Իրավունք 12:06 18/11/2021 Հայաստան

Գոյություն ունեցող խնդիրները կարող են լուծվել գործող մոդելի շրջանակներում. Սահմանադրական իրավունքի մասնագետ

«Ես, իմ գործընկերները խոսում ենք տարբեր սահմանադրական փոփոխությունների, երբեմն տեքստի փոփոխության անհրաժեշտության մասին, բայց դա բոլորովին չի նստեմացնում որևէ դեպքում ցանկացած գործող Սահմանադրության  դերակատարություն»,- «Կոնրադ Ադենաուեր» հիմնադրամի և «Լույս» հիմնադրամի համատեղ կազմակերպած «Սահմանադրական բարեփոխումներ․ արդյո՞ք կա անհրաժեշտություն» խորագրով քննարկմանն ասաց ԵՊՀ սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի դոցենտ, ի.գ.թ Անահիտ Մանասյանը:

Նա նշեց, որ Սահմանադրությունն առաջին հերթին կոնկրետ սահմանադրական համակարգի համար ունի սիմվոլիկ դերակատարություն:

Արդյո՞ք Հայաստանում այս փուլում կա սահմանադրական բարեփոխումներ իրականացնելու պատմական անհրաժեշտություն: Արդյո՞ք պատմական անհրաժեշտություն կա Սահմանադրության 1995 թ. ընդունած տեքստը, որն այսօր տարբեր խմբագրություններ անցնելով գործում է 2015 թվականին կատարված փոփոխություների խմբագրությամբ, փոխարինել որևէ նոր սահմանադրական տեքստով:

«Այս հարցի պատասխանը պայմանավորված է ներքաղաքական, արտաքին քաղաքականության բնույթի, քաղաքական հոգեբանությանը, սոցիոլոգիային առնչվող տարբեր տեսակի հարցերի պատասխաններն ունենալով: Հետևաբար, չենք խոսում վերջնական գաղափարների մասին:

Բայց եթե խոսենք զուտ այս պահին մեր ունեցած ինֆորմացիայի շրջանակներում, իմ անձնական կարծիքն այն է, որ առաջին հերթին սիմվոլիկության տեսանկյունից այնքան էլ ճիշտ չի լինի այս փուլում 1995 թվականին ընդունված տեքստը փոխարինել նոր սահմանադրական տեքստով, քանի որ այդ տեքստն, այո, ընդունվել է  պատմական կոնկրետ իրողության պայմաններում, այսինքն մի իրավիճակում, երբ մենք անկախություն ենք վերականգնել, նաև ինչ-որ տեղ սիմվոլիկացնում է  այդ գործընթացը, պատերազմում հաղթանակը և մի շարք այլ հանգամանքներ:

Այդ տեքստի նախաբանում արաձանագրում են ստացել անկախության հռչակագրում ամրագրված բազում արժեքներ, սկզբունքներ, որոնք փոխարինելու համար պետք է ունենալ նույնպիսի լրջագույն պատմական իրողություններ, որոնք հնարավորություն կտան  տեքստը փոխարինել մեկ այլ սահմանադրական տեքստով:

Բնականաբար, չեմ բացառում այն հանգամանքը, որ Սահմանադարության տեքստում միանշանակ կարող են կատարվել առանձին տեքստային փոփոխություններ»,- ասաց Անահիտ Մանասյանը:

Ինչ վերաբերում է Սահմանադրությունը փոփոխելու հանրային պահանջի շարժառիթներին, մասնագետը նշեց, որ առանձին խմբերի կողմից սահմանադրական բարեփոխումներ իրականացնելու պահանջ կա:

«Շատ դեպքերում այս պահանջը ինչ-որ առումով զգայական մակարդակի վրա է: Դա ինչ որ տեղ նորմալ է, հասարակության մոտեցումը Սահմանադրությանը նույնը չի կարող լինել, ինչ որ մասնագետի մոտեցումը, բայց նաև ակնհայտ է, որ առնվազն անհրաժեշտ է է նման ընկալումների հիմքերը հասկանալ»,- ասաց Ա. Մանասյանը:

Նա նշեց, որ Հայաստանում մշտապես բարձրացվել է, հիմա էլ շարունակվում է  բարձրացվել  կառավարման ձևի փոփոխության հետ կապված հարցը:

«Ես չեմ անում վերջնական եզրահանգում, որ  պետք չէր փոխել, օրինակ, 10 տարի առաջ, կամ հիմա, բայց փոփոխության հիմքում պետք է ընկած լինի լուրջ, համակողմանի, համալիր վերլուծություն, ռիսկերի գնահատում»,- ասաց ԵՊՀ սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի դոցենտ Ա. Մանասյանը:

