Ձեր վստահելի աղբյուրը

Օրերս Ուկրաինայի պաշտպանության նախարարության հետախուզության գլխավոր վարչությունը տեղեկատվություն է տարածել, թե իբր տեղեկությունների է տիրապետում, որ  Ռուսաստանը նախատեսում է վրացական, հայկական և ադրբեջանական ապրանքների անվան տակ արտադրել սեփական ապրանքներ, այնուհետև արտահանել երրորդ երկրներ։

Այդ փաստի առիթով և Ռուսաստանի հանդեպ պատժամիջոցների կիրառման գործընթացում Հայաստանից Ուկրաինայի ակնկալիքների իրավական և բարոյական կողմերի մասին Panorama.am-ը զրուցեց ռազմական փորձագետ, պահեստազորի գնդապետ Հայկ Նահապետյանի հետ:

Հ. Նահապետյան-Պետք է ամեն ինչ իրավական հարթության մեջ նայել: Ուկրաինան բողոքում է, որ Հայաստանում մեր օրենքներով անհատ ձեռներեցները կամ իրավաբանական անձինք, որոնք տնտեսական գործուներությամբ են զբաղվում, նման ձեռնարկություննե՞ր են բացել: Այսինքը՝ ի՞նչ օրենք է խախտվել: Որևէ օրենք չի խախտվել: Պատահական չէ, որ հետախուզությունն է նման բան ասում: Որովհետև, եթե հայակական կողմը որոշակի պարտավորություններ վերցրարծ լիներ իր վրա և խախտեր դրանք, ապա այդ ամենը հետախուզական տվյալներով և այդ հրապարակումով չէր ավարտվի, այլ նաև Ուկրաինայի դիվանագիտական կորպուսն, ինչ-որ ձևով՝ նաև քաղաքական մարմինները կարձագանքեին: Բայց հայկական կողմը ոչ մի պայմանավորվածություն չի խախտել: Վրաստանի Ազգային ժողովի նախագահն է նաև հարցում ուղարկել Ուկրաինային, որ իրենց նույնպես հանիրավի մեղադրում են մի բանի մեջ, որը Վրաստանը ևս չի արել և պահանջում են ապացույցներ ներկայացնել:

Եթե ուկրաինական կողմն ապացույցներ ունենար փաստարկված և հիմնավոր, ապա կարծում եմ քարոզչական դաշտում գործը կսկսեր հենց այդտեղից, ոչ թե՝ ընդամենը հայտարարությունից: Աշխարհը նման նախադեպեր ունի, երբ հետախուզությունը ոչ ճիշտ տվյալներ է հաղորդում ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը, որի հետևանքով մի ամբողջ պետություն և նրա քաղաքացիներն են տուժում՝ հարյու հազարավոր զոհերով: Հիշենք օրինակ ԱՄՆ առաջին սևամորթ պետքարտուղար Քոլին Փաուելի հայտնի սրվակի շարժելը, երբ Իրաքը ՆԱՏՕ-ի կողմից փաստացի գրավվեց և հետո պարզվեց, որ Քոլին Փաուելին և ԱՄՆ ռազմաքաղաքական ղեկավարությանը հետախուզությունը սխալ տվյալ էր տվել քիմիական զենքի առկայության մասին: Այսինքը՝ այդ հետախուզությունը հիմք չէ, բավարար չէ: Հետախոզության ասածը որևէ երկրի համար պարտադրանք չէ: Բայց կա նաև հարցի բարոյական կողմը: Իրավական կողմից նրանք չեն կարող ոչ փաստարկ բերել, ոչ հիմք, որ Հայաստանի հանրապետությունը կամ Վրաստանը խախտել են բանավոր կամ պայմանագրային պարտավորություններ:

Բարոյական կողմն այն է, որ Ուկրաինան իրեն թույլ է տալիս խառնվել մեր երկրի ներքին գործերին: Հայաստանն է որոշում, թե ինքը որ երկրի հետ ինչ հարաբերություններ կստեղծի՝ այն պայմանագրերով, որոնք Հայաստանը շուրջ 30 տարի կնքել է և որոնցով հարաբերվում է:

Ուկրաինան ոչ ավել, ոչ պակաս պահանջներ է դնում Հայաստանի առաջ, երբ Հայաստանն իր վրա նման պարտավորություն չի վերցրել: Պատժամիջոցներին Հայաստանը և Վրաստանը չեն միացել: Այդ երկու երկրների իշխանությունների որոշելիքն է, իրենք էլ որոշել են այդ ձևով:

Ուկրաինան ավելի լավ կանի զբաղվի իր ներքին խնդիրներով, ոչ թե աջ ու ձախ մատ թափ տա, թե ով ինչու չի միացել պատժամիջոցներին: Կարծես թե Երկիր մոլորակն հիմա պտտվում է Ուկրաինայի շուրջ և իրենք մտածում են, որ ցանկացած պետություն, որն իրենց չի օգնում, նվազագույնն իրենց ոչ բարեկամն է, եթե ոչ՝ հակառակորդը և թշնամին:

Ես սկզբունքորեն հասկանում եմ, որ ուկրաինական նացիստական իշխանությունների վերջը մոտենում է, այն 7 սարերի հետևում չէ, իրենք արդեն հոգեվարքի մեջ են: Բոլորին՝ ՆԱՏՕ-ին, ԱՄՆ-ին, ԵՄ երկրներին մեղադրում է, հիմա էլ մեղադրական որոշ շեշտադրումներ է հղում Հարավային Կովկասի երեք երկրներին: Այդ հոգեվիճակն իրենց ստիպում է սեփական դժբախտությունների, պարտությունների մեջ այլ մեղավորներ փնտրել: Ասեմ, որ այն ծանոթ զգացողություն է, մենք՝ հայերս, ևս ապրում ենք այդպիսի օրեր: Սեփական սխալները բարձրաձայնելու, շտկելու փոխարեն մեր իշխանությունները մեղավորներ են փնտրում դրսում, նույնն էլ Ուկրաինայում է:

Panorama.am-Արցախյան հիմնախնդրի շուրջ տասնամյակներ շարունակ ոդեգրած կեցվածքի և հատկապես 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ունեցած դիրքորոշման ֆոնին Ուկրաինան բարոյական որևէ իրավունք ունի՞ Հայաստանից իր օգտին դիրքորոշում ակնկալելու: Առանց այն է այդքանից հետո էլ ՀՀ իշխանությունները կարծես չեզոք դիրք են գրավել այդ կոնֆլիկտում:

Հ. Նահապետյան-Ուկրաինայի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը, ուժային կառույցների ներկայացուցիչները, Անվտանգության խորհուրդն այսօր էլ է այդ դիրքորոշմանը: Երբ Ադրբեջանը որոշակի բարձունքներ վերցրեց Քարագլխի և Խրամորթի մոտ, Ուկրաինայում պետական մակարդակով խիստ ոգևորվեցին, թե բա ուր որ է Ադրբեջանը միգուցե ռազմական գործողություններ սկսի Արցախի դեմ, իսկ Արցախի դեմ գործողությունները նույնն է, ինչ ՌԴ-ի դեմ գործողությունները, քանի որ Արցախում բնակչության անվտանգության երաշխավորը ՌԴ խաղաղապահներն են: Նրանք հույս ունեին, որ եթե այդ գործողությունները սկսվեին, միգուցե դրանք վերածվեին Հայաստան-Ադրբեջան պատերազմի, ինչը Ռուսաստանի համար երկրորդ ճակատի բացում էր նշանակելու: Խիստ ոգևորվել էին և հայտարարություն արեցին անվտանգության կառույցների ղեկավարների, ռադայի ներկայացուցիչների մակարդակով:

Ուկրաինան շարժվում է հետևյալ սկզբունքով՝ թշնամուս թշնամին իմ  բարեկամն է: Ակնհայտ է, որ Ուկրաինան 44-օրյա պատերազմում, դրանից առաջ և առ այսօր փորձում է և պաշտպանում է Ադրբեջանին: Չմոռանանք որ փետրվարի 24-ի հայտնի իրադարձություններից առաջ Ադրբեջանի նախագահը եղավ Կիևում, հանդիպեց Վոլոդիմիր Զելենսկու հետ: Ստորագրվեց հուշագիր, որով Ադրբեջանը որոշակի առումով և Ուկրաինան փոխադարձաբար, ստանձնեցին պարտավորություններ միմյանց հանդեպ՝ այդ երկրների տարածքային ամբողջականությունը խախտվելու դեպքում: Իրենք ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը ՄԱԿ անդամ դառնալու սահմաններով: Սկզբունքորեն Ադրբեջանը ճանաչեց նաև Ղրիմը որպես Ուկրաինայի մաս, էլ չեմ ասում Դոնեցկ-Լուգանսկի մասին: Նույն ձևով Ուկրաինան ճանաչեց Արցախի Հանրապետությունը որպես Ադրբեջանի մաս: Ռազմատեխնիկական և ռազմական համագործակցության վերաբերյալ էլ պայմանագիր ստորագրվեց: Նրանք իրա դաշնակից են և ունեն ընդհանուր կուրատորներ՝ ի դեմս Թուրքիայի, Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի: Բնական է, որ Ուկրաինայի կեցվածքը արցախահայության ինքնորեշման և Արցախի անկախության վերաբերյալ խիստ բացասական է:

Panorama.am-Տեղեկություններ կան, որ Ուկրաինան նաև արգելված զենքեր էր տրամադրում Ադրբեջանին, որոնք կիրառվեց 44-օրյա պատերազմում: Դուք ի՞նչ կասեք այդ մասին:

Հ. Նահապետյան-Ես չեմ կարող հերքել կամ հաստատել այդ վարկածը, որ կասետային և ֆոսֆորային զենքերն Ուկրաինային են եղել, այն չի էլ հերքվել: Այն որ Ուկրաինան 1991 թվականին անկախություն հռչակելով ժառանգեց ԽՍՀՄ-ի ռազմարդյունաբերական համալիրի առյուծի բաժինն, փաստ է: Այն որ նրան ձեռնտու էր, որ զինվի մի պետություն, որը նվազագույնը ՌԴ-ի հետ ոչ բարեկամական հարաբերությունների մեջ է, միանշանակ է: Այս տարիների ընթացքում այդ ռազմատեխնիկական աջակցությունը եղել է:

Ռազմատեխնիկական համագործակցությունը որևէ օրենքով արգելված չէ, խնդիրը զանգվածային ոչնչացման զենքերի, ֆոսֆորի և կասետային զենքերի մասին է, որոնք միջազգային մի շարք կոնվենցիաներով արգելված են և կիրառող երկրները սանկցիաների և պատժամիջոցների տակ կարող են հայտնվել, այնպես, ինչպես Իրաքը մեղադրվեց քիմիական զենք ունելաու մեջ և պատժվեց ՆԱՏՕ-ի կողմից:

Այստեղ պետք է նայել, թե նման արգելված զինատեսակները, որոնք Ուկրաինան իր մոտ պահել էր, արդյո՞ք վաճառել է Ադրբեջանի: Կարծիք կա, որ Ֆոսֆորայինը Ուկրաինան է տվել: Ադրբեջանն, համենայն դեպս, այդ զենքի արտադրությունը չունի, այլապես դրա մասին նաև այլ աղբյուրներ կբարձրաձայնեին:

Զրուցեց Ա. Վարդանյանը