Ձեր վստահելի աղբյուրը

Եվրանեսթի Բյուրոյի ու հանձնաժողովների նիստերին մասնակցելու համար Երևան եկած ադրբեջանցի պատգամավորների՝ Հայաստանում ու Բաքու վերադարձից հետո հնչեցրած հայտարարությունների, այդ համատեքստում խաղաղության դարաշրջանի  հնարավորության մասին Panorama.am-ը զրուցել է ադրբեջանագետ Անժելա Էլիբեգովայի հետ։

Panorama.am-Ինչպե՞ս եք գնահատում ադրբեջանցի պատգամավորների հայտարարությունները Եվրանեսթի երևանյան նիստերի ընթացքում, Բաքվից կատարած գրառումները։

Անժելա Էլիբեգովա-Պետք է փաստել, որ ադրբեջանցի պատգամավորներն իրենց վարքագծով, հայտարարություններով, պրովոկացիոն լուսանկարներով, գրառումներով ամբողջությամբ ցույց տվեցին, որ Ադրբեջանը պատրաստ չէ խաղաղության դարաշրջանին։ Այդ ամենը եկավ ապացուցելու, որ խաղաղության դարաշրջան բացելու վերաբերյալ գեղեցիկ, միֆական հայտարարություններն Ադբեջանի կողմից որևէ արձագանք չեն ստանում։ Ադրբեջանցիները ցույց տվեցին, որ չունեն արգանք ընդունող կողմի նկատմամբ, ցույց տվեցին, որ լինելով պատերազմում հաղթող կողմ, որևէ քաղաքակիրթ զրույցի պատրաստ չեն նույնիսկ միջազգային կառույցների միջնորդությամբ։
Բացի այդ, Հայաստանի տարածքում գտնվելով՝ ադրբեջանցիները  գնացին հակաիրանական սադրանքի, խոսքը Կապույտ մզկիթի վերաբերյալ հայտարարությունների մասին է։ Այս ամենն արտահայտում են Ադրբեջանի պաշտոնական վարքագիծը, հետպատերազմյան դիրքորոշումները։

Panorama.am-Ադրբեջանցիներն Արցախի օկուպացրած տարածքում հայկական մշակութային հուշարձանները կամ իրենց են վերագրում, կամ ալբանացիներին։ Երևանում գտնվող իրանական Կապույտ մզկիթն էլ յուրացրեցին։ Սա ինչի՞ մասին է վկայում։

Անժելա Էլիբեգովա-Սա խոսում է սեփական մշակութային արժեքներ չունենալու բարդույթի մասին։ Երբ ունես բարդույթ քո մշակութային արժեքների խղճուկ ու փոքրաթիվ լինելու պատճառով և ուզում ես անընդհատ երևալ ավելի զարգացած ու հին էթնիկ միավոր, քան կաս իրականում, անընդհատ  փորձում ես հարևաններից վերցնել պատմամշակութային արժեքներն ու վերագրել քեզ։ Ադրբեջանցիներն այս առումով աչք են տնկում ոչ միայն հայերի ու իրանցիներ մշակութային ժառանգության վրա, այլև Ադրբեջանի տարածքում բնակվող էթնիկ փոքրմասնությունների՝ թալիշների, լեզգիների և այլոց։ Իհարկե, սա հակագիտական թեմա է, բայց իրենց հասարակության մեջ, ուղեղները լվանալով, պատմության դասագրքերում իրականությունը խեղաթյուրելով, պաշտոնական մակարդակով սուտ խոսելով կարողանում են հասնել այդ հարցի վերաբերյալ միասնական մոտեցման։

Ցավոք սրտի, լինում են դեպքեր, երբ ադրբեջանցիները կարողանում են համոզել նաև մեր հասարակությանը։ Մենք տեսնում ենք դեպքեր, երբ ադրբեջանական քարոզչությունն այստեղ պարարտ հող է գտնում։ Կան մարդիկ, որ համարում են, Արցախը ադրբեջանական տարածք է։ Իհարկե, նրանք փոքրաթիվ են, բայց երևույթն արդեն վտանգավոր է։ Մեր պատմությունը չիմանալու, վատ իմանալու հետևանքով մարդիկ դառնում են ադրբեջանական քարոզչության զոհ։ Սեփական արժեքների պահպանման խնդիր ունենք։

Panorama.am -Դրան նպաստո՞ւմ է Հայաստանի գործող իշխանությունների վարած քաղաքականութունը։

