Ձեր վստահելի աղբյուրը

Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Հայաստանի Հանրապետության վաստակավոր իրավաբան Արթուր Ղամբարյանն Օսմանյան Թուրքիայի կողմից իրականացրած Հայոց Ցեղասապանության նախօրեին հիշեցրել է Հայաստանի սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) ՍԴՈ-850 որոշման մասին։ Ֆեյսբուքյան էջում նա գրել է.

««Ղամբարյան Ա․, Հայոց պետականության պահպանման սահմանադրաիրավական ուղիները․, Եր․, Տիգրան Մեծ, 2022» աշխատությունից.

1․ ՀՀ սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) ՍԴՈ-850 որոշման 5-րդ կետի թելադրանքով Հայաստանի հանրային իշխանության որևէ մարմին չի կարող ընդունել իրավական որևէ ակտ կամ կատարել փաստացի որևէ գործողություն, որը կհակասի ՀՀ Սահմանադրության նախաբանի դրույթներին և Անկախության հռչակագրի 11-րդ կետի պահանջներին (Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման պահանջին)։ ՀՀ ՍԴ-ն հանրային իշխանության մարմինների համար ուղիղ և տեսանելի կերպով գծել է այն սահմանը, որից այն կողմ որևէ գործողություն կհակասի պետականապահպանության այս պահանջին և կհամարվի հակասահմանադրական։

2․ ՀՀ ՍԴ որոշումը չի կարող մեկնաբանվել այնպես, թե իբրև դրանով Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը դիտվում է որպես Թուրքիայի հետ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման և սահմանների բացման նախապայման։ Այս դիրքորոշմամբ՝ ցանկացած իշխանության կրողին արգելվում է որևէ կերպ համաձայնել Թուրքիայի թելադրած՝ Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման պահանջից հրաժարվելու նախապայմանին:

3․ ՀՀ կառավարության  2021-2026 թթ. Ծրագրում սույն հարցի վերաբերյալ առկա է  երկու կարևոր ձևակերպում․
1) Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման օրակարգը պիտի ծառայի Հայաստանի անվտանգության երաշխիքների համակարգի ամրապնդմանը, և սա լինելու է Կառավարության առաջնահերթությունների շարքում:
2) Ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը ՀՀ կառավարությունը ծառայեցնելու է ոչ թե տարածաշրջանային լարվածության աճին, այլ ընդհակառակը՝ տարածաշրջանում լարվածության լիցքաթափման նպատակին:

Նախ՝  Ծրագրում առկա ձևակերպումներից հստակ է, որ ՀՀ գործադիր իշխանությունը փաստաթղթային հարթությունում ինքնին չի հակադրվել ՀՀ ՍԴ ՍԴՈ-850 որոշմանը:

Երկրորդ՝ Ծրագրում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը որակվում է որպես ՕՐԱԿԱՐԳ, մինչդեռ այն չի կարող համարվել օրակարգ, քանի որ օրակարգերի գոյությունը, դրանց բովանդակությունն այս կամ այն քաղաքական ուժի հայեցողության տիրույթում է։ Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման պահանջը ոչ միայն համազգային նպատակ է, այլև ՀՀ անկախության հռչակագրում ամրագրված պետականապահպանության (ազգապահպանության) հրամայական է, որից որևէ քաղաքական ուժի օրակարգ չի կարող շեղվել։

Երրորդ՝ Ծրագրում առաջին անգամ ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցը կապվեց տարածաշրջանային լարվածության լիցքաթափման նպատակի հետ։ (․․․) Թուրքիայի ժխտողականության պայմաններում Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման հարցը ինչպե՞ս կարող է ծառայեցվել տարածաշրջանում լարվածության լիցքաթափման համար։ Ինչպե՞ս է հնարավոր մի կողմից՝ պահանջել ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, մյուս կողմից՝ այդ պահանջով հասնել ժխտողական Թուրքիայի հետ հարաբերություններում լարվածության լիցքաթափման։

Ծրագրի այս ձևակերպման մեջ կա՛մ առկա է տրամաբանական հակասություն, կա՛մ «ցեղասպանության միջազգային ճանաչում» ձևակերպումն այդ համատեքստում գործածելը ճշմարտանման ստախոսություն է՝ ցեղասպանության միջազգային ճանաչման մասին կեղծ հայտարարության քողի ներքո իրականացնել այդ պահանջից հրաժարվելու փաստացի վարքագիծ և դրանով հասնել այսպես կոչված տարածաշրջանային լարվածության լիցքաթափման»։