Ձեր վստահելի աղբյուրը

Քաղաքագետ, պատմաբան Հրանտ Տեր-Աբրահամյանը գրում է.

«Ո՛չ մեր իշխանությունը, ո՛չ էլ հանրության մի մասը ոչ մի կերպ չի խրատվում, ու չի խրատվելու:

Նոյեմբերի 9-ից հետո մտածում էին՝ թեկուզ ծանր պարտության գնով խաղաղություն կունենանք: Սպասում էին շատերը՝ հեսա ճամփեքը կբացվեն, առևտուր կանենք:
Չեղավ: Տեսան, որ թշնամանքը, պատերազմը շարունակվում է:

Բայց ինչո՞ւ:
Չենք ուզում հասկանալ:
Չեն էլ թողնում հասկանանք:
Հիմա, մտածում են, դե ինչ անենք, ծանր է, բայց «ռացիոնալ է« Արցախից վերջնական հրաժարվենք, գոնե Սյունիքը կպահենք, Հայաստանը կպահենք: Ճամփեքը կբացվեն, առևտուր կլինի:
Սահման չկա հայի ապաքաղաքական մտածողության:
Մի կողմից չարչիական մտածողությունն է, մյուս կողմից վարժապետականը՝ մեր «քաղաքական« մտածողության ենթահիմքում: Երբ հայ գործիչն ասում է ռեալիզմ՝ իմացեք, որ հիմքում չարչիական պատկերացումն է, որը որևէ կապ չունի քաղաքական ռեալիզմի հետ: Երբ նա ասում է՝ միջազգային հանրություն, իմացեք, որ հին վարժապետն է, որը հավատում է քրիստոնյա, խաչակիր, լուսավոր աշխարհին:

Սյունիքի հարց չկա՝ առանձին Արցախի հարցից:
Արցախ-Սյունիք (Գորիս-Կապանն առնվազն) միասնական ռազմաաշխարհագրական տարածքն են: Նժդեհը ժամանակին պահեց դրանք առանձին, որովհետև այն քիչ հայ գործիչներից էր, որ ոչ չարչի էր, ոչ վարժապետ, այլ իրապես քաղաքական ռեալիստ:

Սյունիքի հարցն արդեն «լուծված է» նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթով, որտեղ ամրագրված է, որ Սյունիքով պետք է անցնի ճանապարհ, որը պետք է վերահսկվի ռուսական սահմանապահ զորքի կողմից: Սյունիքը երկու մասի կիսող ճամփով: Սա «թուրք-ադրբեջանական տանդեմի» կապրիզը չէ: Սա Արցախում զորք պահող պետության բնական ձգտումն է՝ զինված ներկայություն ունենալ Արցախի թևութիկունք Սյունիքում: Դրանից հետո մոռացեք Սյունիքի մասին, եթե դա նույնիսկ անվանապես Հայաստանի մաս լինի:

Ոչինչ, կասեն, Սյունիքի հարցն էլ «լուծենք», հետո կապրենք հանգիստ, միևնույնն է պարտված ենք, բան չենք կարող անել:

Աստված մեզ 2020-ից հետո ևս երկու տարի տվեց, գոնե նվազագույն խնդիրներ լուծել ինքնապաշտպանության ոլորտում, գոնե Սյունիքի խնիրը, որը ստիպված չլինեինք «լուծել»: Բնականաբար ոչինչ չարվեց: Իշխող խումբը չարեց, չի էլ կարող անել, երբեք չի էլ անի, չունեն էդ մարդիկ էդ մտածողությունը, երբեք չեն էլ ունենա: Իրանք համարում են, որ դա «բարդ է»: Հեշտը՝ հանձնելն է: Հանրության տարբեր խմբերն էլ, բացառությամբ փոքրամասնության, հարցը սուր չդրեց: Մարդա իրա գործին վերադարձավ: Չի էլ անի: Որովհետև հայի զարմացած աչուկները աշխարհի օրենքներից միակ կայուն իրականությունն են հայոց նորագույն պատմության մեջ:
Սյունիքի հարցը կլուծենք ու խաղաղ կապրենք:

Չէ:
Հաջորդն անկախության հարցն է:
Որովհետև եթե դեռ չեք իմացել, սա Արցախի հարց չէր ու Արցախի պատերազմ չէր, ոչ էլ Քելբաջարի ու Աղդամի:
Սա Հայաստանի անկախության հարցն էր:
Դրվելու է նաև դա:
Ի՞նչ անենք:
Դե ճար չկա, պետք է զիջենք:
Հո չենք կարող էդքանից հետո էլ կռվել, պայքարել:
Խոհեմություն, ռեալիզմ, պրագմատիզմ:
Այսինքն՝ ի սպառ ապաքաղաքական մտաղոծություն, որը չի հասկանում, որ քաղաքական աշխարհի օրենքը պայքարն է:
Անկախությունն էլ կզիջենք, հանգիստ կապրենք:
Ռուսական դպրոց կբացենք, ինչ կա որ: Խնդիր չի:
Հայը հո չի հասկանա, որ ռուսական դպրոցը լեզվի հարց չի, քաղաքականության հարց է: Որ ռուսները հիմար չեն՝ հենց այնպես չեն բարձրացնում այդ հարցը:
Կապրենք:
Հետո կպարզվի էդ անկախությունը տենց ուղղակի բառ չէր:
Լիքը բան կա փոխելու:
Միութենական պետության մեջ խոսքի, քաղաքական պայքարի, հավաքների ազատությունը մի քիչ խրախուսելի բան չի:
Միտնիգի ես դուրս գալիս՝ դուբինկով գլխիդ: Նորմա:
Կարծիք ունես՝ տարբերվող՝ ռուբիլնիկով փակենք կարծիքդ: Նորմա:
Դե ոչինչ, դրան էլ կհամակերպվենք:
Վերջն ազգի գոյության հարց է:
Ազատությունն ինչ է, որ չզիջենք: Միտինգ չենք անի: Կարծիք չենք ունենա Վլադիմիրիչից տարբեր: Կամ եթե Լադիմիրչը չլինի, լինի Նավալնին՝ նրանից տաբեր:
Կդիմանանք:
Հանուն անվտանգության:
Ու մի օր, նորիից, կպարզվի, որ էդ անվտանգությունն էլ չկա:
Նորից, Կարլ, նորից:

Քս ազգը սիրում է, որ ամեն ինչ նորից տեսնի:
Արդեն էս նույն կինոյից երեք-չորս ռեյս տեսել է: Թվում էր, թե համոզվել է: Բայց չէ: Էլի է ուզում փորձել:
Որ նորից հասկանալի դառնա, որ ինչ որ մի կետից, կրկին ստիպված է լինելու պայքարել: Ու ինչքան որ հասցրել է էդ ընթացքում զիջել, այ էդքան հետ ընկած կետից էլի պայքարել, էլի զոհեր տալ, էլի սերունդներ կորցնել: Էս անգամ գուցե մի վերջին անգամ: Բայց անխուսափելիորեն էդ ինչ որ կետը գալու է:

Սյունիքի՞ց կգա:
Անկլավների զիջումի՞ց կգա:
Անկախության զիջումի՞ց կգա:
Ազատությունների վերացումի՞ց հետո կգա:
Հայկական դպրոցների փակման հերթական որոշումի՞ց հետո կգա:
Հայ Եկեղեցու գույքի բռնագրվամն հերթական օրենքի՞ց հետո կգա:
Հայկական հերթական ջարդերից հետո՞ կգա, որոնց կազմակերպիչներին ոչ ոք չի պաշտպանի:
Տեսել ես այս ամենը սեփական աչոք:

Ինչո՞ւ եք ձևացնում, որ չգիտեք:

Այս ամենում ես ընդամենը կոչ եմ անում մարդկանց, որոնք գիտեն, որ առանց պայքարի միևնույն է չեն ունենոմ ժողովուրդներն ապագա, չնայել չորս կողմը, չնայել, թե ով ինչ է ասում ու մտածում, չլսել նույնիսկ պաշտոնյաների ելույթները, այլ լուռ ու տքնաջան, սառնասրտորեն պատրաստվել: Գալու է ձեր ժամանակը: Գալու է շրջման կետը»։