Անժելա Էլիբեգովա -Այո։ Եթե մենք չենք պայքարում հայկականի համար, մեր ունեցածը շռայլորեն բաժանում ենք թշնամուն, որոշ ժամանակ անց առերեսվելու ենք Նախիջևանի պատմության հետ նաև Արցախի օկուպացրած տարածքներում։ Նախիջևանում ջնջվեց հայերի հետքը։ Ես վստահ չեմ, որ մեր հայրենակիցները քաջատեղյակ են Նախիջևանի հայերի, Ջուղայի խաչքարերի, Ագուլիսի եկեղեցիների ճակատագրից։ Այն պահին, երբ մենք հրաժարվում ենք մեր ինքնության մաս կազմող պատմամշակութային հուշարձանները պաշտպանելուց, ադրբեջանցիները շատ արագ դրանք յուրացնում են, դրանցից վերացնում են հայկական հետքը։

Panorama.am-Ինչպե՞ս եք գնահատում ադրբեջանցի պատգամավորների հայտարարություններին հայկական կողմի արձագանքի քայլերի բացակայությունը։ Կա կարծիք, որ Հայաստանը պետք է դիմեր Եվրանեսթին՝ ադրբեջանցիների հայտարարությունները դատապարտելու հորդոր-պահանջով։

Անժելա Էլիբեգովա- Վերջին մեկ ու կես տարվա ընթացքում երևի 30-40 միջադեպ  է եղել, որոնց պետք է բավականին կոշտ արձագանքեր պաշտոնական Երևանը, ինչը մենք չենք տեսնում, և որն ամեն անգամ արդարացվում է ադրբեջանցիներին չնյարդայնացնելու ձգտումով։ Սակայն դրա արդյունքում Ադրբեջանի առավելապաշտական պլանները չեն փոխվում, Ադրբեջանը երկխոսությանն ավելի հակված չի դառնում։ Սա ցույց է տալիս, որ Հայաստանի վախկոտ, զիջողական քաղաքականությունը որևէ կերպ խնդրի լուծմանը չի օգնում։ Ադրբեջանն արդեն խոսում է այն մասին, որ Երևանն իրենցն է, վերադառնալու են։ Ես հասկանում եմ, որ մենք ունենք բնակչության մի հատված, որը չի պատկերացնում դրա իրական լինելը, բայց Ուկրաինայի բնակչության մի ստվար հատված էլ չէր պատկերացնում, որ այսօր նման բան է լինելու իրենց երկրում։ Երբ թշնամիդ անընդհատ սպառնում է քեզ ոչնչացմամբ, նաև սպանում է, գերեվարում, հույսը դնել միֆական խաղաղության վրա, միամտություն է։

Տեսեք, Սյունիքում ինչքան մենք հետ ենք քաշվում, Ադրբեջանն այդքան առաջ է գալիս։ Պաշտոնապես ասում են՝ Սև լճի 30 տոկոսի համար կռիվ չենք տալու, Գորիս-Կապան ճանապարհի համար չենք վիճելու։ Հիմա Աստված գիտի, թե ադրբեջանցները քանի կմ են առաջ եկել։ Այս պահի դրությամբ իրավիճակի մասին մենք նույնիսկ տեղյակ չենք։  Հանրությանն այդ մասին չեն իրազեկում։  Անցած տարվանից ադրբեջանական զորքերը Հայաստանի Հանրապետության սուվերեն տարածքում են, անցած տարվա մայիսին ադրբեջանցիներին մեկ ժամ էին տվել դուրս գալու համար, արդեն լրացավ տասն ամիսը։ Այս պայմաններում ցանկացած գիտակից մարդու համար հասկանալի է, որ խաղաղության մեր ձգտումը չի աշխատում։

Panorama.am-Հաշվի առնելով պատերազմից հետո զինված ուժերի՝ դեռ չվերականգնված վիճակը, արժանապատիվ կեցվածքի, արձագանքի հնարավորություն կա՞։

Անժելա Էլիբեգովա-Արժանապատիվ կեցվածք ընդունելու համար պետք է ունենալ իշխանություն և համակարգ, որը պետք է ու պատրաստ է օր ու գիշեր աշխատել։ Պետք է ունենալ այնպիսի իշխանություն, որը պատկեացնում է, թե ինչ է ազգային պետությունը, ազգ-բանակ գաղափար, արժեհամակարգային պետությունը։ Այս պահին մենք, ցավոք, նման իշխանություն չունենք։ Ակնհայտ է, այն ճանապարհը, որն իշխանությունն ընտրել է, սխալ է, անարդյունավետ է, պատերազմից հետո շարունակում են զոհվել խաղաղ բնակիչներ, զինվորներ։ Ադրբեջանցիները շարունակում են գերեվարել մեր զինվորներին, շարունակում են մեր պետության տարածք մտնել։ Պետք է լինի իշխանություն, որ ընտրի արդյունավետ ճանապարհն ու կարողանա գործել արդյունավետ։

Panorama.am-Շնորհակալ եմ։