Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների սահմանային խնդիրները՝ պատերազմից հետո
Պատերազմից հետո հատկապես Հայաստանի բնության հատուկ պահպանվող տարածքներին առնչվող խնդիրներն էլ ավելի են սրվել։
Մասնավորապես, Վայոց Ձորում և Սյունիքում ունենք բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ, որոնք հարում են ՀՀ պետական սահմաններին։
Բնապահպան Արսեն Գասպարյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում նշեց, որ պատերմազմը լուրջ ազդեցություն է ունեցել «Զանգեզուր կեսոլորտային համալիր» ՊՈԱԿ-ի կազմում գտնվող «Շիկահող» արգելոցի և «Արևիք» ազգային պարկի դեպքում։ Օրինակ՝ արգելոցի սահմանը, որը փաստացի ՀՀ պետական սահմանն է , այսօր պաշտպանվում է հայոց բանկի կողմից։ Սա նշանակում է, որ այսօր արգելոցի տարածքում կանգնած են զինվորականներ (նախկինում նման խնդիր չկար, քանի որ ՀՀ սահմանից այն կողմ Արցախի տարածքն էր )։
Հարկ է նշել, որ Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների ցանկում արգելոցն ամենախիստ պահպանվող ռեժիմն ունի։ Այնտեղ արգելվում է մարդու որևէ գործունեություն, բացառությամբ գիտական նպատակներով։ Արսեն Գասբարյանի համոզմամբ՝ տեղծված իրավիճակում պետք որոշակի փոփոխություններ կատարել․
«Պետք է իրատես լինել և ընդունել, որ նախկին միջավայրն այլևս չկա։ Այս իրավիճակում թե′ Շիկահողի արգելոցի և թե′ Արևիք ազգային պարկի կառավարման պլաններում փոփոխություններ պետք է կատարել։ Նշենք, որ դրանք այժմ պատրաստման փուլում են և կարևոր ներառել սահմաններին վերաբերող փոփոխությունը։ Ես առաջարկում եմ , որ սահմանային տարածքները հանվեն ԲՀՊՏ-ների կազմից , գուցե լինեն բուֆերային տարածքներ։Քանի որ պարզ է այնտեղ ինչ-ինչ տեխնիկա է շարժվում, որը չի համապատասխանում արգելոցային ռեժիմի կանոնադրությանը։ Այսինքն սահմանների որոշակի վերփոխում իրականացնել, որպեսզի իմանանք, որ այն բուհերային գոտի է,այլ ոչ թե արգելոցի տարածք»,- ասաց բնապահպանը։
Գասպարյանի կարծիքով ՝ պետք է մտածել ստեղծված խնդիրների լուծման մասին։
Մեկ այլ խնդիր է ԲՀՊՏ-ների կառավարման պլանների ստեղծումը։ Ըստ մասնագետի՝ ստեղծված Կառավարման պլանները չեն օգտագործվում՝ ֆինանսական միջոցների սղության պատճառով։
Եվ ամենակարևորը ԲՀՊՏ -ների մասին օրենքն է, որը հին է և խսիտ անհրաժեշտություն կա օրենդրական փոփոխության։
«Մոտ 8-9 տարի շարունակ ԲՀՊՏ -ների մասին նոր օրենքի նախագիծը կար հասավ ԱԺ, նորից ետ եկավ և այդպես էլ չքննարկվեց և կյանքի չկոչվեց։ Սակայն ակնհայտ է նոր օրենքի անհրաժեշտություն կա։Մենք սովոր ենք, որ բոլոր ԲՀՊՏ-ները պետք է լինեն պետական վերահսկողության տակ։ Խնդիրն այն է, որ պետական ԲՀՊՏ նշանակում է պետբյուջեի վրա բեռ։ Պետք էնայել,թե ինչպես կարող ենք դիվերսիֆիկացնել՝ համայնքային ու մասնավոր պահպանվող տարածքներ ստեղծելով։ Այս ամենը պետք է օրենքում արտացոլվի և օրենքով կարգավորվի։
Չենք կարող ամբողջ երկիրը պահպանվող տարածքների վերածել, բայց պետք է այնպես անել, որպեսզի հարուստ կենսաբազմազանություն ունեցող տարածքներում լինեն սահմանափակումներ։ Հստակեցվեն պահպանման ռեժիմները՝ տարածքի առանձանահատություններից ելնելով»,- եզրափակեց մեր զրուցակիցը։