Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կաննի կինոփառատոնի դափնեկիր, ռեժիսոր Պավել Լունգինը պատմել է թե ինչո՞ւ նա չի նկարահանում ֆիլմեր պատերազմի, աշխարհի ինֆանտիլացման, Ջոկերների ծնվելու և այլնի մասին։

- Պավել Սեմենովիչ, ձեր կինոգրաֆիայում չկա անգամ մեկ հատված Մեծ հայրենական պատերազմի մասին: Ինչո՞ւ։

- Ես միշտ փորձել եմ ուսումնասիրել արդիականությունը, և եթե նույնիսկ ընկղմվել եմ պատմության մեջ, ապա միայն այն հարցերի համար, որոնք սուր առնչություն ունեն արդիականության հետ, բայց պատերազմը ... կեղծ պատերազմական ֆիլմից ավելի վատ բան չկա: Դժվար է գտնել այնպիսի վստահություն, ինչպիսին ուներ Հերմանը:

- Ինչո՞ւ են պատերազմի մասին Խորհրդային ֆիլմերը այդքան տարբերվում ժամանակակիցներից: Կադրից առաջ ես արդեն գիտեմ այդ տեսարանի մասին, բայց միևնույն է, մնում եմ էկրանի մոտ և լաց լինում, ինչը չէի ասի ժամանակակիցների մասին։ Սկզբունքորեն այժմ հնարավո՞ր է ինչ-որ հզոր, նոր, ազնիվ բան նկարահանել պատերազմի մասին: Եվ ինչո՞ւ հենց հիմա նկարահանել դրա մասին:

- «Մարդը և պատերազմը» թեման մշտական հարցերի մասին է: Խնդիրը բարու և չարի ընտրության մեջ է, անձնական խիզախության, անձնական զոհաբերության և առհասարակ խնդիրը քայլերի մեջ է։ Եվ նաև վախի խնդիրը, որը ապրում է քո մեջ, պատասխանատվություն ուրիշների, ընտանիքի, ընկերների համար. սրանք են այն հիմնական հիմնարար խնդիրները, որոնք մարդն է որոշում: Մեր օրերում կինոն զարգանում է մի քանի տարօրինակ ուղղություններով: Անհավատալի ժամանցի, թվային պայթյունների, թվային հրաշքների մեջ հազարավոր ներկված ինքնաթիռներ են թռչում, հազարավոր մարդիկ բոցերի մեջ են փախչում և այլն:

Պատերազմը նկարահանում են որպես ֆանտաստիկա, որպես միջմոլորակային մարտ։ Սրա մեջ կա Դիսնեյլենդի տարր: Կամ էլ ընդհակառակը, նրանք փորձում են գաղափարապես սրել պատերազմը:

Օրինակ, այնպիսի ֆիլմերը, ինչպիսիք են 28 պանֆիլովիտները», հիմնված չեն մարդու նկատմամբ կոնկրետ իրատեսական մոտեցման վրա, դրանով մարդը կատարում է որոշակի գաղափարական խնդիր. նա պատրաստ է իրեն դնել հայրենիքի զոհասեղանին, զոհաբերել իրեն: Եվ երրորդ ուղղությունը դա միստիկան է։ Գերմանացիների կապը յոգերի, այլմոլորակայինների, սատանայի, չարի ուժերի, տևտոնական հրամանների հետ: Մի ամբողջ ենթամշակույթ: Պատերազմը վերածվել է ծառայության, գաղափարախոսության ապահովման, զվարճանքի կամ փող աշխատելու ինչ-որ ձևի: Բայց պատերազմը  ֆենոմեն է, ապրել մարդու կյանքով, մուտք գործել նրա հոգեբանության դժոխք և ուսումնասիրել այդ դժոխքը, ցավոք, հիմա այդպիսի պատերազմ ֆիլմերում գրեթե չկա:

Մարդկությունը չունի ապագայի պատկեր և ապագայի նպատակ, չունի երազանք, բացի այն բանից, թե ինչպես դառնալ հայտնի և շահել վիճակախաղը: Դու հայտնի ես դառնում ոչ թե նրա համար, որ ինչ-որ բան ես արել, այլ հայտնի են դառնում դեմքի համար, «Tik-Tok»-ի համար։ Կարծես, մենք ապրում ենք մշակութային մուտացիայի շրջանում: Արժեքային համակարգը փոխվում է, հինը հեռանում է, նորը չի ձևավորվել:

- Ստացվում է այնպես, որ իդեալիստ Բորիսը «Կռունկները թռչում են» ֆիլմից, զոհվեց և պարտվեց, չթողեց մեզ իր արժեհամակարգը, այլ հաղթեց Մա՞րկը, ով մնացել էր թիկունքում և պնդում էր, որ իր կյանքն ավելի թանկ է, քան իր եղբոր՝ Բորիսինը:

- Մարկի դավաճանությունը՝ հարմարավետության, լավ ապրելու ցանկության համար։ Ստացվում է, որ այո՛, ժամանակները փոխվել են։ Ժամանակակից երիտասարդությունը բոլորովին այլ ֆոն ունի, նրանք, հավանաբար, չեն էլ կարող նմանվել մեզ: Նրանք հարմարավետության կողմնակից են։

