Առողջություն 20:00 21/03/2022 Հայաստան

Անհարմար հարցեր հոգեբույժին

Հեղինակ` Թեհմինե Հարությունյան

Անհարմար հարցեր տարբեր մասնագետներին շարքը այս անգամ գերզգայուններից է, որովհետև մեր գլխում ծագող, բայց այդպես էլ  մասնագետներին չուղղած հարցերը տվել ենք հոգեբույժ Անի Հովհաննիսյանին։ Այս լարված ու տրագիկ օրերին, երբ մի սթրեսին հաջորդում է մյուսը, հոգեպես առողջ մնալը ավելի ու ավելի է դժվարանում։ Շատ անգամ մեր այս կամ այն քայլից կամ տեղի ունեցած դեպքերին արձագանքնելուց հետո ինքներս մեզ հարց ենք տալիս՝ իսկ տեսնես իմ գլխում դեռ ամեն ինչ կարգի՞ն է։

-Ինչպե՞ս կարող եմ արագ ինքնս ինձ ստուգել, որ հասկանամ, արդյոք ես հոգեկան հիվանդություն չունեմ։
-Ցավոք, այս ոլորտում ինքնուրույն ստուգումը ոչ միշտ է հնարավոր։ Նշեմ ախտանշաններ, որոնք հեշտ է նկատել ու որոնց առկայության դեպքում արժե դիմել հոգեկան առողջության մասնագետին (հոգեբույժ, հոգեթերապևտ, հոգեբան), օր.՝ տրամադրության խնդիրներ, տագնապ, վախեր, տարատեսակ կպչունություններ, քնի խանգարում, գերակտիվություն և այլն։ Երբեմն հոգեկան առողջության խնդիրը մարդն ինքնուրույն նկատել չի կարողանում և անհրաժեշտ է լինում մասնագետի օգնություն։

-Շիզոֆրենիան ժառանգաբար փոխանցվող հիվանդությո՞ւն է։
-Շիզոֆրենիայի առաջացման մեջ մի շարք գործոններ նշանակություն ունեն։ Շիզոֆրենիան ունի ժառանգական նախատրամադրվածություն, այսինքն՝ շիզոֆրենիա ունեցող ծնողների սերունդներում, այլ անբարենպաստ գործոնների առկայության պարագայում, շիզոֆրենիա ձեռք բերելու հավանականությունն ավելի մեծ է, սակայն մի շարք դեպքերում ժառանգական նախատրամադրվածություն ունեցող անձանց մոտ շիզոֆրենիան երբեք կլինիկորեն չի դրսևորվում։ Հայտնի են նաև բազմաթիվ դեպքեր, երբ շիզոֆրենիան ի հայտ է եկել ժառանգական որևէ նախատրամադրվածություն չունեցող անձի մոտ։

-Ինչպե՞ս հասկանալ, որ մեր հարազատ մարդը «խելագարվում է». ի՞նչ նշաններ կան հուշող օրինակ անքնություն, ինքն իր հետ խոսելու սովորություն, անհիմն  վախեր, իր հանդեպ հորինած վերաբերմունք այլ մարդկանց կողմից։
-Կարծում եմ «խելագարվել» բառը մի քիչ կոպիտ է ասված ։) Եկեք ասենք «ինչպես հասկանալ, որ մեր հարազատի մոտ կա հոգեկան առողջության խնդիր։ Ձեր նշած բոլոր ախտանիշները վերաբերվում են հենց դրան։ Կարևոր է խնդիրը հայտնաբերել վաղ փուլում։ Օրինակ, հասարակ անքնությամբ, լարվածությամբ կարող են սկսել անգամ փսիխոզները, որոնց կլինիկան ավելի ակնհայտ է՝ գոյություն չունեցող ձայներ լսել, պատկերներ տեսնել, իրադարձությունները սխալ մեկնաբանել և այլն։ Անքնության փուլում համապատասխան մասնագետին դիմելը կարող է վերոնշյալ մյուս ախտանիշների առաջացումը կանխել։

-Կարելի՞ է պրոֆիլակտիկ այցելել հոգեբույժի։
-Իհարկե կարելի է։

-Ո՞րն է տարբերությունը հոգեբույժի և հոգեբանի, արդյոք հոգեբանը բժիշկ է և կարող է դեղեր նշանակել։
-Հոգեբույժը բժիշկ է, ունի բարձրագույն բժշկական կրթություն ու հոգեբույժի նեղ մասնագիտացում։ Հոգեբանը բժիշկ չէ, ունի հոգեբանական (ոչ բժշկական) կրթություն, ուստի չի կարող, չի տիրապետում և իրավասու չէ զբաղվել դեղորայքային բուժմամբ։

