Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երևանի պետական բժշկական համալսարանի ռազմաբժշկական ֆակուլտետն ավարտելուց հետո Աղասի Պապիկյանը ծառայության անցավ Վայքի զորամասում։ Պատերազմից գրեթե մեկ ամիս առաջ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերին էր նշանակվել զորամասի բուժկետի պետ։

Սեպտեմբերի 27-ը սովորական օր էր, բայց լույսը բացվեց պատերազմի գույժով։ Անմիջապես սկսեցին պատրաստվել։ Աղասին Արցախ մեկնեց հոկտեմբերի 6-ին։ Հենց առաջին իսկ րոպեներից հասկացավ, որ սա բոլորովին ուրիշ պատերազմ էր։

Ռազմական բժիշկը մեկ ամսից ավելի եղել է Ջրականում, Որոտանի (Կուբաթլու), Դավիթ Բեկի հատվածում։ Առաջին իսկ րոպեներինց սկսել են առաջնագծից վիրավորների դուրս բերել և տարհանել։ Մտքում ընկերներն էին, որոնք այդ ժամանակ ծառայում էին Արցախում։ Այսօր էլ փորձում է իր ապրումների մասին չբարձրաձայնել, ընկերներ է կորցրել, որոնք միշտ իր սրտում ու մտքում են, որոնց միշտ հիշում է լուռ։

Բուժօգնություն՝ չդադարող հրետակոծության տակ

Սկզբում անսովոր էր պայթյունների ձայները, բայց գնալով սովորական դարձան։ Աղասին խոստովանում է, որ պատերազմի ամբողջ ընթացքում, երբեմն ռմբակոծության ժամանակ փորձում էին կատակներ անել, հակառակ դեպքում կխելագարվեին։ Հիմա զարմանում է, թե ինչպես էր իրենց դա հաջողվում։

«Միշտ չենք իմացել, թե ուր ենք գնում, ինչի կարող ենք հանդիպել, բայց երբ տեղեկացրել են, որ տվյալ հատվածում վիրավորներ կան, մեր առջև խնդիր էինք դնում՝ ամեն գնով դուրս բերել նրանց։ Նույնիսկ այն վիրավորներին, որոնք ապրելու շանս չունեին, նրանց չենք թողել մարտի դաշտում։ Հետո երբեք չէի կարող ինձ ներել»,- Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասում է Աղասի Պապիկյանը։

Բժիշկն այսօր սրտի ցավով է հիշում, թե ինչպես մի անգամ մեկ տասնյակից ավելի դի հանեցին հողի տակից. «Սարսափելի է, երբ գիտակցում ես՝ քո հասակակից տղաներ են, տղաներ, որոնք երազներ ունեին, որոնք ապրել էին ուզում»։

Նրա խոսքով՝ պատերազմի օրերին բժիշկներն արել են անհնարինը, իրենց ուժերից ավելին. թանկ էր յուրաքանչյուր զինվորի կյանքը ու պետք էր փրկել։  

«Ամբողջ պատերազմի ժամանակ, երբ իմ մեքենայով վիրավորներ էինք դուրս բերում առաջնագծից, միայն մեկ դեպք եղավ, երբ զինվորին չհասցրեցինք հոսպիտալ։ Վնասվածքները շատ էին, արնահոսում էր և չկարողացանք նրան փրկել, իսկ մնացածները, որոնք հասել են հոսպիտալ, փրկվել են»,- պատմում է ռազմական բժիշկը։

Ռազմական գործողությունների 44 օրերի ընթացքում շտապ օգնության մեքենաները հաճախ էին ընկնում թշնամու հրետակոծությունների տակ: Վիրավորներին օգնության շտապող բժիշկները չէին կարող վստահ լինել՝ այդ ճանապարհն անցնելու են, թե՞ ոչ։

Աղասի Պապիկյանը նշում է, որ եղել են դեպքեր, երբ թշնամին հատուկ հարվածել է  բուժծառայության մեքենային՝ թույլ չտալով նրանց մոտենալ վիրավորներին։ Այդ ժամանակ ստիպված մտնում էին խրամատներն ու սպասում հրետակոծությունը դադարի, որ հասնեն նրանց։

Այդ զինվորն էլ ապրեց...

Բժիշկը վերհիշելով պատերազմի օրերը՝ երբեմն երկար լռում է։ Որոշ դադարից հետո նորից սկսում է խոսել.