Ընդհանրապես, հայրերն ու երեխաները բախվում են պատերազմի թեմայի շուրջ: Պատերազմի սարսափն այն է, որ այն անվերապահ է, դրա մեջ այնքան շատ ճշմարտություն և անխուսափելիություն կա, որ շահարկումներն անհնար են: Պատերազմը կրակի պես մաքրում է: Պատերազմից առաջ ամբողջ քսաներորդ դարը սարսափի մեջ անցավ։ Աշխարհը միավորվել էր մի գաղափարով, սա այլևս չպետք է կրկնվի: Պատերազմները մարդկության մեջ բացել են այնպիսի հնարավորություններ, որոնք հենց անգամ մարդը չէր ակնկալում: Մի կողմից՝ ոգու բարձրագույն դրսևորում, մյուս կողմից, այնպիսի չարություն, նույնիսկ անգամ ոչ թե կոնկրետ մարդու մեջ, այլ մարդկության:

Պարզվեց, որ կարելի է պարզապես անիմաստ սպանել անմեղներին, փորձեր կատարել երեխաների վրա, լուսամփոփներ կարել մարդու մաշկից։ Ահա, թե ինչ ցույց տվեց պատերազմը: Եվ այս ամենի գայթակղությունից աշխարհը մտավ ինֆանտիլիզմի մեջ։ Հիմա աշխարհը, կարծես, մի փոքր մանկամիտ լինի, այն ունի պատերազմի այս սարսափները՝ բարձր ու ցածր, ինչպես հայրիկի հին զենքն ու կոշիկները, որոնք տարվել են խորդանոց։

- Չարը հիմա անհավատալիորեն հանրաճանաչ է: Այն ամենից հետո, ինչ մարդիկ լսել են Նյուրնբերգում տեղի ունեցած չարիքի մասին, ոմանց համար նացիստները միևնույն է հերոսներ են։ Ի՞նչ է սա։

- Այս իմաստով շատ հետաքրքիր է վերլուծել փոքրիկ մարդու դերը: Գուցե մենք բոլորս սխալ ենք կարդացել «Վերարկու»-ն: Դոստոևսկին ասել է, որ մենք բոլորս դուրս ենք եկել «Գոգոլյան վերարկուից»: Ռուսական մշակույթը միշտ եղել է փոքրիկ մարդու հանդեպ սիրո կողնակիցը, կազմվել է կարեկցանքի հիման վրա: Միգուցե մենք այդ փոքրիկ մարդուն սխալ ենք կարդացել, որովհետև վերջը Գոգոլն ինչպիսի՞ն էր, բոլորը մոռանում են, որ Ակակի Ակակիևիչը մահից հետո վերածվում է չարության, վրեժխնդրության ոգու: Այս իմաստով շատ հետաքրքիր ֆիլմ է «Ջոկեր»-ը, որն ունեցավ այդքան անսպասելի հաջողություն՝ չնայած նրան, որ դիտելը դժվար էր և տհաճ։

Բայց այնտեղ ցուցադրված է, թե ինչ է իրենից ներկայացնում վիրավորված մարդը: Մենք ունենք Ջոկերի դիցաբանություն՝ որպես համաշխարհային չարիք։ Հորինված քաղաքում կա մի լավ Բեթմեն և կա մի սարսափելի Ջոկեր, ով սպանում է, ոչնչացնում, ճնշում բոլորին: Շեշտը դրված է Ջոկերի արտաքին տեսքի վրա։ Նա, պարզվում է, ամենաբարի մարդն էր, որը ուներ հիվանդ մայրիկ, Ջոկերը եղել է մի բարի, խեղճ,կիսախելագար ծաղրածու, որին այս դաժան աշխարհը նեղացրել էր։ Եվ աստիճանաբար, ի պատասխան անվերջանալի նվաստացումների, նրա մեջ արթնանում է հոգեկան-մարդասպանը:

- Նացիստական հանցագործներից գրեթե ոչ ոք չի զղջացել։ Դուք ունե՞ք բացատրություն։

- Տարիների ընթացքում գալիս ես այն եզրահանգման, որ չարն ապրում է մարդկանց մեջ: Հսկայական թվով մարդիկ, բախվելով չզղջացող չարի հետ, իրենք են փորձում սպանել չարին առանց դատաքննության կամ հետաքննության, բայց դա սխալ է, դու ինքդ ես վերածվում չար ուժի։ Կարծում եմ` հենց դա է ճանապարհը ՝անդադար աշխատանք: Պատկերացրու, որ երկու ձեռքեր կան, որոնք իրար ձգում են ինչպես հավերժ բազկամարտ։ Եվ, ըստ երևույթի, անհնար է բացարձակապես բաց թողնել բարու ձեռքը, այն պետք է անընդհատ լարված լինի: Քանի դեռ մարդկությունն ապրում է, այդպես էլ կլինի: