Տիգրան Աբրահամյան. Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչումն ամրագրելու է Արցախի վերջնական կորուստը
Մոսկվայում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի ու Նիկոլ Փաշինյանի հանդիպման ընթացքում հնչած հայտարարությունների ու սպասվելիք հնարավոր գործընթացների, դրանց հետևանքների շուրջ Panorama.am-ը զրուցել է անվտանգային հարցերի փորձագետ, «Հենակետ» վերլուծական կենտրոնի ղեկավար, «Պատիվ ունեմ» դաշինքի ներկայացուցիչ Տիգրան Աբրահամյանի հետ։
Panorama.am - Պարոն Աբրահամյան, Մոսկվայում օրեր առաջ կայացած հանդիպման ժամանակ ՌԴ նախագահը հայտարարեց, որ պետք է լուծվեն Հայաստանի համար բարդ, շատ սուր ու զգայուն հարցեր։ Խոսքն ի՞նչ հարցերի մասին է, Ձեր կարծիքով։
Տիգրան Աբրահամյան- Առաջիկայում Արցախի ու Հայաստանի շուրջ զարգացումները մտնելու են առավել ակտիվ փուլ, ինչը ենթադրում է ցավոտ լուծումներ։ Դա առաջին հերթին վերաբերում է Արցախի հետագա կարգավիճակին վերաբերող հարցերին ու Հայաստանի սահմաններին, որն անմիջական կերպով առնչվում է Ադրբեջանի հետ հարաբերություններին։ Կարծում եմ, որ ըստ էության, խոսքը վերաբերում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչմանը, ինչը ոչ միայն քաղաքական, այլ իրավական ամրագրելու է Արցախի վերջնական կորուստը։
Այն նաև ենթադրում է, որ Հայաստանն այլևս այն չի համարում քաղաքական օրակարգի հարց, անկեղծ ասած, Արցախն արդեն իսկ դուրս է եկել օրակարգից, փաստացի լինելու է դրա իրավական կրագավորումը։
Հաջորդը լինելու է Հայաստանի ու Ադրբեջանի սահմանների փոխճանաչման գործընթացը՝ դելիմիտացիան ու դեմարկացիան, ինչը շոշափում է Հայաստանի տարբեր բնակավայրերի ու տարածքների հանձնում։ Հայաստանի համար մեծ խնդիր է առաջանալու ռազմավարական նշանակության ենթակառուցվածքների նկատմամբ ադրբեջանական վերահսկողության ապահովման առումով, խոսքս վերաբերում է Տավուշում և Սյունիքում միջպետական մայրուղիներին։
Բավականին ցավոտ գործընթաց է սկսվել, և պատահական չէ, որ Հայաստանի ներկայիս ղեկավարությանը «խրախուսում են», հիշեցնում, որ նա ունի ժողովրդի վստահությունը, ինչը նշանակում է, որ փաստացի սահմանափակվում է Հայաստանի իշխանությունների մանևրելու հնարավորությունը։ Եթե նախկինում նույնիսկ Արցախի չճանաչվածության պայմաններում հայկական կողմը սուբյեկտայնության աստիճանով պայմանավորված որոշակի խնդիրներից լինում էր խուսափել կամ ճկունություն դրսևորել, ապա այս իշխանությունն այդ սուբյեկտայնությունը վերջնականապես ոչնչացրել է, իսկ Հայաստանը վերածել է մի տարածքի, որտեղ Հայաստանի Հանրապետությունը նույնիսկ իրեն վերաբերող հարցերում որոշիչ ազդեցություն չունի։
Panorama.am - Ընդդիմությունը՝ խորհրդարանական և արտախորհրդարանական, որևէ կերպ կարո՞ղ է կասեցնել, դանդաղեցնել, խոչընդոտել այդ գործընթացներին։
Տիգրան Աբրահամյան- Երբ մայիսին հայտնի դարձավ, որ դելիմիտացիայի, դեմարկացիայի գործընթաց է տեղի ունենում, որտեղ դրված էր հայտնի բնակավայրի հարցը, ընդդիմությունն իր ակտիվությամբ ըստ էության դանդաղեցրեց, կարելի է ասել, ժամանակավորապես նույնիսկ օրակարգից դուրս բերեց։ Կարելի է ասել, որ դրա արդյունքն էր նաև ԱԳ նախարարի հրաժարականը։ Նախարարը հրաժարական տվեց ու չմտավ այն գործընթացի մեջ, որ ինքը ևս վտանգավոր էր համարում։
Այդպես վարվեց նաև ԱԳ նախարարության ղեկավարությունը, քանի որ նախարարից բացի հրաժարական տվեցին բոլոր տեղակալները, ինչը նշանակում էր, որ ոչ ստանդարտ իրավիճակ էր։ Սա տեղի ունեցած ընդդիմության ճնշումների ու հանրությանը գործընթացի մանրամասներն ու դրա հնարավոր վատ հետևանքները ներկայացնելու արդյունքում։
Այս պահին իշխանությունը գործընթացն իրականացնում է, մասամբ նաև քողարկված։ Նույնսիկ ՌԴ նախագահի կողմից տողատակերով գործընթացի հանրայանացումից հետո իշխանությունը որևէ ձևով դրան չի արձագանքում ու փակագծեր չի բացում։ Բայց սա էլ ակնհայտ է դարձնում, որ գործընթաց կա։
Ինչ վերաբերում է ընդդիմությանը, ապա արտախորհրդարանական ընդդիմություն ներկայացնող մեծ թվով ուժեր ոչ միայն ողջունեցին ընտրական գործընթացները, այլև հանդիպեցին ու որոշակի հարթակ ստեղծեցին իշխանության հետ երկխոսության համար։ Այս առումով ակնհայտ է, որ այդ ուժերից որևէ լուրջ հակազդեցություն չի լինելու։ Շարժիչ հիմնական ուժը մնացել է խորհրդարանական ընդդիմությունը, որի գործառույթները մանդատները վեցնելու պարագայում գործիքակազմի առումով կուժեղանան։
Սա հնարավորություն կտա իրավիճակին շատ ավելի մոտ լինել ու հանրությանը ներկայացնել իրական պրոցեսները, դրանց վտանգները, բացի այդ, հնարավորություն կունենան խորհրդարանական դիվանագիտության միջոցով օգտագործել միջազգային հարթակները, ոչ միայն բարձրաձայնել խնդիրները, այլև առաջ մղել հայկական շահը, ինչը վերջին երեք տարվա ընթացքում այդ ֆորմատում որևէ կերպ չի իրացվել։
Panorama.am - Դուք խոսեցիք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչումը Հայաստանին պարտադրելու հնարավորության մասին։ Նման գործընթացի դեպքում հայկական կողմը կարո՞ղ է սակարկման առարկա դարձնել Շուշին, Հադրութը, որոնք երբեք Ադրբեջանի կազմում չեն եղել։
Տիգրան Աբրահամյան- Իրականում խոսքը վերաբերում է Արցախի՝ այս պահին մեր վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքների հարցը լուծելուն, որը ոչ միայն օրակարգ չի բերվում, այլև ըստ էության, իրավական ամրագրում է լինելու Հայաստանի կողմից նաև այդ հատվածները Ադրբեջանի կազմի մեջ ընդգրկելու վերաբերյալ։ Այսինքն, մենք մեր վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքների հարցը չենք կարողանում լուծել, ուր մնաց որևէ պահանջ լինի Շուշիի կամ Հադրութի մասին։
Իշխանությունների կողմից դրսևորվող կամք ու ցանկություն չկա դրա վերաբերյալ, և բնականաբար, այն իշխանությունը, որը պարտավորվածություն չի զգում Արցախի՝ այս պահին մեր վերահսկողության ներքո գտնվող տարածքների նկատմամբ իր պարտավորությունները հանրայնացնելու, դիրքորոշում հայտնելու, բնականաբար, որևէ սպասելիք չկա, որ այս իշխանությունը կարող է քաղաքական հավակնություններ դրսևորել Արցախի՝ այս պահին բռնազավթված տարածքների մասով։
Վլադիմիր Պուտինի հայտարարությունից հետո շատ մարդկանց պետք է պարզ լիներ, որ սկսում են բարդ, զգայուն, շատ սուր գործընթացներ։
Panorama.am- Հայաստանի հասարակության մոտ կա՞ այս գիտակցումը։
Տիգրան Աբրահամյան- Չեմ ուզում այդ մասով գնահատականներ հնչեցնել, բայց ակնհայտ է, որ իշխանությունը վերջին երեք տարիների ընթացքում հանրության դիմադրողականությունն ապահովող բոլոր ինստիտուտցիոնալ կառույցները, հիշողությունը ոչնչացրել է։ Մանիպուլյացիաների տոտալ կիրառումը հանրության մոտ լրիվ այլ սպասումներ ու իրավիճակ է ստեղծել։ Կարծում եմ, որ իրական սպառնալիքները գիտակցված չեն այսօր, և ըստ այդմ էլ, հանրության արձագանքը երկրում տեղի ունեցող ողբերգական իրադարձությունների հետ կապված իրականում համաչափ չէ։
Հարակից հրապարակումներ`
- Տիգրան Աբրահամյան. Փաշինյանը ոչինչ չունի՞ ասելու բարդ, զգայուն և շատ սուր որոշումների մասին
- Աշոտյան. Պոպուլիզմով իշխանության եկած մարդիկ պիտի պատասխան տան, թե ինչու չեն կատարում խոսոտւմները
Լրահոս
Տեսանյութեր
Կառավարության համար ՀՀ ո՞ր քաղաքացիներն են համարվելու իրական Հայաստանի քաղաքացիներ. Ռուստամյան