Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մի շարք երկրներ, այդ թվում՝ Հայաստանն, ապրում են կորոնավիրուսային համաճարակի հինգերորդ ալիքը, սակայն ինչպես ԵՊԲՀ Համաճարակաբանության ամբիոնի ավագ դասախոս, բժիշկ-համաճարակաբան Արման Բադալյանն է նշում, մեր երկրում այժմ այդ ալիքը նահանջում է, քանի որ կորոնավիրուսի ամենօրյա դեպքերի թիվը դանդաղ տեմպերով նվազում է։

Մասնագետի խոսքով՝ ինչպես կանխատեսվում էր, «օմիկրոն» շտամով պայմանավորված պիկը մեր երկրում տևեց գրեթե երեք շաբաթ։ Եթե փետրվարին հանրապետությունում գրանցվում էր չորս հազարից ավելի դեպք, հիմա արդեն 1000-ից փոքր ինչ ավելի է։ 

Համավարակի վերջը տեսանելի՞ է

Համավարակի ավարտի մասին տարբեր սցենարներ են շրջանառվում, սակայն մասնագետն այն կարծիքին չէ, որ վիրուսը շատ շուտով կվերանա։ Նրա խոսքով՝ ամեն ինչ կախված է հանրային իմունիտետից, պատվաստումներից, ինչ մուտացիներ կլինեն և դրանք ինչ բնութագրեր կունենան։

Ըստ Արման Բադալյանի՝ չի բացառվում, որ տարբեր շտամներ ի հայտ գան։

«Ինձ թվում է, որ մենք դեռ խնդիրներ կունենանք այս հարուցիչի հետ, հատկապես, աշխարհում տեսնում ենք, որ հանրային իմունիտետն այդքան էլ բարձր չէ։ Օրինակ, աֆրիկյան երկրներում   պատվաստումների մակարդակը ցածր է, իսկ դա նշանակում է, որ վիրուսը դեռ մուտացիաների կենթարկվի։ Հետևաբար, նոր շտամներ միանշանակ կունենանք, սակայն դժվար է ասել, թե դրանք  ինչ ընթացք կունենան։ Իմ կարծիքով՝ մենք այս վիրուսի հետ դեռ երկար ենք ապրելու»,- Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասում է համաճարակաբանը։ 

Արման Բադալյանի խոսքով՝ նման վարակները հիմնականում կառավարվում են պատվաստանյութերով։ Միանշանակ կարևոր է նաև կիրառել 3 պարզ կանոնը՝ կրել դիմակ, պարբերաբար ախտահանել կամ լվանալ ձեռքերը, պահպանել սոցիալական հեռավորություն, սակայն մի շարք օդակաթիլային վարակի դեպքում կարևոր նշանակություն ունի պատվաստանյութը։

«Երբ պատվաստանյութը ստեղծվեց, կլինիկական փորձարկումների ընթացքում այն բավականին մեծ արդյունավետություն ցույց տվեց , սակայն դա չի նշանակում, որ պատվաստումը ստանալուց հետո մարդն այլևս չի հիվանդանա, պարզապես անգամ հիվանդանալուց նվազեցվում են հիվանդության բարդությունները։ Պատվաստանյութերի արդյունավետությունը տատանվում է 60% -ից մինչև 95%՝ կախված առաջնակի կամ բուստեր դեղաչափերից և պատվաստման վաղեմությունից։ 

Բացի այդ, եթե սկսվում է պատվաստման գործընթացը, ապա դրանք պետք է մասսայական լինեն, կարճ ժամանակահատվածում մեծ թվով մարդիկ պետք է պատվաստվեն։ Սա կարևոր բաղադրիչ է, որը, ցավոք սրտի, շատ երկրներում չստացվեց իրականացնել կամ իրականացվեց ուշացումով։ Եւ դա կանխատեսվում էր»,- ասում է Արման Բադալյանը։ 

ԱՀԿ-ի տվյալներով՝ բնակչության 10 տոկոսանոց պատվաստում չեն կարողացել ապահովել աֆրիկական բազմաթիվ երկրներ, ուստի, ինչպես նշում է համաճարակաբանը,  կազմակերպությունը հորդորում էր երկրորդ, ինչպես նաև խթանիչ՝ բուստեր դեղաչափով պատվաստանյութի փոխարեն լիներ ընդամենը մեկ դեղաչափ, որպեսզի մեծ թվով երկրներ դա  կարողանային ձեռք բերել, իսկ մասսայական պատվաստումը իմունային շերտ կձևավորեր և վիրուսը չէր մուտացվի կամ էլ մուտացիայի ինտենսիվությունը կնվազեր։

«Սակայն զարգացած երկրները սկսեցի ինտեսնիվ պատվաստում իրականացնել, առաջինից հետո երկրորդ դոզա, հետո՝ բուստեր, ինչի արդյունքում շատ երկրներ այդ գործընթացից դուրս մնացին, այդ թվում՝ Հնդկաստանը, Նեպալը, Հարավային Աֆրիկան, ուստի զարմանալի չէ, որ հիմնականում այդ երկրներում նոր շտամներ են ձևավորվել։

Արդյունքում՝ պրոցեսը բարդացավ, քանի որ իմունշերտ չձևավորվեց։ Չմոռանանք նաև, որ կա պատվաստանյութի խնդիր՝ պահանջարկը մեծ է, քանակը՝ քիչ, ընկերությունները չեն հասցնում այդքան պատվաստանյութ արտադրել։ Իհարկե այդ խնդիրն էլ կլուծվի, բայց մինչ այդ մուտացիաներ են տեղի ունենում։ Բնականաբար, այս դեպքում այն պատվաստանյութը, որը կլինիկական փորձարկումների ժամանակ էր օգտագործվում, այդ արդյունավետությունն արդեն կարող է չունենալ, դրա համար այստեղ նաև ի հայտ եկավ բուստեր դոզան»,- նշում է Արման Բադալյանը։ 

Կորոնավիրուսն ախտահարում  է օրգան համակարգերը

Մասնագետն անդրադառնալով համավարակի ընթացքում առաջացած շտամներին՝ «ալֆա», «բետա», «գամմա», «դելտա», «օմիկրոն», նշում է, որ դրանցից որոշները մեծ տարածում չունեցան, իսկ  օրինակ՝ «դելտա»-ն, «օմիկրոն»-ը  մի քանի անգամ ավելի արագ են տարածվում։ Պատճառն այն է, որ աշխարհի բնակչության մեծ մասը պատվաստված չէր, իսկ պատվաստման նպատակն է կանխարգելել ծանր և ծայրահեղ ծանր դեպքերը, նվազեցնել հիվանդանոցների ծանրաբեռնվածությունը։

««Օմիկրոն»-ն այնքան ագրեսիվ իրեն պահեց, որ տեսնում ենք՝ պատվաստվածն էլ կարող է հիվանդանալ, անգամ վարակը տարածի։ «Օմիկրոն»-ով հիվանդը կարող է վարակել 6-7 հոգու»,- նշում է Արման Բադալյանը։

Կարծիքներ կան, որ «օմիկրոն»-ը կենսաբանորեն ավելի թեթև են տանում, սակայն բժիշկը համաձայն չէ դրա հետ։

«Միգուցե «դելտա»-ի համեմատ է թեթև, սակայն տեսնում ենք, որ կորոնավիրուսի հետևանքով ամբողջ աշխարհում գրանցվում են մեծ թվով մահվան դեպքեր, իսկ դա արդեն անհանգստացնող է»,- ասում է բժիշկը։ 

Արման Բադալյանն ասում է, որ որոշ հետազոտությունների համաձայն, հետքովիդյան շրջանում մարդկանց մոտ կարող են ախտահարվել 10 օրգան, օրգան համակարգ, կարող է ի հայտ գալ մոտ 200 ախտանշան՝ ընդհուպ հոգեկան խնդիրներ, թրոմբոգոյացում, սեռական համակարգերի ախտահարում, աղիքային խնդիրներ և այլն։ 

«Չկա օրգան համակարգ, որ խնդիրներ չունենանք։ Վիրուսի քանակից է կախված, թե ինչ ձևով այն կազդի օրգանիզմի վրա։ Եթե դրանք մեծ քանակությամբ եղան, բնականաբար, խնդիրներն  ավելի շատ կլինեն։

Իրականում մենք այլ տարբերակ չունենք, դեռ պետք է ապրենք այս վիրուսի հետ, սակայն դրա համար ծանր գին ենք վճարել և դեռ շարունակում ենք վճարել»,- ընդգծում է Արման Բադալյանը։