Ձեր վստահելի աղբյուրը

Դատարան ներկայացված կալանավորման միջնորդություններին 80 տոկոսից ավելին բավարարվում է։ Նման վիճակագրական տվյալ հրապարակեց ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, նախկին փաստաբան Արամ Վարդևանյանը դատավորների, փաստաբանների մասնակցությամբ ԱԺ Մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Թագուհի Թովմասյանի նախաձեռնությամբ կազմակերպված քննարկմանը։

Քննարկման օրակարգի հարցերից մեկն էլ վերաբերում է կալանավորումը՝ ոչ թե որպես խափանման միջոց, այլ պատժամիջոց դիտարկելու պրակտիկային։

«Նման իրավիճակ արդար դատաքննության, մարդու իրավունքների մասով, կարծում եմ, տևական ժամանակ Հայաստանի Հանրապետությունում չի եղել։ Կալանավորումների նման վիճակագրական պատկերը ծայրահեղ անհանգստացնող է»,-ասաց Վարդևանյանը։

Նման վիճակագրության ապահովման գործում, ըստ օրենսդիրի ներկայացուցչի, իր  ներդրումն ունի Բարձրագույն դատական խորհուրդը 2021-ին որդեգրած «նորարարական մոտեցմամբ»։

«ԲԴԽ-ն որոշեց բացատրել, թե ինչ է հիմնավոր կասկածը։ Ոչ թե Վճռաբեկ դատարանը, ի դեպ ես ոչ թե լեզվական շփոթմունք եմ թույլ տալիս, այլ ԲԴԽ-ն տվեց հիմնավոր կասկածի վերաբերյալ իր յուրովի մեկնաբանությունը, որով հիմնավոր կասկածի սահմանները ընդլայնեց, այլ ավելի նեղ դարձրեց։ ԲԴԽ-ն ասաց՝ դատավորներ, եթե ուզում եք հիմնավոր կասկածը գնահատել, շատ մի խորացեք դրա մեջ, քննիչը մի քանի փաստական տվյալ  է բերել, եթե մի բան տեսնում եք, բավարարեք, անցեք առաջ»,-այդպես ներկայացրեց Վարդևանյանը ԲԴԽ որոշումը։

Քննարկմանը մասնակցող Արմինե Ֆանյանը նկատեց, որ կալանավորման վերաբերյալ սխալ ընկալում կա նաև հասարակության մեջ։ Շատ դեպքերում զգացմունքայնություն ունեցող գործերով աձին տեսնել անազատության մեջ, խիստ կաշկանդում է  դատարանին։

«Շատ դեպքերում մենք տեսել ենք նման ճնշումների ակնհայտ օրինակներ։ Ունենք խնդիր հատկապես վերջին շրջանում ԲԴԽ կողմից դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու վերաբերյալ։ Ինչքանով ես եմ ուսումնասիրել խնդիրը, դրանց մեծ մասը վերաբերում է այս կամ այն քրեական գործով կալանավորումը որպես խափանման միջոց կիրառելու որոշումներին։ Տպավորություն է ստեղծվել, որ կարծես դատավորը հետապնդվում է իր կողմից կայացրած որոշման համար, հիմնականում կալանավորումը  ոչ թե որպես խափանման միջոց ընտրելու, այլ չընտրելու որոշման դեպքում, ինչը մարդու իրավունքների տեսանկյունից առավել նպաստավոր որոշում է»,-ասաց փաստաբանը՝ մտահոգիչ համարելով այդ պրակտիկան։

Փաստաբանի խոսքով, դատարանները հակված չեն որպես խափանման  միջոց ընտրել գրավը, քանի որ կա իրավամտածողության խնդիր, քրեական հետապնդման մարմինները չեն ցանկանում կիրառել գրավ։

Նրա խոսքով, դատարանները կալանքի որոշում կայացնում են նաև այն դեպքերում, երբ այս կամ այն քրեական գործի վերաբերյալ մինչդատական վարույթում մեղադրական բնույթի հայտարարություն են անում, պնդումներ են ներկայացնում քաղաքական գործիչները։

«Սա չի կարող չազդել դատարանի վրա։ Ես հպարտությամբ կարող եմ ասել, որ մենք ունենք դատավորներ, որոնց վրա նման հայտարարություններն ազդեցություն ունենալ չեն կարող, և իրենք կարող են հավատարիմ մնալ իրենց կոչմանը, բայց ես նորից եմ կրկնում, քաղաքական գործչի հրապարակային հայտարարությունները բացասաբար են ազդում գործի քննության, և դատավարական հարկադրանքի ու խափանման միջոցի ընտրության վրա։ Իմ կարծիքով, անհրաժեշտ է օրենսդրորեն ամրագրել քաղաքական գործիչների կողմից քաղաքական զսպվածության կոմպոնենտը, քաղաքական գործիչը պետք է զրկված լինի հնարավորությունից ընթացիկ գործի վերաբերյալ անել որևէ դատողություն, սա նախ բխում է իշխանության տարանջատվածության սկզբունքից։ Երբ քաղաքական գործիչը կատարում է այս կամ այն հայտարարությունը, դա անուղղակի ճնշում է դատարանի վրա»,-ասաց նա։