«Մի օր կրակոցները դադարել էին ու փորձեցինք հանգստանալ։ Բժիշկներից մեկի հետ զրուցում էինք ու այդ պահին տեսա, որ երկու աստղ է ընկնում։ Նրան ասացի՝ երբեք չեմ տեսել, որ երկու աստղ միաժամանակ ընկնեն ու հենց այդ խոսքի վրա պայթուն լսվեց, սկսվեց ուժեղ հրետակոծություն։ Մեր կողքին գտնվող զինվորները վիրավորվեցին, տղաները օգնություն էին խնդրում, գոռում էին՝ փրկեք։ Փորձում էինք մոտենալ, բայց հրետակոծությունը շարունակվում էր, 1-2 րոպե սպասելուց հետո, չնայելով կրակոցներին, վազեցինք դեպի տղաները։ Նրանցից մեկի հայացքը, աչքերը չեմ մոռանա, ուզում էր ապրել... Այդ օրն ունեցանք 7 զոհ, 10 վիրավորի կարողացանք հասցնել հոսպիտալ։ Այդ զինվորն էլ ապրեց...»։

Լացել եմ ընկերներիս այցելելու ժամանակ

Ռազմական բժիշկը խոստովանում է՝ այնպես չէր, որ պատերազմի ժամանակ վախ չկար, բայց դա զգացել է մեկ-երկու օր։ Ասում է՝ եթե թույլ տար, որ այդ վախը շարունակվեր, ապա չէր կարող աշխատել. 

«Պատերազմի ընթացքում ընդհանրապես չեմ լացել, իսկ հետո լացել եմ ընկերներիս գերեզմանին. Սաշա Ռուստամյանը, Նարեկ Մելիքյանը, Գարիկ Մանուկյանը, որն իր մասնագիտական պարտքը կատարում էր Ջրականի (Ջաբրայիլ) զորամասում, միշտ իմ սրտում են»։

Բժիշկն ասում է՝ ցավը մեծ է, բայց մի միտք կա, որ ուժ է տալիս։ «Այն ամենը, ինչ արել ենք, արել ենք մեր երկրի համար, չենք արել, որ հետո մեզ գովեն։ Մենք պետք է այնպես ապրենք, որ զոհված տղաներին արժանի լինենք։

Ինչքան կարող ենք պետք է աշխատենք։ Կա հայրենիք, որը պարտավոր ենք պահել, սիրել ու  պաշտպանել։ Մեր աշխատանքով միշտ պետք է բանակի կողքին լինենք, բոլոր հնարավոր ու անհնարին միջոցներով օգտակար լինենք»,- նշում է Աղասի Պապիկյանը։ 

Ինչպես ռազմաճակատում եղած բոլոր բժիշկները, նա էլ ասում է, որ պատերազմի ժամանակ բժշկական համայնքը համախմբված էր, 24 ժամ փորձել են կապի մեջ լինել, որ իրար օգնության հասնեին, քանի որ ամեն վայրկյանը կարող էր վիրավոր զինվորի կյանք արժենար։ Ու պատերազմից հետո էլ, ըստ նրա, պետք է համախմբվել, քանի որ միայն համատեղ ուժերով է հնարավոր երկիրը դուրս բերել այս վիճակից։  

«Եթե պատերազմ լինի, մենք պարտավոր ենք հաղթել, եթե մեկ անգամ էլ նման ձևով պարտվենք, չկարողանանք համարժեք դիմադրություն ցույց տալ, ապա չգիտեմ էլ ինչ կլինի, չեմ էլ ուզում այդ մասին մտածել։ Ուղղակի պետք է պատրաստվել պատերազմին, ամեն րոպեն պետք է օգտագործել»,- նշում է նա։

Աղասին այսօր էլ շարունակում է ծառայությունը Վայքի զորամասում։ 2021 թվականի օգոստոսից նշանակվել է զորամասի բուժծառայության պետ։

Ցանկանում է ուսումը շարունակել, ընդունվել օրդինատուրա։ Ապագան տեսնում է միայն Հայաստանում։ «Ես ապրելու եմ իմ հայրենիքում, իմ երեխաները պետք է Հայաստանում ծնվեն։ Մենք պետք է մեր աշխատանքով օգնենք մեր երկրին: Որոշումս անփոփոխ է։ Ինչ վերաբերում է անձնական կյանքիս, ապա ռազմական բժիշկների կյանքը մի քիչ դժվար է, քանի որ ժամանակի մեծ մասը ծառայության մեջ է անցնում։ Պատերազմից հետո ծնողներս պարբերաբար ասում են, որ ընտանիք կազմեմ, բայց դեռ դրա մասին չեմ մտածում, չնայած ոչինչ էլ չեմ բացառում»,- ժպտալով ասում է 26-ամյա Աղասին։

Ի դեպ նրա ընտանիքը ամբողջ պատերազմի ընթացքում չի իմացել, թե որտեղ է որդին: Միայն պատերամից հետո են իմացել ճշմարտությունը։ Պատերազմի օրերին հազվադեպ պատահող անկրակոց պահերին զանգում էր տուն ու վստահեցնում, որ լավ է, անվտանգ վայրում է: Չնայած ծնողները զգում էին, որ իրենց որդին հաստատ Արցախում է։

«Պատերազմի ժամանակ էլ փորձում էի շատ չմտածել ընտանիքիս մասին, չէի ցանկանում տրվել զգացմունքներին, առջևում՝ մարտի դաշտում, բոլորովին այլ պատկեր էր»,- ասում է Աղասին։

Լուսանկարները՝ Աղասի Պապիկյանի անձնական արխիվից։