Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը մարտի 10-12-ը Թուրքիայում մասնակցել է Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումին, որի շրջանակներում ունեցել է հանդիպումներ, այդ թվում Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուի հետ։ Վերջինս Միրզոյանի հետ ունեցած երկխոսությունը որակել էր որպես վերին աստիճանի արդյունավետ։

Panorama.am-ը զրուցել է ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան, պատմագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Ռուբեն Մելքոնյանի հետ՝ դիվանագիտական ֆորումին Արարատ Միրզոյանի մասնակցության, ունեցած հանդիպումների, դրան հաջորդած արձագանքների ու հնարավոր արդյունքների մասին։

Panorama.am – Պարոն Մելքոնյան, ինչպե՞ս կգնահատեք ֆորումին Հայաստանի մասնակցությունը և Միրզոյան- Չավուշօղլու հանդիպումը,  ի՞նչ արձագանքներ  կան թուրքական կողմից։

Ռուբեն Մելքոնյան - Ճիշտն ասած, Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումը, որը մինչ այս շատ մեծ հեղինակություն չուներ, այս տարի իր վրա բավական ուշադրություն բևեռեց և մասնակիցների թվի առումով, և նաև այդ խայտաբղետությամբ՝ տարբեր երկրների ներկայացուցիչների մասնակցություն, տարբեր կոնֆլիկտային խնդիրների հետ կապված քննարկումներ։ Այս ամենն այդ ֆորումն այլ մակարդակ տեղափոխեց։ Թեմաներից մեկն էլ, բնականաբար, Հայաստանի պատվիրակության մասնակցությունն էր, այսինքն պատվիրակության և Արարատ Միրզոյանի  այցը նպաստեց թուրքական PR ծրագրին, օգնեց այդ ֆորումը ներկայացնել աշխարհին որպես կարևոր հարթակ, որտեղ կարող են տարբեր թեմաներ քննարկվել, այդ թվում ամենալուրջ կոնֆլիկտների։

Միրզոյանի այցը չեմ կարող ասել Հայաստանին ինչ-որ մի դրական բան տվեց, բացի ևս մի քանի խայտառակ արձանագրումների՝ սկսած պրոտոկալային խախտումից՝ փողկապ կապել-չկապելու, որը, կարծում եմ, ավելի շատ Հայաստանի համապատասխան արարողակարգային ծառայության մեղքն էր, վերջացրած թարգմանության հետ կապված խնդիրների, իսկ հարցի քաղաքական կողմը, որը դրսևորվեց Արարատ Միրզոյանի և Չավուշօղլուի լիաթոք ժպիտով, խոսում է այն մասին, որ պրոցեսը գնում է թուրքական գծած սցենարով և թուրք նախարարն ուներ ժպտալու բոլոր հիմքերը, որովհետև այնպիսի մի իրավիճակ է, որտեղ թուրքական հայտնի նախապայմաններն, ըստ էության, կյանքի կոչվելու շատ մեծ շաներս ունեն։ Իսկ Արարատ Միրզոյանի մասնակցությունն, առավել ևս նրա ժպիտն այդ ամենի ֆոնին, ուղղակի տարակուսանք կարող է առաջացնել։

Չմոռանանք թուրքական մամուլում նրա անվան միտումնավոր խեղաթյուրումները։

Եթե այս ամենն իրար գումարենք՝ անվան խեղաթյուրում, փողկապ կապել, թարգմանության խնդիր, Միրզոյանի այցը  կարող ենք որակել քաղաքական, կազմակերպչական, արարողակարգային առումով տապալված, հերթականը Հայաստանի արտաքին քաղաքական տապալումներից։

Ինչքան էլ նրան ուղեկցողները դեմքի շատ լուրջ արտահայտությամբ գրառումներ էին անում, միևնույնն է՝ և դիվանագիտորեն, և քաղաքական առումով ուղղակի սնանկ են, շարունակում են իրենց ներկայությամբ խայտառակել Հայաստան պետությունն ու հայկական դիվանագիտությունը։