-Ինչպե՞ս հասկանալ, որ հանդիպել ենք հոգեկան հիվանդություն ունեցողի, ինչպես ճանաչել բազմության մեջ, արդյոք դա վտանգավո՞ր, ինչպե՞ս վարվել։
-Այն կարծիքը, որ հոգեկան հիվանդություն ունեցող բոլոր մարդկանց կարելի է ճանաչել, նկատել բազմության մեջ, քանի որ տարբերվում են վարքով, արտաքինով և այլն, որ պետք է նրանցից վախենալ, թերևս, հոգեկան առողջության մասին գոյություն ունեցող ամենատարածված միֆերից մեկն է։ Հոգեկան առողջության խնդիրները շատ-շաա~ատ են, ու դրանցից փոքր մասն են հանգեցնում այնպիսի վարքային խանգարումների, որով հնարավոր լինի տարբերվել հասարակության մեջ։ Անգամ այդ դեպքերի մեծ մասում բուժումից հետո սիմպտոմները նահանջում են։ Հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցողներն ամենասովորական մարդիկ են՝ իմ, Ձեր, մեր հարազատների նման, ովքեր ապրում են սովորական կյանքով, փորձում են ազատվել առողջական խնդրից։ Պարզապես ձգտում են թաքցնել շրջապատում, որպեսզի մարդիկ չսկսեն իրենցից «զգուշանալ»։

-Կարելի՞ է մարդուն իր կամքին հակառակ տեղավորել հոգեբուժարանում,ընդհանրապես ինչու մեկուսացնել հոգեկան հիվանդություն ունեցողին։
-Կամքիկ հակառակ բուժումը կարգավորվում է «ՀՀ հոգեբուժության մասին օրենք»-ով, ըստ որի կամքին հակառակ կարելի է տեղափոխել և բուժել ,եթե տվյալ պահին ունեցած հոգեկան վիճակով մարդը կարող է վտանգ ներկայացնել իր կամ շրջապատի համար։ Ու, ինչպես բոլորը, բուժումից հետո դուրս են գրվում, վերադառնում բնականոն կյանքին։
Մեր երկրում հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող մարդկանց չեն մեկուսացնում առհասարակ։ Եթե կա անհրաժեշտություն  մարդը բուժում է ստանում հիվանդանոցային պայմաններում, ոնց որ այլ, ցանկացած հիվանդանոցում կարող էր լինել։

-Ինչպե՞ս է դրվում դիագնոզ, ՄՌՏ-ներ կամ նմանատիպ այլ սարքեր կարո՞ղ են որոշել։
-Որոշ դեպքերում այո, գործիքային հետազոտությունները կարող են հաստատել կամ ժխտել ենթադրյալ ախտորոշումը։ Օրգանական խնդիրների ժխտումից հետո ախտորոշումը դրվում է զրույցի, կլինիկական դիտարկման, մանրամասն անամնեզի հիման վրա։

-Հնարավո՞ր է վերականգնել հոգեկան առողջությունը, թե կան զուտ սուր արտահայտումները մեղմելու ձևեր, որոնք օգնում են, որ կյանքի որակի վրա չազդի հիվանդությունը։
-Կան բազմաթիվ հիվանդություններ, որոնք ենթակա են լիարժեք առողջացման։

-Միայն դեղորայքա՞յին է բուժումը։ Ի՞նչ անել, եթե բուժել հնարավոր չէ։
-Բուժումը լինում է դեղորայքային, հոգեթերապևտիկ, կենսաբանական։Եթե լիարժեք առողջացում հնարավոր չէ, պետք է բուժմամբ կյանքի որակը հնարավորինս բարձրացնել։

-Դեպրեսիան հիվանդությո՞ւն է, հիշո՞ւմ եք դեպքեր, երբ դեպրեսին անկառավարելի է դարձրել մարդուն, գրեթե կործանել։
-Այո, դեպրեսիան հիվանդություն է, որին պետք է շատ լուրջ վերաբերվել։ Իհարկե, ցավոք հիշում եմ դեպքեր, երբ դեպրեսիան սուիցիդով է ավարտվել։

Ի՞նչ են անում անտիդեպրեսանտները մարդու հետ։
-Եթե փորձեմ պարզ ասել, ազդում են գլխուղեղում առկա որոշ ընկալիչների վրա ու փոխում են այն նյութերի (նեյրոմեդիատորների) քանակը, որոնք պատասխանատու են տրամադրության համար։

-Շատ մեծ տարածում ունի այն միտքը,որ տարբեր ոլորտների հանճարներ իրականում ունեցել են հոգեկան խանգարումներ,կա՞ դրան ինչ-որ բացատրություն։
-Կարծում եմ շատ լայն հարց է ու տարբեր մասնագետներ տարբեր ժամանակներում փորձել են տարբեր բացատրություններ գտնել։ Գուցե իրենց ստեղծագործությունները տարբերվում են մեծամասնությունից, այդ պատճառով են հանճար ։) Ամեն դեպքում հստակ կորելացիա կարծում եմ չկա։

-Հիմա շատերը վստահեցնում են  որ դեպրեսիա ունեն, տագնապային գրոհներ, անձի երկվություն կամ ալցհեյմերով ծանոթ բարեկամ, արդյոք այս հիվանդությունները տարածվա՞ծ են, թե՞ առանց հասկանալու մարդիկ իրենք իրենց դնում են այդպիսի դիագնոզ։
-Հիվանդությունները տարածված են, բայց հաճախ մարդիկ իրենց անհանգստացնող չնչին գանգատները, առօրյա խնդիրներն են ինքնուրույն որակում որպես հիվանդություն, առանց լիարժեք ծանոթ լինելու տվյալ հիվանդությանը։

-Ինչպե՞ս խոսել մարդու հետ, ով ունի անձի երկվություն։
-Դժվար է պատասխանել, քանի որ յուրաքանչյուր մարդ յուրահատուկ մոտեցում է պահանջում։ Այնուամենայնիվ, եթե հոգեկան առողջության մասնագետ չեք, կարծում եմ խոսելու յուրահատուկ կանոններ չկան։

-Ի՞նչն է բարկացնում Ձեր մասնագիտության մեջ։
-Հասարակության մեջ տարածված միֆերը, մարդկանց թեր֊ կամ դեզինֆորմացիան, հոգեբույժ բառից վախենալն ու խուսափելը։

Ի՞նչն է Ձեզ դուր գալիս Ձեր մասնագիտության մեջ։
Առողջացած հիվանդը, ախտանշանների բազմազանությունը։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

08:41
Այսօր տեղումներ չեն լինի
Երևան քաղաքում դեկտեմբեր 23-ին, 25-27-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ 24-ի գիշերը հնարավոր է թույլ ձյուն Հանրապետության տարածքում...
Աղբյուր` Panorama.am
08:36
Այսօր բազմաթիվ հասցեներում հոսանքազրկումներ են սպասվում
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ դեկտեմբերի 23-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:23
Այս համատեքստում ես գործել եմ մի մեծ սխալ. Փաշինյան
«1994 թվականից ի վեր, այսինքն հրադադարից հետո, մեկնարկի պահից՝ բանակցային գործընթացը եղել է Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմ վերադարձնելու...
Աղբյուր` Panorama.am
08:20
Հրդեհ՝ Վանաձորում
Դեկտեմբերի 22-ին, ժամը 23։00-ին Լոռու մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Վանաձոր քաղաքի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:12
Սյունիքի մարզի ավտոճանապարհներին մերկասառույց է
ՀՀ տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ։ Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ փակ է Արագածոտնի մարզում «Ամբերդ» բարձր լեռնային...
Աղբյուր` Panorama.am
23:16
Պուտինը Կրեմլում բանակցություններ է վարել Ֆիկոյի հետ
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Կրեմլում բանակցություններ է վարում Սլովակիայի վարչապետ Ռոբերտ Ֆիկոյի հետ։ Այս մասին Telegram ալիքում հայտնել է...
Աղբյուր` Panorama.am
23:02
Խոմեյնին կանխատեսել է Սիրիայում երիտասարդներից կազմված ուժեղ և արժանի դիմադրության խմբի ի հայտ գալը
Մարգարեի դստեր՝ Ֆաթիմա Զահրայի, ինչպես նաև Իմամ Խոմեյնիի ծննդյան տարեդարձին, մի խումբ մարդիկ, անցյալ տարիների ավանդույթի համաձայն, հանդիպել են...
Աղբյուր` Panorama.am
21:15
Սիրիայում կատարվածի մասով Իրանը դեռ իր վերջնական խոսքը չի ասել թե‘ Թուրքիային և թե‘ Ռուսաստանին. Արա Պողոսյան
Քաղաքագետ Արա Պողոսյանը գրում է. «Իմ կարծիքով Սիրիայում կատարվածի մասով Իրանը դեռ իր վերջնական խոսքը չի ասել թե‘ Թուրքիային և...
Աղբյուր` Panorama.am
21:08
Ընդամենը 10 օրից մեզ թալանից փրկողների շնորհիվ կունենանք երկու անգամ ավելի շրջհարկ, տասնյակ անգամ ավելի գույքահարկ. Սամսոն Գրիգորյան
«Կասեցում» քաղաքացիական շարժման համակարգող, գործարար Սամսոն Գրիգորյանը իր Facebook-յան էջում գրել է. «Դե ինչ տիկնայք և...
Աղբյուր` Panorama.am
20:55
Եմենի հութիներն հայտնում են, թե խոցել են ԱՄՆ ռազմածովային նավատորմի կործանիչը, ԱՄՆ-ը այլ վարկած է ամտուցում
Եմենի Անսար Ալլահ շարժման մարտիկները (Հութիներ) Կարմիր ծովում ավիակիր «Հարրի Թրուման»-ի վրա հարձակման ժամանակ խոցել են ԱՄՆ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:48
Հայաստանը հայտնվել է ազգային աննախադեպ մարտահրավերների և անորոշության շրջանում. Վարդան Օսկանյան
ՀՀ ԱԳ նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը ֆեյսբուքի իր էջում գրում է. «2024-ի ավարտին ակնհայտ է, որ Հայաստանը հայտնվել է ազգային աննախադեպ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:38
Հայաստանի դպրոցականների շրջանում առկա է Դանինգ-Կրյուգերի էֆեկտ. որքան քիչ գիտես, այնքան ավելի վստահ ես. Սերոբ խաչատրյան
ԵՊՀ դասախոս, կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը գրում է. «Մի քանի օր առաջ հրապարակվել էին Մաթեմատիկայի և Բնագիտության TIMSS-2023...
Աղբյուր` Panorama.am
18:45
Ու ոչ մեկի մոտ կոգնիտիվ դիսոնանս կարծես թե չի առաջանում. Կարեն Վրթանեսյան
Ռազմական հարցերով փարձագետ Կարեն Վրթանեսյանը գրում է. «ՆԳՆ ոստիկանները նռնակներ են նետում խաղաղ հավաքը լուսաբանող լրագրողների վրա։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:38
Խամենեին Իսրայելին սպառնում է ոչնչացմամբ
Իրանի գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեին հերթական անգամ հայտարարել է, որ Իսրայելը կոչնչացվի։ Նրա խոսքով, դա տեղի կունենա իրանական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:08
45 տարի առաջ այս օրը Հայոց ցեղասպանության արդարության մարտիկները Փարիզում «ճամփու դրեցին» Թուրքիայի դեսպանատան կցորդին. Էդգար Էլբակյան
Քաղաքագետ Էդգար Էլբակյանը ֆոյսբուքի իր էջում գրում է․ «45 տարի առաջ այս օրը՝ 1979 թ․ դեկտեմբերի 22-ին, Հայոց ցեղասպանության...
Աղբյուր` Panorama.am