Բացի այդ, ըստ նրա, ցանկացած փոփոխություն կատարելիս պետք է նաև երաշխավորել, որ թե նախորդ, թե կատարվելիք փոփոխությունները նպաստեն սահմանադրական ու քաղաքական մշակույթի ավանդույթների ձևավորմանը:

«Առանցքային նշանակություն ունեցող հանգամանք է այն, որ մենք, շատ դեպքերում, հայտարարում ենք՝ Սահմանադրությունը նաև քաղաքական փաստաթուղթ է, օրինակ, որևէ քաղաքական ուժ կարող է Սահմանադրությունում նման փոփոխություններ կատարել:  Այս եզրահանագումը վերապահումով կարելի է  ընդունել, քանի որ  ժամանակակից աշխարհում գործում են սահմանադրական տեքստային փոփոխությունների համար հստակ  մշակված չափանիշներ: Ի դեպ, դրանք շատ դեպքերում նաև միջազգային  խորհրդատվական մարմինների կողմից են մշակվում: Այդ չափանիշներից մեկը, որն, այդ թվում, Վենետիկի հանձնաժողովն է արձանագրել, Սահմանադրության տեքստի մեջ փոփոխությունը չի կարող կատարվել բացառապես  որևէ կոնկրետ քաղաքական ուժի, կոնկրետ քաղաքական ուժերի  ընդամենը նախասիրությունները, քաղաքական շահերը բավարարելու նպատակով, հետևաբար այս բոլոր  հանգամանքները պետք է հաշվի առնել, եթե ցանկացած պարագայում ուզում ենք ունենալ պատշաճ մակարդակով իրականացվող սահմանադրական բարեփոխում, արդյունքում պատշաճ մակարդակով գործող Սահմանադրություն»,- ասաց Ա. Մանասյանը:

Անդրադառնալով Հայաստանում հնարավոր սահմանադրական բարեփոխումներին՝ նա նշեց, որ երկու գլոբալ գաղափար է շրջանառվում՝ կառավարման ձևի փոփոխության հետ կապված և ՀՀ-ում գերագույն դատարանի ձևավորման և սահմանադրական  արդարադատության մոդելի փոփոխության խնդիրը:

Նրա խոսքով, կառավարման ձևի փոփոխության հարցի վերաբերյալ դարձյալ տարբեր տեսակետներ կարելի է լսել: Օրինակ, Հայաստանում ունենալ նախագահական կառավարման ձև, կիսանախագահական կառավարման ձև, իսկ մի մասն էլ շարունակում են կողմնակից լինել այն թեզին, որ ՀՀ-ում խորհրդարանական կառավարման ձևն էլ կարող է ընդունելի և գործող տարբերակ լինել:

«Այո, միգուցե կառավարման ձևի փոփոխության հարցը կարևոր լինի սահմանադրական բարեփոխումների կոնտեքստում, բայց  այդ հարցը կարևորելու համար առաջին հերթին պետք է ընկալենք կառավարման ձևը փոխելու նպատակը»,- նշեց նա՝ հավելելով, որ որպես մասնագետ այնքան էլ ճիշտ չի համարում խառը կառավարման ձևը:

Գերագույն դատարանի կոնցեպտի հետ կապված էլ Ա.Մանասյանն ասաց, որ դեմ է այդ գաղափարին՝ նկատի ունենալով տարբեր հանգամանքներ:

«Աշխարհում  գործող  սահմանադրական արդարադատության ամենակարևոր, մեծ մոդելները բոլորն էլ ընդունելի են, առաջարկում են շատ լավ լուծումներ, բայց երբ փորձում եմ հետ գնալ այն հիմնական չափանիշներին, որոնց  կոնտեքստում ընդհանրապես սահմանադրական բարեփոխում պետք է արվի, որպեսզի  բարեփոխումն պատշաճ լինի, վտանգավոր հետևանքների չհանգեցնի, ինձ մոտ այստեղ բազում հարցեր են առաջանում: Օրինակ, արդյո՞ք այն խնդիրները, որոնք վեր են հանվել դատական իշխանության բնագավառում, կարող են լուծել այն նոր մոդելով, որն առաջարկվում է: Իմ կարծիքն այն է, որ ոչ, այդ խնդիրները չեն լուծվի: Եթե խնդիրները չեն լուծվելու, բնականաբար, տարբեր հարցեր են առաջանում:

Արդյո՞ք գնահատել են ռիսկերը, թե  նման փոփոխությունն ինչ խնդիրների կարող է հանգեցնել և մնացյալ այլ հանգամանքները: Այս ամենը հավասակշռելով՝ եկել եմ եզրահանգման, որ  միգուցե առաջարկվող փոփոխությունը շատ ավելի լուրջ հետևանքների հանգեցնի բացասական առումով, քան մենք ունենք այս փուլում»,- ասաց մասնագետը:

Միանաժամանակ ընդգծեց՝ չի ընդունում այն տեսակետը, որ որևէ խնդիր չկա ոչ սահմանադրական արդարադատության, ոչ դատական իշխանության բնագավառում, որևէ բարեփոխման կարիք չկա, բայց ոչ էլ ընդունում է հակառակ ծայրահեղ տեսակետը, որ պետք է բոլորովին նոր մոտեցումներ առաջ քաշել խնդիրները լուծելու համար:

«Գոյություն ունեցող խնդիրները, միանշանակ է, կարող են լուծվել նաև գործող մոդելի շրջանակներում»,- ասաց սահմանադրական իրավունքի մասնագետը:

Նրա կարծիքով, գործող Սահմանադրության տեքստում կան առանձին ինստիտուտներ, կարգավորումներ, որոնք փոփոխության կարիք ունեն:

«Պարզապես նշեմ, եթե նույնիսկ որոշվում է կատարել սահմանադրական փոփոխություն, այստեղ կարևոր է դառնում այն հանգամանքը, որ պետք է նախաձեռնողը, եթե պետական իշխանությունն է, առաջին հերթին համախմբի ռեսուրսները բոլոր հարցերին պատասխաններ գտնելու համար, որովհետև  միայն  չափանիշներով առաջնորդվելու պարագայում է  հնարավոր ունենալ պատշաճ  սահմանադրական բարեփոխում»,- ասաց Ա. Մանասյանը:

Նա նաև կարևորեց պատշաճ սահմանադրական, քաղաքական ավանդույթներ, մշակույթ ձևավորելու հարցը, որի առկայության պայմաններում հնարավոր կլինի միգուցե ոչ շատ հաճախ խոսել սահմանադրական փոփոխությունների մասին:
 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