Թուրքական արձագանքը շատ ադեկվատ էր իրենց սպասումներին, քանի որ իրենք կարողացան այդ ֆորումը ներկայացնել որպես հաջողված հարթակ, կարողացան ապահովել ՌԴ արտգործնախարար Լավրովի, Ուկրաինայի ԱԳ նախարարի, Արարատ Միրզոյանի ներկայությունն այնտեղ, իսկ Հայաստանի հետ կապված հիմնական շեշտադրումն այն է, որ թուրք-ադրբեջանական համատեղ ծրագրերն ու համատեղ տանդեմը կապված արտաքին քաղաքական խնդիրների, Հայաստանի հետ, ընթանում է  իրենց հարմար սցենարով։ Իսկ իրենց հարմար սցենարը հակահայկական հայտնի նախապայմաններն են և դրանք կյանքի կոչելու գործընթացը։

Panorama.am - Չավուշօղլուի հայտարարությունը, որ, իր կարծիքով Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի շուրջ բանակցություններում 3-րդ կողմի կարիք չպետք է լինի, ինչի՞ մասին է վկայում, ինչո՞ւ է ուզում սեղանի շուրջ տեսել միայն երկու կողմի։  Նույնը նաև Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի շրջանակում հանդիպումների դեպքում է։

Ռուբեն Մելքոնյան - Թուրքական կողմը, Չավուշօղլուն արդեն քանի անգամ  կրկնում է այդ միտքը, որ ցանկալի է լինեն երկկողմ հանդիպումներ, իրենք ակնհայտ ցույց են տալիս, որ միջնորդ, որևէ երրորդ պետության մասնակցություն ցանկալի չէ։ Ինչո՞ւ։ Շատ պարզ տրամաբանությամբ, որովհետև շատ հեշտ է թուրքերի համար խոսել, բանակցել պարտված իշխանության անփորձ ներկայացուցիչների հետ։ Ցանկացած արտաքին քաղաքական գործընթացում, եթե երկիր ներկայացնում է պատերազմում պարտված իշխանություն, իսկ պատմության ընթացքում երևի չեն եղել դեպքեր, երբ պարտված իշխանությունը շարունակել է պաշտոնավարել, այդ իմաստով Հայաստանը քաղաքական անոմալիա է իրենով ներկայացնում, պարտված իշխանության հետ բանակցելն ամենահեշտ ու ձեռնտու տարբերակն է հակառակորդ պետության համար։

Երկրորդ՝ անփորձ ներկայացուցիչների մասնակցությունն այդ ամենին կրկին ձեռնտու է Թուրքիային։ Օրինակ, խոսել ենք այն մասին, որ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում թուրք բանագնացը  պրոֆեսիոնալ դիվանագետ է, դեսպան է, իսկ Հայաստանը ներկայացնող անձը քաղաքական թիմի անդամ է, չունի այդ իմաստով որևէ փորձառություն։ Պարզ է, որ քաշային տարբեր կատեգորիաներում են և թուրքական դիվանագիտության բոլոր ավանդույթները կրող դեսպանի համար ուղղակի մանկական զվարճանքի նման հեշտ բանակցություններ են։

Ակնհայտ է՝ երրորդ կողմին բացառելու Թուրքիայի շահագրգռությունը, բայց անկախ թուրքական շահերից ու ցանկություններից, այդ երրորդ կողմերը՝ լինի Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, ԱՄՆ, թե այլ միջնորդ պետություն, ունեն իրենց նպատակները, ծրագրերը և Հայաստան-Թուրքիա  հարաբերությունները պարզ հարաբերություններ չեն, մեծ աշխարհաքաղաքական խաղի մասն են և խաղացողներն, ըստ  նպատակահարմարության և ըստ իրավիճակի, անպայմանորեն մասնակցելու են այդ խաղին՝ երևացող ու չերևացող հատվածներում։

Panorama.am - Նույնը կարելի է ասել նաև հայ-ադրբեջանական բանակցությունների առումով։

Ռուբեն Մելքոնյան - Կարծում եմ՝ մի քիչ այլ շեշտադրում կա, բայց կրկին, այո, հայ-ադրբեջանական խնդիրը չի կարող ուղղակի դուրս լինել մեծ աշխարհաքաղաքական խաղերից և չի կարող ուղղակի բացառել երրորդ, միջնորդ պետությունների, մեծ պետությունների մասնակցությունն այդ ամենից։

Panorama.am - Շնորհակալություն հարցերին պատասխանելու համար։