17:00
Վրաստանի վարչապետը Զուրաբիշվիլուն սպառնացել է քրեական պատասխանատվությամբ
Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Կոբախիձեն հայտարարել է, որ նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին քրեական պատասխանատվության կենթարկվի երկու գործով, եթե նա...
Աղբյուր` Panorama.am
15:46
Սննդային թունավորումով Սպիտակի ԲԿ է ընդունվել 5 քաղաքացի
Սպիտակի ԲԿ-ից հայտնում են, որ սննդային թունավորումով Սպիտակի ԲԿ է ընդունվել 5 տուժած «Երեկ` դեկտեմբերի 21-ին, սննդային թունավորումով...
Աղբյուր` Panorama.am
15:21
Նախարարի շնորհավորական ուղերձը էներգետիկի մասնագիտական օրվա կապակցությամբ
ՀՀ ՏԿԵ նախարարությունից տարածել են նախարար Դավիթ Խուդաթյանի շնորհավորական ուղերձը էներգետիկի մասնագիտական օրվա կապակցությամբ։ ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:57
Իրանի և Ադրբեջանի սահմանամերձ Աստարա քաղաքում բեռնատարի ռուս վարորդին սպшնված են գտել
Իրանի հյուսիսում գտնվող Գիլան նահանգում բեռնատարի սպանված ռուս վարորդի դի է հայտնաբերվել; Դեպքի մասին «ՌԻԱ նովոստի»-ին հայտնել են...
Աղբյուր` Panorama.am
14:11
Նստել, նայում եմ նկարիդ... ծնունդդ շնորհավոր ասե°մ, թե լռեմ մրմուռով. Կարին Տոնոյան
Կարին Տոնոյանը ֆեյսբուքի իր էջում գրել է. «Շուտով կլուսանա, Մեն.... չմոռանաս, առավատյան 7:20 պիտի ծնվես, լույսս, չմոռանաս.... 4...
Աղբյուր` Panorama.am
13:53
Առաջիկա շաբաթվա եղանակի տեսությունը
ՇՄՆ «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ից հայտնում են. Երևան քաղաքում` Դեկտեմբերի 22-ի երեկոյան, 24-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
12:49
Պուտինը հնարավոր է համարել ՌԴ-ի և ԱՄՆ-ի միջև հարաբերությունների բարելավումը
Վլադիմիր Պուտինը հնարավոր է համարել Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների միջև հարաբերությունների բարելավման հնարավորությունը։ Այդ մասին նա հայտարարել...
Աղբյուր` Panorama.am
12:11
Թուրքիայում ուղղաթիռը մխրճվել է հիվանդանոցի շենքի մեջ
Թուրքիայի Մուղլա քաղաքում ուղղաթիռը վթարի է ենթարկվել հիվանդանոցի շենքին բախվելուց հետո։ Դեպքի մասին կիրակի օրը հայտնել է Habertürk...
Աղբյուր` Panorama.am
12:02
Շենքերից մեկի բնակարանում հայտնաբերվել է տղամարդու մшրմին
Դեկտեմբերի 22-ին, ժամը 09:30-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Ոստիկանության քրեական ոստիկանության գլխավոր վարչության Կոտայքի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:02
Հաճելի անակնկալ՝ հայկական հյութեր և կոմպոտներ Իսրայելի հարավում գտնվող Բեեր Շևայի քաղաքի խանութում. Ալեքսանդր Լապշին
Ռուս-իսրայելցի բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինը ֆեյսբուքի իր էջում գրում է. «Հաճելի անակնկալ՝ հայկական հյութեր և կոմպոտներ Իսրայելի հարավում...
Աղբյուր` Panorama.am
10:40
Այսօրվա և առաջիկա երեք օրերի եղանակի տեսությունը
Երևանում դեկտեմբերի 22-ի գիշերը, 23-ին, 25-26-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ Դեկտեմբերի 22-ի երեկոյան, 24-ի գիշերը հնարավոր է թույլ...
Աղբյուր` Panorama.am
10:33
«Թիթեռի» որդին և ընկերը եկել են հաշվեհարդարի, ինչի հետևանքով վիրավոր կա
Դեկտեմբերի 16-ին ժամը 16։40-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության ոստիկանության քրեական ոստիկանության գլխավոր վարչությունում և ՀՀ ՆԳՆ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:48
Կամչատկայում անհետացած Ան-2 ինքնաթիռը հայտնաբերվել է
Կամչատկայում անհետացած Ան-2 ինքնաթիռը հայտնաբերվել է, ինքնաթիռում գտնվող մարդիկ ողջ են։ Այդ մասին հայտարարել է Կամչատկայի երկրամասի ԱԻ նախարար...
Աղբյուր` Panorama.am
09:23
Հայաստանի ավտոճանապարհներին տեղ-տեղ մերկասառույց կա
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ։ «Փակ է Արագածոտնի մարզում «Ամբերդ» բարձր...
Աղբյուր` Panorama.am
23:07
Այս նախաբանի պատճառը Panorama.am-ի հարցմանը «Իմ քայլը» հիմնադրամից տրված ցինիկ պատասխանն է. «Հրապարակ»
Վախթանգ Սիրադեղյանը «Հրապարակ»-ում գրում է. «Ժամանակին շուրջ 10 տարի զբաղվել եմ լրագրությամբ, հետո անցել այլ աշխատանքի,...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
12:25 21/12/2024

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}