Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հենակետ» վերլուծական կենտրոնն ամփոփել ու հրապարակել է համառոտ տեղեկություններ  անցած շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանի հետ կապված կարևոր իրադարձությունների մասին.

«Ադրբեջանի հետ կապված պաշտոնական հայտարարություններ

Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը հայտարարել է, թե Էրդողանը և Ալիևը ձեռք են մեկնել Հայաստանին, առաջարկել են զինադադար կնքել, բայց պատասխանը եղել է ոչ դրական։

ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպան Լին Թրեյսին հայտարարել է, թե իրենք ԼՂ կարգավիճակի հարցը չեն համարում լուծված, համապարփակ կարգավորման կարիք կա։

Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն քննադատել է Ֆրանսիայի խորհրդարանի պատգամավոր Ֆրանսուա Պուպոնիի ղեկավարած պատվիրակության այցն Արցախ՝ պնդելով, որ նման քայլերը խաթարում են տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմանն ուղղված ջանքերը։

Հայաստանը Ադրբեջանի դեմ հայց է ներկայացրել ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարան՝ ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի բացառման միջազգային կոնվենցիայի (CERD) խախտումների առնչությամբ։ Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն հայտարարել է, թե իրենք ընդդեմ Հայաստանի դիմելու են ՄԱԿ Միջազգային դատարան։

Պակիստանի նախագահ Արիֆ Ալվին Իսլամաբադում Ադրբեջանի նորանշանակ դեսպան Խազար Ֆարհադովի հավատարմագրերի ընդունման ժամանակ շնորհավորել է Արցախյան պատերազմում հաղթանակի առթիվ և բարձր է գնահատել՝ Ադրբեջանի աջակցությունը Պակիստանին Քաշմիրի հարցում:

Ադրբեջանի ռազմական ոլորտին վերաբերող իրադարձություններ

«Baltijas Balls» հրատարակությունը հայտնել է, թե Լատվիան պատրաստել է Ադրբեջանի հետ ռազմական համագործակցության վերաբերյալ փաստաթղթերի փաթեթ: Ռիգան և Բաքուն նախատեսում են զարգացնել համագործակցությունը ռազմարդյունաբերական համալիրի, ռազմական գեոդեզիայի, տեղագրության, աշխարհատարածական տեղեկատվության և օդերևութաբանության, ռազմական բժշկության, լոգիստիկայի ոլորտներում:

Սեպտեմբերի 13-ին Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտարարել է Ադրբեջանի և Թուրքիայի ռազմածովային ուժերի ստորջրյա հարձակման և պաշտպանական խմբերի համատեղ վարժանքների ավարտի մասին: Իրանի ԱԳՆ խոսնակ Սաիդ Խաթիբզադեն անօրինական է անվանել ադրբեջանա-թուրքական համատեղ վարժանքները՝ նշելով, որ Կասպյան ավազանի բոլոր հինգ երկրները (ՌԴ, Իրան, Ադրբեջան, Ղազախստան, Թուրքմենստան) պայմանավորվել են, որ տարածաշրջանում այլ պետությունների ռազմական ներկայությունն անօրինական է։

Ադրբեջանի ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ Քերիմ Վելիևը Թուրքիա կատարած այցի շրջանակներում սեպտեմբերի 13-ին հանդիպել է Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարի և Թուրքիայի ԶՈւ գլխավոր շտաբի պետ Յաշար Գյուլերի հետ:

Հանդիպումների ընթացքում քննարկվել են ռազմական, ռազմատեխնիկական, ինժեներական աջակցության, ռազմական կրթության, այլ ոլորտներում համագործակցության զարգացման հարցեր։ Աքարը հայտարարել է, թե Ադրբեջանա-թուրքական զորավարժություններն ուղղված են տարածաշրջանում կայունությանը:

Շաբաթվա ընթացքում շարունակվել են «Սոկոլ ԹուրԱզ-2021» թուրք-ադրբեջանական  համատեղ թռիչքային մարտավարական վարժանքները։ Սեպտեմբերի 14-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովը, ադրբեջանական բանակի Գլխավոր շտաբի պետ Քերիմ Վելիևը և պաշտպանության նախարարի տեղակալ Ռամիզ Թաիրովը ժամանել են Քոնիա՝ վարժությունների շրջանակներում «բարձրաստիճան դիտորդների օրվա» կապակցությամբ միջոցառմանը մասնակցելու համար:

Սեպտեմբերի 17-ին Քոնիա քաղաքի ավիաբազայում կայացել է զորավարժության փակման արարողությունը։ Հուլուսի Աքարը հայտարարել է, թե Թուրքիայի և Ադրբեջանի համատեղ զորավարժությունները վախեցնում են իրենց թշնամիներին:

Սեպտեմբերի 15-ին Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն ընդունել է Զաքիր Հասանովին ու գլխավոր շտաբի պետ Քերիմ Վելիևին։ Հանդիպմանը ներկա է եղել նաև նախարար Հուլուսի Աքարը:
Շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանում շարունակվել են Թուրքիայի և Պակիստանի հետ համատեղ «Երեք եղբայր-2021» զորավարժությունները, որին մասնակցում են երեք երկրների հատուկջոկատայինները: Զորավարժությունների շրջանակներում երեք երկրների հատուկ ջոկատայինները կրակային, օդադեսանտային պատրաստության պատրաստության վարժանքներ են անցկացրել:

ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, թե Ռուսաստանը ադրբեջանա-թուրքական զորավարժությունների հետ կապված իր դիրքորոշումը հասցրել է Բաքվին:
Սեպտեմբերի 13-ից 15-ը Ադրբեջանի Պետական սահմանապահ ծառայությունը զորավարժություններ է անցկացրել Կասպից ծովում: Ադրբեջանի ՊՆ-ն հաղորդել է, որ ռազմական պատրաստվածության 2021 թ-ի պլանի համաձայն շարունակվում են ականանետային ստորաբաժանումների մարտական ակտիվ զորավարժությունները։

Ադրբեջանական լրատվամիջոցները հայտնել են, որ Ադրբեջանցի օդաչուները Ստամբուլում կմասնակցեն «Տեխնոֆեստ-2021» փառատոնին: Նախատեսվում են Ադրբեջանի ՌՕՈւ երկու ՄիԳ -29 կործանիչների ցուցադրական թռիչքներ: Փառատոնը տեղի կունենա սեպտեմբերի 22 -ից 26 -ը:
«Baykar Makina» ընկերության տեխնիկական տնօրեն Սելչուկ Բայրաքթարը հայտարարել է, թե Ղարաբաղյան պատերազմում հաջողություններին նպաստելը իրենց համար մեծ պատիվ է։ Բայրաքթարի խոսքով՝ շատ երկրներ ցանկանում են գնել իրենց ԱԹՍ-ները։

Բաքվի կենտրոնում սեպտեմբերի 15-ին զինվորականները երթով անցել են քաղաքը Կովկասյան իսլամական բանակի կողմից հայերից «ազատագրելու 103-ամյակի կապակցությամբ»։ Շուշիում ևս ռազմական երթ է կազմակերպվել։

«Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն Twitter-ի իր էջում գրել է․ «Հատկանշական է, որ Բաքվի ազատագրման 103-ամյակի նախաշեմին օկուպացիայից ազատագրվեց նաև Ղարաբաղը»: Ադրբեջանին շնորհավորական ուղերձ է հղել նաև Էրդողանը։

Ադրբեջանի զինվորական դատախազությունից հաղորդել են, որ Արցախից գրավված տարածքներում ստեղծվել են երեք զինվորական դատախազություն՝ Սանասարում (Ղուբաթլի) և Քարվաճառում և Ակնայում (Աղդամի):

ԱՄՆ կոնգրեսի անդամները 2022 թ-ի ԱՄՆ ՊՆ բյուջեի վերաբերյալ առաջարկներ պարունակող ութ նախագիծ են ներկայացրել, որոնք նաև Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցներ են նախատեսում։

586-րդ նախագծով առաջարկվել է ուսումնասիրել Արցախյան երկրորդ պատերազմում թուրքական «Բայրաքթար» անօդաչու թռչող սարքերի դերն ու այն, թե արդյոք այդ դերը չի խախտում ԱՄՆ-ի զենքի արտահանման վերահսկման օրենքը։ 52-րդ նախագծով պահանջվել է կասեցնել Ադրբեջանի հետ իրականացվող նախագծերի շրջանակներում ռազմական ոլորտում ԱՄՆ-ի կողմից Ադրբեջանին տրվող ֆինանսավորումը։

Հայ-ադրբեջանական սահմանային լարվածության մասին

Շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանը շարունակել է խախտել հրադադարը Արցախի սահմաններին՝ կրակելով հայկական դիրքերի և խաղաղ բնակավայրերի ուղղությամբ։ ՌԴ ՊՆ-ն հայտնել է, որ սեպտեմբերի 17-ին Շուշիի շրջանում հայկական դիրքերը  Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից  3 անգամ գնդակոծվել են։ Հայկական կողմից կա 2 վիրավոր։ Ադրբեջանի ՊՆ-ն հայտարարել է, որ զարմանալի է համարում Շուշիի ուղղությամբ գնդակոծման մասին ՌԴ ՊՆ-ի հաղորդումը։
Ադրբեջանի նախկին արտգործնախարար Թոֆիկ Զուլֆուգարովն առաջարկել է «նեղել» ռուս խաղաղապահներին Ղարաբաղում: Նրա խոսքով՝ առաջին հերթին Ադրբեջանը պետք է վերահսկողություն հաստատի Լաչինի միջանցքի վրա գտնվող դիրքի նկատմամբ:

Շաբաթվա ընթացքում Գորիս-Կապան ավտոճանապարհի՝ ադրբեջանական վերահսկողության տակ հայտնված 21 կիլոմետրանոց հատվածում ադրբեջանական ոստիկանական ուժերը շարունակել են խոչընդոտներ ստեղծել ազատ տեղաշարժի հետ կապված։ ՀՀ ՄԻՊ-ը հայտարարել է, թե Որոտանի ճանապարհին ադրբեջանական զինծառայողների արարքները շարունակում են խախտել ՀՀ քաղաքացիական բնակչության ու ՀՀ-ում օրինական հիմունքներով գտնվող Իրանի քաղաքացիների իրավունքները։

Ադրբեջանի ներքին գործերի նախարարությունից հայտարարել են, որ Գորիս-Կապան ավտոճանապարհին գտնվող ոստիկանական անցակետերը կահավորվում են ծառայության պահանջներին ու որոշակի առաջադրանքների կատարմանը համապատասխան։

Ադրբեջանի պետական մաքսային կոմիտեն, մեկնաբանելով Գորիս-Կապան ճանապարհին իրանական տրանսպորտային միջոցները հարկելու մասին տեղեկությունները, հայտարարել է, թե օտարերկրյա պետությունների ավտոտրանսպորտային միջոցները երկրի տարածք մտնելիս և դուրս գալիս, ենթակա են ճանապարհային հարկի։ Ադրբեջանը հաստատել է, որ Գորիս-Կապան ճանապարհին իրանցի վարորդներ են ձերբակալել։ Իրանի ԱԳՆ խոսնակ Սաեդ Խաթիբզադեն հայտարարել է, որ Իրանը պահանջում է, որ Սյունիքում ադրբեջանցիների կողմից բերման ենթարկված վարորդներն անհապաղ ազատ արձակվեն։

Իրանի ԱԳՆ-ն, մեկնաբանելով Ադրբեջանի կողմից Գորիս-Կապան ճանապարհի մի հատվածի շրջափակումը, նշել է․ «Իրանը մեծ նշանակություն է տալիս հարևան երկրների տարածքային ամբողջականությանը»։

ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է, թե հայ-ադրբեջանական սահմանին, այդ թվում՝ Որոտան գյուղի մոտ իրավիճակի զարգացումը ևս մեկ անգամ հաստատում է սահմանների սահմանազատման շուտափույթ մեկնարկի եւ դրան հաջորդող սահմանագծման անհրաժեշտությունը։

Հարավային Կովկասի ու Վրաստանում ճգնաժամի հարցերով ԵՄ հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը թվիթերյան իր էջում գրել է, թե ԵՄ-ն պատրաստ է աջակցել հայ-ադրբեջանական սահմանի լարվածության թուլացմանը։

Արցախից գրավված տարածքներում ադրբեջանական նախագծերի մասին

Ադրբեջանական լրատվամիջոցները հայտնել են, որ ինտենսիվ աշխատանքներ են տարվում՝ Թողանալը-Քարվաճառ ավտոմոբիլային ճանապարհի վրա՝ Մռավ լեռան տակով 23,4 կիլոմետր թունելի կառուցման ուղղությամբ: Այս պահին, թունելի կամարերի ամրապնդմանը զուգահեռ, ճանապարհ է կառուցվում դեպի թունելի մուտքը, շինհրապարակ է ներգրավվել մեծ թվով տեխնիկա:
Ադրբեջանական լրատվամիջոցները նշել են, որ Բարդա-Աղդամ ավտոճանապարհի ճանապարհի 14-40-րդ կիլոմետր հատվածում շարունակվում են հողային աշխատանքները: Այն կունենա չորս երթևեկության գոտի և կկառուցվի I տեխնիկական կատեգորիայի համապատասխան:

Հոկտեմբերին Ադրբեջանը Բաքվում նախատեսում է անցկացնել «Rebuild Garabagh» խորագրով միջազգային ցուցահանդես։ Ցուցահանդեսին կմասնակցեն Ադրբեջանի, Մեծ Բրիտանիայի, Իսրայելի, Ռուսաստանի, Ղազախստանի, Թուրքիայի և Ուկրաինայի ներկայացուցիչները: Ադրբեջանական լրատվամիջոցները գրել են, թե Արցախից գրավված տարածքներում ստեղծվում է գերարագ ինտերնետի ենթակառուցվածք։

Ադրբեջանի մշակույթի նախարար Անար Քերիմովը Ուզեկստանի Խիվա քաղաքում Թյուրքական մշակույթ միջազգային կազմակերպության (TurkSoy) նախարարների 38-րդ նիստում Շուշի քաղաքի թեկնածությունն է առաջադրել 2023թ․ Թյուրքական աշխարհի մայրաքաղաքի կոչման համար։ Սեպտեմբերի 18 -ին կազմակերպվել է Շուշի քաղաքի նախկին բնակիչների հերթական ուղևորությունը դեպի այդ քաղաք:

Ադրբեջանի կրթության նախարար Էմին Ամրուլլաևը հայտարարել է, թե աշխատանքներ են տարվում Շուշիում և Ակնայում (Աղդամում),  միջնակարգ դպրոցներ կառուցելու ուղղությամբ: Ուսումնական տարվան ընդառաջ թուրքական «Կարմիր մահիկ»  կազմակերպությունը Վարանդա (Ֆիզուլի), Ակնա (Աղդամ), և Թարթառի շրջանների 9 դպրոցներին գրենական պիտույքներ  և հագուստ է տրամադրել:
Ղազախստանի առևտրի  և  ինտեգրման փոխնախարար Կայրաթ Թորեբաևը հայտարարել է, թե Ղազախստանը մտադիր է միրգ-բանջարեղեն ներկրել Ադրբեջանի կողմից Արցախից գրավված տարածքներից:

Ադրբեջանում Ռուսաստանի արտահանման կենտրոնի ներկայացուցչության ղեկավար Նուրի Գուլիևը հայտարարել է, թե ռուսական շինարարական ընկերությունները կկարողանան իրենց լուծումները կիրառել Ադրբեջանի կողմից Արցախից գրավված տարածքներում: 2021 թ-ի նոյեմբերին իրենք նախատեսում են Բաքվում անցկացնել «Խելացի քաղաք» բիզնես առաքելություն ռուսական ընկերությունների համար:

Տարածաշրջանային նախագծերի շուրջ զարգացումներ

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը, մեկնաբանելով Նիկոլ Փաշինյանի՝ «դեմ եմ միջանցքի բացմանը» հայտարարությունը, նշել է, թե Զանգեզուրի միջանցքի բացումը քաղաքական հարց է: Էրդողանը հույս է հայտնել, որ Զանգեզուրի միջանցքի բացմամբ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև խնդիրները կհաղթահարվեն։

Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսեյ Օվերչուկը Երևանում լրագրողների հետ զրույցում ասել է, թե միջանցքների հարցը չի քննարկվում: Նրա խոսքով` քննարկվում է Անդրկովկասում տնտեսական և տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակման հարցը:

Ադրբեջանական լրատվամիջոցները հայտնել են, որ իրենց երկիրն այս տարվա հունվար-օգոստոս ամիսներին Եվրոպա է արտահանել շուրջ մեկ միլիարդ դոլարի գազ։ Ադրբեջանական պետական նավթային ընկերության՝ SOCAR-ի փոխնախագահ Վիտալի Բեգլյարբեկովը հայտարարել է, թե  ադրբեջանական կողմը մտադիր է շարունակել ընդլայնել գազային գործարքները հարևան բոլոր երկրների հետ, որոնք ունեն գազի արդյունահանում, այդ թվում նաև Ռուսաստանի։

Գերիների վերադարձի մասին

Սլովակիայի ԱԳ նախարար Իվան Կորչոկը հայտարարել է, թե Ադրբեջանից հայ գերիների, զինծառայողների և քաղաքացիական անձանց վերադարձի գործընթացը պետք է շարունակվի։