«Հարցեր են կուտակվել». ինչու է Պուտինը Սոչի հրավիրել Փաշինյանին և Ալիևին. ՌԻԱ նովոստի
Վլադիմիր Պուտինի հանդիպումը Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի հետ պետք է օգնի վերականգնել տրանսպորտային համակարգը և առևտուրը Հարավային Կովկասում։ Սակայն Հայաստանն ու Ադրբեջանը պատրանքներ չունեն: Նախորդ տարվա արցախյան պատերազմից հետո դժվար է փոխզիջման հասնել։ Իրավիճակը խորացել է վերջերս Սյունիքի մարզում տեղի ունեցած մարտերի պատճառով. «ՌԻԱ Նովոստին» ուսումնասիրել է՝ արդյոք Մոսկվան ունի բանակցային գործընթաց հաստատելու հնարավորություն։
Տեղեկատվական կայքում հրապարակված ծավալուն նյութում ասվում է. «Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները վերջին անգամ միմյանց տեսել են հունվարին։ Համաձայնագիր են ստորագրել Հարավային Կովկասում տրանսպորտային կապերի բացման մասին։ Անցել է գրեթե մեկ տարի, բայց ոչինչ չի փոխվել։
Խնդրո առարկան, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքն» է, որը կապում է հայկական Սյունիքը Նախիջևանի ադրբեջանական էքսկլավի հետ։ Խորհրդային տարիներին այստեղ երկաթուղի կար, բայց իննսունականների կեսերին այն ապամոնտաժվեց։
Բաքուն բարձրացրել է նաև միջանցքի արտատարածքայինության հարցը, այն է՝ ճանապարհը դուրս դնել Հայաստանի օրենսդրությունից։ Երևանը դեմ է դրան և այն դիտարկում է որպես ինքնիշխանության դեմ ոտնձգություն։
Ավելին, Իլհամ Ալիևը հայտարարեց, որ պատմականորեն Հայաստանի Սյունիքի մարզը ադրբեջանական հողեր են։ Ավելի ուշ Բաքվում պարզաբանեցին, որ իրենք երբեք չեն պահանջել Սյունիքին։ Լռեցվեց նաև միջանցքի թեման։
Բայց հայերը չեն հավատում դրան և պահանջում են վերականգնել ոչ միայն դեպի Էքսկլավ տանող ճանապարհը, այլև փակված բոլոր ճանապարհները։
Նույնքան սուր խնդիր է սահմանների սահմանազատումը։ 90-ականների սկզբին, երբ հետխորհրդային երկրներից շատերը լուծեցին այն, Հայաստանն ու Ադրբեջանը պատերազմում էին։
2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին Արցախի Հանրապետության շուրջ հրադադարի մասին եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո ադրբեջանցիները սկսեցին սահմանազատումը։ Երևանը նախընտրեց չշտապել, քանի որ մնացած պայմանավորվածությունները դեռ կյանքի չեն կոչվել։
Գարնանը հայերը Բաքվին մեղադրեցին Սյունիքի և Գեղարքունիքի մարզերի սահմանն ապօրինի հատելու մեջ: ...
Նոյեմբերին ադրբեջանական մաքսակետեր հայտնվեցին Կապան-Գորիս ճանապարահատվածում։ Այնուհետև Երևանն ահազանգեց՝ հակառակորդը երկու կիլոմետր խորացել է հայկական տարածք և մարտերը վերսկսվել են հրետանու և զրահատեխնիկայի կիրառմամբ, երկու կողմերն էլ կորուստներ են կրել։ Մարտերը դադարեցվել են միայն Մոսկվայի միջամտությունից հետո։
«Սյունիքի իրադարձությունները հաստատում են սահմանազատման գործընթացի շուտափույթ մեկնարկի և հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման կարևորությունը»,- ստեղծված իրավիճակը մեկնաբանեցին ՌԴ ԱԳՆ-ում։
Ամեն անգամ, երբ Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին բախումներ են լինում, Ռուսաստանը բանակցությունների կոչ է անում։ Միևնույն ժամանակ, Մոսկվան ընդունում է, որ տարածաշրջանի զարգացման համար կարևոր է բոլոր ճանապարհների ապաշրջափակումը։ Հարավային Կովկասով հնարավոր է ուղիղ մուտք դեպի Մերձավոր Արևելք, Թուրքիա և Սիրիա։
Կուտակված խնդիրները Պուտինը, Փաշինյանը և Ալիևը ծրագրել էին տեսակապով քննարկել Ղարաբաղյան պատերազմի ավարտի օրը՝ նոյեմբերի 9-ին։ Բաքուն հույս ուներ խաղաղության պայմանագիր կնքել Երևանի հետ և սկսել սահմանների սահմանագծման և սահմանազատման գործընթացը։ Բայց երկխոսությունը չկայացավ։ Սյունիքում տեղի ունեցած բախումները գրեթե խաթարեցին բանակցային ողջ գործընթացը.
Հանկարծ գործին խառնվեց ԵՄ-ն։ Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը հայտնեց, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները կհանդիպեն դեկտեմբերի 15-ին Բրյուսելում՝ Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովի շրջանակներում։ Օրակարգը նույնն է՝ խաղաղության պայմանագիր, սահման, տրանսպորտային կապեր։
«Հեռախոսով Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարները պայմանավորվել են պաշտպանության նախարարների մակարդակով ուղիղ կապի գիծ ստեղծել, որը կօգնի կանխել միջադեպերը»,-ասել էր Շառլ Միշելը։
Բաքուն հաստատել է բրյուսելյան բանակցություններին մասնակցությունը, սակայն ընդգծել է, որ նախաձեռնությունը եղել է հայերից՝ գործընթացը ձգձգելու նպատակով։ Երևանը բացատրել է, որ տարբեր հարթակներ է դիտարկում ոչ թե խնդրի լուծումը ձգձգելու, այլ ընդհակառակը Կովկասում խաղաղություն հաստատելու համար։
Երկու կողմերն էլ գիտակցեցին, որ ԵՄ-ն չի կարող փոխարինել Մոսկվային և միջնորդ դառնալ կարգավորման հարցում։ Բրյուսելում ոչ ոք բեկման հույս չի փայփայում:
Շուտով հայտնի դարձավ, որ Ալիևն ու Փաշինյանը Սոչի են ժամանելու Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովից առաջ։ Հանդիպումից շատ բան չեն սպասում՝ Հայաստանն ու Ադրբեջանը չափազանց տարբեր դիրքորոշումներ ունեն»։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան
