք....
Աղբյուր` Panorama.am
16:27
Վրաստանի նախագահի խառնաչկությունը՝ հեռանալուց առաջ. Սարգսյան
«Վրաստանի նախագահը վրեժխնդիր է լինում հայ ժողովրդից՝ Ջավախքի շրջաններում կրած խայտառակ պարտության և ՀՀ իշխանությունների՝ Վրաստանի ընտրված իշխանություններին շնորհավորելու համար»
Աղբյուր` Panorama.am
16:17
Անձրևատարները նույն կոյուղատարների հորոխպոր տղերքն են. Տիգրան Ավինյան
«Ինձ հարյուրավոր մարդիկ նամակներ են գրում, որ թափառող շների վիճակը ոչ թե լավանում է, այլ հակառակը։ Տանում են դրանց ստերջացնում են՝ավելի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:09
Քաղաքական մեկնաբան. Վրաստանի նախագահի գործողությունը մեղմ ասած սադրիչ է
«Վրաստանի նախագահն իր ֆեյսբուքյան անձնական էջում տարածել  է վրացական տուրգործակալության մի գովազդ, որտեղ Հայաստանի Լոռու մարզի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Լոռու մասին Զուրաբաշվիլիի կիսած հրապարակման հետքերով
Վրաստանի խորհրդարանական ընտրություններում պարտություն կրած երկրի նախագահ Սալոմե Զուրաբաշվիլին անցած ուրբաթ օրը ֆեյսբուքյան իր անձնական էջում...
Աղբյուր` Panorama.am
15:50
ՔՊ-ն արդեն ունի Գյումրիի քաղաքապետի իր թեկնածուն
Գյումրիի քաղաքապետի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության թեկնածուն Շիրակի նախկին մարզպետ Կարեն Սարուխանյանն է։ ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:29
Մեսսին կարող է վերադառնալ «Բարսելոնա» մինչև 2026 թվականի աշխարհի առաջնությունը
«Ինտեր Մայամիի» արգենտինացի հարձակվող Լիոնել Մեսսին կարող է վերադառնալ «Բարսելոնա»: Այս մասին հայտնում է Gol Digital-ը։...
Աղբյուր` Panorama.am
15:20
Մարությանի թիմակիցն Ավինյանին տարրական մաթեմատիկա է սովորեցնում
Երևանի ավագանու «Ազգային առաջընթաց» խմբակցության անդամ  Իոսիֆ Կուբատյանը գրում է. «Մաթեմատիկա փոքրերի համար հատուկ...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

«Գոյ» թատրոնի դերասանները դիմեցին ոստիկանություն
14:26 04/11/2024

«Գոյ» թատրոնի դերասանները դիմեցին ոստիկանություն

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}