Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ութերորդ գումարման Ազգային ժողովի ձևավորման հենց սկզբից շատերն են բարձրաձայնել, պահանջել, որպեսզի ընդդիմադիր պատգամավորները մանդատները չվերցնեն, մանդատները վայր դնեն՝ դա համարելով այս իշխանությանն իրենց դժգոհությունն արտահայտելու, իշխող ուժի գործողությունները չլեգիտիմացնելու միջոց։

Panorama.am-ը զրուցել է սահմանադրական իրավունքի մասնագետ Գոհար Մելոյանի հետ՝ Ազգային ժողովի լուծարման հնարավոր ճանապարհների, ընդդիմադիր պատգամավորների՝ մանդատները վայր դնելու դեպքում հնարավոր հետևանքների մասին։

Panorama.am - Այսօր, ըստ գործող Սահմանադրության, Ազգային ժողովը ցրելու ի՞նչ հնարավորություն կա։

Գոհար Մելոյան - Սահմանադրության համաձայն, Ազգային ժողովի լուծարման հիմնական եղանակները կառավարության ծրագիրը չհաստատելն է կամ եթե վարչապետը երկու անգամ անընդմեջ չի ընտրվում։ Պարզ է, որ տվյալ ստեղծված իրավիճակում այս երկու դեպքերն էլ հնարավոր չէ։

Սահմանադրությունը նախատեսում է վարչապետին անվստահության հայտնելու պրոցես, սակայն այդ պրոցեսն էլ հնարավոր չէ, քանի որ Սահմանադրությունը մեկ տարի ժամկետ է սահմանում, այսինքն վարչապետի ընտրվելուց մեկ տարի անց նոր հնարավոր է նրան անվստահություն հայտնելու ընթացակարգը մեկնարկել։

Ստեղծված իրավիճակում, սահմանադրաիրավական ճանապարհով  Ազգային ժողովը լուծարելու հնարավորություն առկա չէ։

Panorama.am - Իսկ ստորագրությունների կոնկրետ քանակ ապահովելու մեխանիզմ չկա՞ կամ հանրաքվեի միջոցով։

Գոհար Մելոյան - 2015 թվականի Սահմանադրությամբ հանրագրերի ինստիտուտը ներմուծվեց, կոնկրետ հարցերի շուրջ հանրաքվե իրականացնելու հնարավորություններ կան, որպես իրավական մեխանիզմներ, սակայն, դրանք Ազգային ժողովը լուծարելու հիմք չեն։ Դրանք որպես օրենսդրական նախաձեռնություններ կամ հանրային կամքն ու կարծիքը ներկայացնելու գործիքակազմ կարող են օգտագործվել, որ, օրինակ, ցույց տալու համար՝ Հայաստանի բնակչության մի որակյալ հսկայական հատված այս հարցի շուրջ այսպիսի կարծիք է հայտնում։

Սակայն դրա համար էլ կա սահմանված ընթացակարգ, որը բավականին ժամանակատար է, իմ գնահատմամբ,  ոչ այդքան հնարավոր։ Սահմանվում է  ընթացակարգ, որ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում անձինք նստեն, այնտեղ ստորագրահավաք իրականացնեն, ինչն ակնհայտ է, որ այդ պարագայում քաղաքացիները, հատկապես գյուղական համայքներում, բավականին կաշկանդված են, որ գնան ու իրենց կամարտահայտությունը ստորագրությամբ դրսևորեն տվյալ հարցի շուրջ։

Հանրաքվեով էլ կրկին լուծարման վերաբերող ընթացակարգ չկա, սակայն եթե աղերսելի ինչ որ հարց, օրինակ, Արցախի Հանրապետության ինքնորոշման իրավունքը ճանաչելու կամ Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության վերաբերյալ հարցեր բարձրացվի, քանի որ այս իշխանությունն անընդհատ փորձում է  ժողովրդի կամարտահայտությունը մատնացույց անել իր գործողություններն արդարացնելու նպատակով։

Օրինակ, հաշվի առնելով հանրային ձայնը, ընդդիմադիր կողմի, մարդկանց հակասող դիրքորոշումները՝ կարող էին հատկապես հուզիչ ու պետականության տեսանկյունից ճակատագրական հարցերի շուրջ իշխանությունը նախաձեռներ հանրաքվե, որպեսզի ցույց տային, որ հանրային աջակցություն ունեն նմանաբնույթ հարցեր բարձրացնելով։ Բնական է, որ իրենք էլ այդ քայլին չեն դիմում։ Ոչ վաղ անցյալում «Այո»-ի և «Ոչ»-ի հանրաքվեն իրենք նախաձեռնեցին, իրենք էլ չեղարկեցին, որովհետև որոշակիորեն, իմ գնահատմամբ, վստահություն չունեին արդյունքների վերաբերյալ։

Հիմա, իմ գնահատմամբ, այս հարցի շուրջ չկա իրավական լուծում, սա բացառապես քաղաքական հարթակում գտնվող  խնդիր է և քաղաքական ճանապարհով է հնարավոր լուծում տալ, որովհետև իշխող ուժն, ակնհայտորեն, իրավական ճանապարհով ինքնուրույն հեռանալու միտում չունի։

Panorama.am - Եթե ընդդիմադիրներ խմբակցությունների պատգամավորները մանդատները վայր են դնում, ի՞նչի կարող է դա հանգեցնել, ի՞նչ հետևանք կարող է ունենալ։

Գոհար Մելոյան - Երբ նոր էր ձևավորվում 8-րդ գումարման Ազգային ժողովը, կրկին բավականին արդիական էր այս հարցը, ինչո՞ւ են մանդատ վերցնում և այլն։ Ընդդիմադիր ուժերի կողմից մանդատների վայր դնելը որևէ իրավական հետևանք չի ունենալու, որովհետև իրենց թվակազմով բացարձակ մեծամասնությունը օրվա իշխող ուժն է կազմում, իրենց պատգամավորների թվաքանակով օրակարգային հիմնական հարցերը կարող են լուծել, ընդունել օրենքներ, սահմանադրական օրենքներ։

Panorama.am - Այսինքն, եթե ընդդիմադիր պատգամավորները վայր են դնում մանդատները, այս խորհրդարանը կշարունակի իր բնականոն գործունեությունը։

Գոհար Մելոյան - Այո։ Իրավական առումով Սահմանադրությունը որևէ հետևանք չի նախատեսել ընդդիմադիր ուժերի կողմից մանդատները վայր դնելու դեպքում։ Հասկանալի լուծում է  Սահմանադրության կողմից, քանի որ նման հետևանք նախատեսելու պարագայում ընդդիմությունը կարող էր երկրում քաղաքական անկայուն իրավիճակ ստեղծել պարբերաբար մանդատները վայր դնելով ու կաթվածահար անելով  խորհրդարանը, կառավարման գործընթացը։ Այդ իսկ պատճառով, բնական է, որ նման լուծում չի նախատեսվել։

Այլ իրավիճակ կունենայինք, եթե խորհրդարանական ընդդիմությունը իր թվաքանակով ավելի մեծաքանակ լիներ, բացարձակ մեծամասնություն չունենար իշխող ուժն ու չկարողանար իր բնականոն աշխատանքն ապահովեր։ Այլ իրավիճակի կառերեսվեինք։

Իմ գնահատմամբ, երբ միայն իշխող ուժից կազմված կլինի Ազգային ժողովը, այնուամենայնիվ, քաղաքական ճգնաժամ ստեղծվում է, որովհետև օրենսդիր մարմնում միայն մի ուժ է ներկայացված լինում, ընդդիմադիր ուժը հնարավորություն չի ունենում ներկայացվածություն ունենալ և այլևս հանրային կարծիքի ձայնը լսելի չի լինում, հանրային հաշվետվողականություն խնդիր ենք ունենում և այլն, էլի տեղափոխվում ենք քաղաքական ճգնաժամի դաշտ։

Եթե հիշում եք, նախկին ընդիմադիր ուժերն իրենց մանդատներն օգտագործում էին մի շարք օրակարգային հարցեր բարձրաձայնելու համար, ուղղակի հիմա անհամեմատ ավելի օրհասական խնդիրներ ունենք օրակարգում, ազգային անվտանգության լրջագույն խնդիրների ենք առերեսվել, որ այլևս օրակարգային է դարձել ընդդիմադիր ուժերի կողմից իրենց մանդատներն օգտագործելու արժանահավատության և ընդհանրապես անհրաժեշտության հարցը։

Panorama.am - Եթե ընդդիմադիր պատգամավորները վայր են դնում իրենց մանդատները, այդ մանդատների ճակատագիրն ի՞նչ է լինում, տրվում են մեծամասնությա՞նը, ընտրություններին մասնակցած այլ ուժերի՞։

Գոհար Մելոյան - Ըստ սահմանադրաիրավական կարգավորումների, եթե մանդատները վայր են դնում, նույն ուժերի ցուցակներում գտնվող անձինք, ըստ հերթականության, պետք է ստանձնեն մանդատները, եթե իրենք էլ են հրաժարվում մանդատներից, որևէ այլ ուժ հնարավորություն չի ունենում այդ մանդատները ստանալ։ Այսինքն, այսօրվա խորհրդարանի պայմաններում, 35 մանդատները մնում են ազատ։

Panorama.am - Փաստորեն, այսօրվա իրավիճակում միակ լուծումը քաղաքական է, իրավական առումով որևէ հնարավորություն չկա։

Գոհար Մելոյան - Ըստ  սահմանադրաիրավական լուծումների, իրավական ճգանաժամ ստեղծելու իրավական ճանապարհ չկա։

Panorama.am – Շնորհակալություն հարցերին պատասխանելու համար։