23:16
Պուտինը Կրեմլում բանակցություններ է վարել Ֆիկոյի հետ
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Կրեմլում բանակցություններ է վարում Սլովակիայի վարչապետ Ռոբերտ Ֆիկոյի հետ։ Այս մասին Telegram ալիքում հայտնել է...
Աղբյուր` Panorama.am
23:02
Խոմեյնին կանխատեսել է Սիրիայում երիտասարդներից կազմված ուժեղ և արժանի դիմադրության խմբի ի հայտ գալը
Մարգարեի դստեր՝ Ֆաթիմա Զահրայի, ինչպես նաև Իմամ Խոմեյնիի ծննդյան տարեդարձին, մի խումբ մարդիկ, անցյալ տարիների ավանդույթի համաձայն, հանդիպել են...
Աղբյուր` Panorama.am
21:15
Սիրիայում կատարվածի մասով Իրանը դեռ իր վերջնական խոսքը չի ասել թե‘ Թուրքիային և թե‘ Ռուսաստանին. Արա Պողոսյան
Քաղաքագետ Արա Պողոսյանը գրում է. «Իմ կարծիքով Սիրիայում կատարվածի մասով Իրանը դեռ իր վերջնական խոսքը չի ասել թե‘ Թուրքիային և...
Աղբյուր` Panorama.am
21:08
Ընդամենը 10 օրից մեզ թալանից փրկողների շնորհիվ կունենանք երկու անգամ ավելի շրջհարկ, տասնյակ անգամ ավելի գույքահարկ. Սամսոն Գրիգորյան
«Կասեցում» քաղաքացիական շարժման համակարգող, գործարար Սամսոն Գրիգորյանը իր Facebook-յան էջում գրել է. «Դե ինչ տիկնայք և...
Աղբյուր` Panorama.am
20:55
Եմենի հութիներն հայտնում են, թե խոցել են ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմի կործանիչը, ԱՄՆ-ը այլ վարկած է ամտուցում
Եմենի Անսար Ալլահ շարժման մարտիկները (Հութիներ) Կարմիր ծովում ավիակիր «Հարրի Թրուման»-ի վրա հարձակման ժամանակ խոցել են ԱՄՆ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:48
Հայաստանը հայտնվել է ազգային աննախադեպ մարտահրավերների և անորոշության շրջանում. Վարդան Օսկանյան
ՀՀ ԱԳ նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը ֆեյսբուքի իր էջում գրում է. «2024-ի ավարտին ակնհայտ է, որ Հայաստանը հայտնվել է ազգային աննախադեպ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:38
Հայաստանի դպրոցականների շրջանում առկա է Դանինգ-Կրյուգերի էֆեկտ. որքան քիչ գիտես, այնքան ավելի վստահ ես. Սերոբ խաչատրյան
ԵՊՀ դասախոս, կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը գրում է. «Մի քանի օր առաջ հրապարակվել էին Մաթեմատիկայի և Բնագիտության TIMSS-2023...
Աղբյուր` Panorama.am
18:45
Ու ոչ մեկի մոտ կոգնիտիվ դիսոնանս կարծես թե չի առաջանում. Կարեն Վրթանեսյան
Ռազմական հարցերով փարձագետ Կարեն Վրթանեսյանը գրում է. «ՆԳՆ ոստիկանները նռնակներ են նետում խաղաղ հավաքը լուսաբանող լրագրողների վրա։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:38
Խամենեին Իսրայելին սպառնում է ոչնչացմամբ
Իրանի գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեին հերթական անգամ հայտարարել է, որ Իսրայելը կոչնչացվի։ Նրա խոսքով, դա տեղի կունենա իրանական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:08
45 տարի առաջ այս օրը Հայոց ցեղասպանության արդարության մարտիկները Փարիզում «ճամփու դրեցին» Թուրքիայի դեսպանատան կցորդին. Էդգար Էլբակյան
Քաղաքագետ Էդգար Էլբակյանը ֆոյսբուքի իր էջում գրում է․ «45 տարի առաջ այս օրը՝ 1979 թ․ դեկտեմբերի 22-ին, Հայոց ցեղասպանության...
Աղբյուր` Panorama.am
17:00
Վրաստանի վարչապետը Զուրաբիշվիլուն սպառնացել է քրեական պատասխանատվությամբ
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեն հայտարարել է, որ նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին քրեական պատասխանատվության կենթարկվի երկու գործով, եթե նա...
Աղբյուր` Panorama.am
15:46
Սննդային թունավորումով Սպիտակի ԲԿ է ընդունվել 5 քաղաքացի
Սպիտակի ԲԿ-ից հայտնում են, որ սննդային թունավորումով Սպիտակի ԲԿ է ընդունվել 5 տուժած «Երեկ` դեկտեմբերի 21-ին, սննդային թունավորումով...
Աղբյուր` Panorama.am
15:21
Նախարարի շնորհավորական ուղերձը էներգետիկի մասնագիտական օրվա կապակցությամբ
ՀՀ ՏԿԵ նախարարությունից տարածել են նախարար Դավիթ Խուդաթյանի շնորհավորական ուղերձը էներգետիկի մասնագիտական օրվա կապակցությամբ։ ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:57
Իրանի և Ադրբեջանի սահմանամերձ Աստարա քաղաքում բեռնատարի ռուս վարորդին սպшնված են գտել
Իրանի հյուսիսում գտնվող Գիլան նահանգում բեռնատարի սպանված ռուս վարորդի դի է հայտնաբերվել; Դեպքի մասին «ՌԻԱ նովոստի»-ին հայտնել են...
Աղբյուր` Panorama.am
14:11
Նստել, նայում եմ նկարիդ... ծնունդդ շնորհավոր ասե°մ, թե լռեմ մրմուռով. Կարին Տոնոյան
Կարին Տոնոյանը ֆեյսբուքի իր էջում գրել է. «Շուտով կլուսանա, Մեն.... չմոռանաս, առավատյան 7:20 պիտի ծնվես, լույսս, չմոռանաս.... 4...
Աղբյուր` Panorama.am
13:53
Առաջիկա շաբաթվա եղանակի տեսությունը
ՇՄՆ «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ից հայտնում են. Երևան քաղաքում` Դեկտեմբերի 22-ի երեկոյան, 24-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
12:49
Պուտինը հնարավոր է համարել ՌԴ-ի և ԱՄՆ-ի միջև հարաբերությունների բարելավումը
Վլադիմիր Պուտինը հնարավոր է համարել Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև հարաբերությունների բարելավման հնարավորությունը։ Այդ մասին նա հայտարարել...
Աղբյուր` Panorama.am
12:11
Թուրքիայում ուղղաթիռը մխրճվել է հիվանդանոցի շենքի մեջ
Թուրքիայի Մուղլա քաղաքում ուղղաթիռը վթարի է ենթարկվել հիվանդանոցի շենքին բախվելուց հետո։ Դեպքի մասին կիրակի օրը հայտնել է Habertürk...
Աղբյուր` Panorama.am
12:02
Շենքերից մեկի բնակարանում հայտնաբերվել է տղամարդու մшրմին
Դեկտեմբերի 22-ին, ժամը 09:30-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Ոստիկանության քրեական ոստիկանության գլխավոր վարչության Կոտայքի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:02
Հաճելի անակնկալ՝ հայկական հյութեր և կոմպոտներ Իսրայելի հարավում գտնվող Բեեր Շևայի քաղաքի խանութում. Ալեքսանդր Լապշին
Ռուս-իսրայելցի բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինը ֆեյսբուքի իր էջում գրում է. «Հաճելի անակնկալ՝ հայկական հյութեր և կոմպոտներ Իսրայելի հարավում...
Աղբյուր` Panorama.am
10:40
Այսօրվա և առաջիկա երեք օրերի եղանակի տեսությունը
Երևանում դեկտեմբերի 22-ի գիշերը, 23-ին, 25-26-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Դեկտեմբերի 22-ի երեկոյան, 24-ի գիշերը հնարավոր է թույլ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:33
«Թիթեռի» որդին և ընկերը եկել են հաշվեհարդարի, ինչի հետևանքով վիրավոր կա
Դեկտեմբերի 16-ին ժամը 16։40-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության ոստիկանության քրեական ոստիկանության գլխավոր վարչությունում և ՀՀ ՆԳՆ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:48
Կամչատկայում անհետացած Ան-2 ինքնաթիռը հայտնաբերվել է
Կամչատկայում անհետացած Ան-2 ինքնաթիռը հայտնաբերվել է, ինքնաթիռում գտնվող մարդիկ ողջ են։ Այդ մասին հայտարարել է Կամչատկայի երկրամասի ԱԻ նախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
09:23
Հայաստանի ավտոճանապարհներին տեղ-տեղ մերկասառույց կա
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ։ «Փակ է Արագածոտնի մարզում «Ամբերդ» բարձր...
Աղբյուր` Panorama.am
23:07
Այս նախաբանի պատճառը Panorama.am-ի հարցմանը «Իմ քայլը» հիմնադրամից տրված ցինիկ պատասխանն է. «Հրապարակ»
Վախթանգ Սիրադեղյանը «Հրապարակ»-ում գրում է. «Ժամանակին շուրջ 10 տարի զբաղվել եմ լրագրությամբ, հետո անցել այլ աշխատանքի,...
Աղբյուր` Panorama.am
22:47
Նազենի Հովհաննիսյան. Մայրս երեք սիրած արտահայտությունն ուներ
Հաղորդավարուհի, դերասանուհի Նազենի Հովհաննիսյանը գրում է. «մի մոլորակ կա երկնքում. Մայրս է... Կիրակիները՝ խնկաբույր, մորս հոտն...
Աղբյուր` Panorama.am
22:36
Իմ միակ այիբը եղել է այն, որ Նիկոլի իշխանության օրոք Գեղարքունիքի մարզպետ եմ եղել. Իշխան Սաղաթելյան
ՀՅԴ ԳՄ անդամ, ԱԺ դաշնակցական Իշխան Սաղաթելյանը տարիներ առաջ հայտարարգրել է 8 մլն դրամարժողությամբ մատանի։ Tribune.am-ին այսօր տված...
Աղբյուր` Panorama.am
21:42
«Փյունիկի» հարձակվողն ամուսնացել է
«Փյունիկի» հարձակվող Սանի Բուհարին ու նրա ընտրյալ Նանան ամուսնացել են։ Այս մասին հայտնում են ակումբից՝ նորապսակներին աղթելով...
Աղբյուր` Panorama.am
21:15
Այսօր Ադրբեջանն օկուպացրած Շուշի է տեղափոխել 191 ադրբեջանցու
Ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից օկուպացրած Արցախի Շուշի բերդաքաղաք է այսօր տեղափովել 191 ադրբեջանցի։  49 ընտանիքների անդամներին...
Աղբյուր` Panorama.am
20:41
Թիվ 77 երթուղին սպասարկող ավտոբուսը վրաերթի է ենթարկել ինքնագլորով ընթացող 2 անչափահաս տղաների
Այսօր արտակարգ դեպք է տեղի ունեցել Երևանում: Ժամը 11:50-ի սահմաններում Մաշտոցի պողոտա-Իսահակյան փողոցի խաչմերուկում Երևանի բնակիչ 54-ամյա...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
12:25 21/12/2024

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}