Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերին Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում դեմ է քվեարկել  3237 մարդ կամ քվեարկածների 59 տոկոսը։

Շրջանառության մեջ դրված փոփոխություններին դեմ  է արտահայտվել նաև «Գիտուժ» նախաձեռնությունը, ԳԱԱ ներկայացուցիչներ, գիտնականներ։  e-draft-ում օրինագծի քննարկումն ավարտվել է նոյեմբերի 10-ին։

ԿԳՄՍ-ն նման օրինագծի անհրաժեշտությունը բացատրում է այսպես. «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» օրենքի և հարակից օրենքների նախագծերի ընդունման գլխավոր նպատակն է բարձրագույն կրթության և գիտության համակարգերի արդյունավետության բարձրացումը։ Դրա ընդունման անհրաժեշտությունը բխում է բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների և գիտական կազմակերպությունների՝ ՀՀ Սահմանադրությամբ պահանջվող ինքնակառավարման՝ ինքնավարության և ակադեմիական ազատությունների ընդլայնման, հաշվետվողականության և թափանցիկության հավասարակշռված մեխանիզմների ինստիտուցիոնալ հենք և իրավական հիմքեր ստեղծելու ապահովմանը` բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտների բարեփոխումների իրականացման համար»։

Գիտական համայնքի ներկայացուցիչները ճիշտ հակառակ հետևանքներ են կանախատեսում. ինստիտուտներից մի քանիսը կանգնելու է ոչնչացման եզրին։

«Գիտուժ» նախաձեռնության անդամ, Firo և Skycryptor ընկերությունների համահիմնադիր, տեխնիկական գիտությունների թեկնածու Արամ Ջիվանյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում նշում է, բոլոր նպատակներն էլ կարող են ազնիվ լինել, բայց պետք է չանտեսել իրականացման հնարավոր ռիսկերը։

Օրինակ, նա որպես մտահոգիչ կետ նշում է նախագծի 25-րդ հոդվածը։ Այն  գիտական կազմակերպության կառավարման ու  կառավարման մարմինների մասին է։

Ըստ դրա,  գիտական կազմակերպության կառավարման մարմիններն են՝ կառավարման խորհուրդը (հոգաբարձուների խորհուրդը) և կառավարման գործադիր մարմինը` տնօրենը: Գիտական կազմակերպության կառավարման խորհուրդը բաղկացած է ութ անդամից, որը ձևավորվում է հետևյալ համամասնությամբ.

1) չորսին առաջադրում է կազմակերպության գիտական խորհուրդը՝ կազմակերպության ներկայացուցիչներից.
2) երկուսին առաջադրում է համապատասխան ոլորտի լիազոր մարմնի ղեկավարը՝ կազմակերպության գիտական գործունեության ուղղության կամ հարակից ուղղության բուհի և մշակույթի, տնտեսության կամ այլ ոլորտների ներկայացուցիչներից.
3) մեկին առաջադրում է համապատասխան ոլորտի լիազոր մարմնի ղեկավարը՝ լիազոր մարմնի ներկայացուցիչներից.
4) մեկին առաջադրում է Ակադեմիան՝ կազմակերպության գիտական գործունեության ուղղության կամ հարակից ուղղության ներկայացուցիչներից:

«Մեր մտավախությունն այն է, որ էֆեկտիվ գործող խորհուրդների ձևավորումն այս կարգով իրատեսական չէ։ Այդքան մարդկային ռեսուրս ու կապիտալ չկա։ Պատկերացրեք, մենք ունենք երեսուն ինստիտուտ, հետևաբար պետք կլինի 240 մասնագետ, որ տեղյակ կլինի ոլորտի խնդիրներին, կունենա կառավարման փորձ, զարգացման տեսլական։ Հայաստանում որտեղի՞ց ենք այդքան մասնագետ գտնելու։ Սա լուրջ խնդիր է»,-ասում է Ջիվանյանը։

Կառավարման փորձ չունեցող գիտնականներով խորհուրդներ ձևավորումը, ըստ երիտասարդ գիտնականի, հանգեցնելու է ոչ արդյունավետ կառավարման, դա էլ իր հերթին բերելու է ինստիտուտների ավելի թուլացման, փակման, ի վերջո վերացման։

«Կարող են լինել լավ ինստիտուտներ, որոնք կզարգանան, բայց մեր մոտեցումն այն է, որ պետք է լինի ընդհանուր ռազմավարություն՝ հասկանալու, բացի նման  մոդելներ սահմանելուց ինչպե՞ս կարող ենք իրականացնել դրանք, իրականացման արդյունքը ո՞րը կլինի»,-նշում է տեխնիկական գիտությունների թեկնածուն։

Այն կարծիքին, իսկ միգուցե ճի՞շտ է, որ ժամանակի առաջադրած խնդիրները, մարտահրավերները լուծել չկարողացող ինստիտուտները փակվեն, Ջիվանյանը հակադարձում է,  ճիշտ է առանձին ինստիտուտի տեսակետից  խոսելու պարագայում,  սակայն պետք է խնդրին մոտենալ պետության տեսակետից ու զարգացնել  գիտական կազմակերպությունները։

«Մեզ պետք է կոնսոլիդացնել  գիտական կազմակերպությունները, բայց դա պետք է արվի հստակ հաշվարկված, փաստարկներով, ռազմավարությամբ։ Գիտությունը, ինչպես բանակը պետք է կառավարվի վերևից ներքև տրամաբանությամբ։ Պատկերացրեք՝ ի՞նչ կլինի, եթե ստորաբաժանումները սկսեն գործել միմյանցից անկախ»,-մանրամասնում է Արամ Ջիվանյանը։

Ըստ նրա, վերևից ներքև կառավարումը գիտական համակարգը կտանի զարգացման ուղիով։

Դիտարկմանը, թե մինչ այս պահը կառավարումն հենց այդպիսին էլ եղել է, սակայն արդյունքներն այնքան էլ ոգևորիչ չեն, Ջիվանյանն արձագանքում է. «Պետք է հաշվի առնել, որ ԳԱԱ ղեկավարությունը փոխվել է, այս պահին այն կառավարում է միջազգային չափանիշներով բավականին լուրջ գիտնական, ով նաև կառավարման փորձ ունի։ Պարոն Սաղյանը կայացրել ու զարգացրել է մի ամբողջ ինստիտուտ»։

Մինչ փոփոխություններ իրականացնելը, ըստ Panorama.am-ի զրուցակցի, պետք է գնահատել առկա ռեսուրսները, հնարավոր վտանգներն ու հետևանքները։

«Պետք է հստակ հասկանալ, արդյոք մեր հնարավորություններն ու ցակությունները այս պահին, այս փուլում համընկնո՞ւմ են։ Մենք տեսնում ենք, որ չեն համընկնում։ Իսկ դա նշանակում է, որ բարի նպատակներով շատ վատ իրականացում է լինելու, իսկ հետևանքները լինելու են ոչ կանխատեսելի ու ոչ ցանկալի, որոնք չէին մտնում օրենքի նպատակների թվում։ Մենք տեսնում ենք այդ ռիսկը»,-ընդգծում է նա։