Ձեր վստահելի աղբյուրը

Պատմական գիտությունների թեկնածու, թյուրքագետ Վարուժան Գեղամյանն այն համոզմունքն ունի, որ Թուրքիային որևէ միջազգային պայմանագիր, փաստաթուղթ, հաստատված սահման չի խանգարի իր ծավալապաշտական նկրտումները կյանքի կոչելու համար։ Նա Panorama.am-ին տված հարցազրույցում իր համոզմունքը, պնդումները հիմնավորեց օրինակներով։

Վարուժան Գեղամյան-Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադրումից ի վեր Թուրքիայի ռազմաքաղաքական վերնախավն անդադար փորձել է վերականգնել անմիջական շրջապատի տարածքի վրա իր ռազմաքաղաքական վերահսկողությունը, որը կորցրել էր Օսմանյան կայսրության փլուզումից հետո։ Դա ժամանակակից Թուրքիայի հարակից հիմնական շրջաններն են, որոնք ժամանակին եղել են Օսմանյան կայսրությանը ենթակա գոտում, բայց այսօր առանձին հանրապետություններ են։ Այդ բոլոր երկրների հանդեպ Թուրքիան իր հիմնադրումից՝ 1923 թվականից սկսած ունի ռազմաքաղաքական հավակնություններ և գործադրելով տարբեր մեթոդներ, գործիքներ՝ փորձել է  անընդհատ վերականգնել այդ ազդեցությունը նշված շրջաններում։

Այսպես.

1939 թվականին հաջողվում է իրեն բռնակցել Սիրիայի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող մեզ հայտնի Մուսա լեռան շրջանը և փաստացի ոչ միայն բռնակցում է այդ շրջանը Սիրիայից, որը մինչև այսօր էլ Սիրիան չի ճանաչում, նաև այդ բռնակցման արդյունքում հայաթափվում, արաբաթափվում, քրիստոնեաթափվում է։

Նմանատիպ գործողություն կատարվում է 1974 թվականին, երբ Թուրքիան իրականացնում է  ռազմական գործողություն Կիպրոս կղզում, գրավում այդ կղզու շուրջ 40 տոկոսը, մինչև օրս գրաված է պահում այդ շրջանը։ Այնտեղ հիմնադրել է Հյուսիսային Կիպրոսի թուրքական հանրապետություն, որը ճանաչված է միայն Թուրքիայի կողմից, որևէ երկիր այդ բռնակցումը չի ճանաչում, սակայն դա չի խանգարում, որ ավելի քան 40 տարի այդ կղզու հյուսիսային հատվածն ամբողջությամբ վերահսկվի Թուրքիայի ռազմական ուժերի կողմից։

Նմանատիպ փորձ արվեց 2011 թվականից հետո Սիրիայի և Իրաքի հյուսիսում, երբ Թուրքիան օգտվելով տարածաշրջանում տեղի ունեցող գործընթացներից, Սիրիայի և Իրաքի իշխանությունների թուլությունից, աստիճանաբար նվաճեց նշված երկրների հյուսիսային մի շարք շրջաններ, դարձյալ փոփոխեց այդտեղի բնակչությանը։ Ըստ էության, հիմնադրեց Թուրքիային հպատակ գոտի, որտեղ ամեն ինչ որոշում է  Թուրքիայի Հանրապետությունը, այսինքն բռնակցեց այդ շրջանները Թուրքիային՝ դարձյալ չնայելով միջազգային որևէ պայմանագիր։

Թվարկածս օրինակներից որևէ մեկում նման գործողություն անելու միջազգային որևէ հիմք չկար։ Այն, ինչ արել է Թուրքիան, խախտել է տվյալ երկրների տարածքային ամբողջականությունը, որը հաստատված է միջազգային բոլոր կառույցների կողմից, որն ընդունված սահման է։ Բայց դա չէր խանգարում Թուրքիային իրականացնել ռազմական գործողություններ, նվաճել այդ տարածքները, գրավված, օկուպացրած պահել այդ տարածքները որոշ դեպքերում մի քանի տարի, որոշ դեպքերում մի քանի տասնամյակ։

Թուրքիան այսպիսի հավակնություններ ունի նաև Հարավային Կովկասի նկատմամբ, մասնավորապես Հայաստանի և Վրաստանի, ինչն այս պահին իրականացնում է իր կրտսեր, արբայնակ դաշնակից Ադրբեջանի միջոցով։

Panorama.am-Այսինքն, Թուրքիայի համար գծված, հաստվատած սահմանները որևէ նշանակություն չունեն։

Վարուժան Գեղամյան-Այն պետությունների տարածքները, որոնց հանդեպ Թուրքիան ունի ծավալապաշտական նկրտումներ, ցանկանում է նվաճել դրանք, գրավել ու դարձնել իր ազդեցության գոտում գտնվող տարածքներ, իսկ լավագույն դեպքում անմիջապես բռնակցել Թուրքիայի Հանրապետությանը, այդ տարածքների այս կամ այն միջազգային երաշխիքները ոչինչ են, եթե դրա հետևում չկա կանգնած բանակ, չկան զինված ուժեր, այլ անվտանգային միջոցներ։ Այսինքն, փաստաթղթերը միայն բավարար չեն կանգնեցնելու թուրքական ծավալապաշտությունը։
Ծավալապաշտությունը կանգնեցնելու միակ ձևը, որում համոզվել ենք 1991 թվականից, ուժին հակադրել ուժ, ինչը հաջողությամբ Հայաստանի և Արցախի Հանրապետություններն անում էին մինչև 2020 թվականը։

Panorama.am-Պարոն Գեղամյան, այսինքն, սահմանների դեմարկացիան, դելիմիտացիան ոչ մի հարց չեն լուծում, եթե պետությունը ուժեղ չէ, չունի ուժեղ բանակ։

Վարուժան Գեղամյան- Ճիշտ այդպես։ Առանց զինված ուժերի մեր տարածաշրջանում հնարավոր չէ որևէ կերպ ապահովել անվտանգություն և խաղաղություն։ Հիշեցնեմ՝ խաղաղություն եղել է  այն ժամանակ, երբ Հայաստանն ուներ բանակ։ Հիմա Հայաստանին զրկում են բանակից,  Հայաստանի դե ֆակտո իշխանությունները համաձայնվում են այդպիսի օրակարգին՝ վերացնելով Հայաստանի զինված ուժերը  և արդյունքում ունենալու ենք ոչ թե խաղաղություն, այլ ամեն օր նոր կորուստներ, նոր պատերազմ, նոր զիջումներ, աստիճանաբար կորցնելու ենք Հայաստանից նոր տարածքներ, աստիճանաբար դառնալու ենք լիարժեք կախյալ Թուրքիայից և Ադրբեջանից, որի հանգուցային կետ արդեն կլինի Հայաստանի Հանրապետության պետականության վերջնական կորուստը։

Panorama.am- Օրերս Թուրքիայի ԱԳ նախարար Մևլութ Չավուշօղլուի կողմից հնչեցվել է հայտարարություն սահմանների վերաճշգրտման վերաբերյալ, թեև մեր կողմից, ինչպես ասել է ՔՊ-ական պատգամավոր Էդուարդ  Աղաջանյանը, մերժվել է։ Փաստորեն, այս հայտարարությունը համընկնում է  ձեր պնդմանը։ 

Վարուժան Գեղամյան- Անշուշտ։ Տեսել են Հայաստանին նոր օրակարգ պարտադրելու, նոր նախապայման դնելու հնարավորություն, որն, իմիջայլոց,  Հայաստանը չի մերժել, ասել է՝ այս պահին այդպիսի օրակարգ չկա, ինչը նշանակում է, որ նման օրակարգ կա, ուղղակի ոչ այս րոպեին, այս օրերին։ Այսինքն, թուրքական իշխանությունները չեն սահմանափակվում ավանդական նախապայմաններով։

Panorama.am- Ի դեպ, Վիեննայում այսօր կայացած երրորդ հանդիպմանը Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի հատուկ ներկայացուցիչներ Սերդար Քըլըչը և Ռուբեն Ռուբինյանը, ըստ պաշտոնական հաղորդագրության, վերահաստատել են իրենց համաձայնությունը՝ շարունակելու գործընթացն առանց նախապայմանների։

Վարուժան Գեղամյան-Մինչև վերջերս Թուրքիան կրկնում էր, որ նախապայմաններ կան, թվարկում դրանք։ Հիմա ասում է՝ այլևս չկան նախապայմաններ, քանի որ Հայաստանի դե ֆակտո իշխանություններն արդեն իսկ  փաստացի համաձայնել են այդ նախապայմաններին։

Հայաստանն իր դե ֆակտո վարչապետի բերանով հայտարարել է, որ այլևս չի զբաղվելու Հայոց  ցեղասպանության միջազգային ճանաչմամբ, ըստ էության ասել է, որ պատրաստ է Արցախից հրաժարվել՝ իջեցնելով կարգավիճակը և փաստացի Արցախը թողնելով Ադրբեջանի կազմում, վերացրել է Հայկական զինված ուժերը, պատրաստ է ճանաչել Թուրքիայի և Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։ Սրանք այն հիմնական նախապայմաններ են, որոնց վերջին շրջանում Թուրքիան հավելել է Սյունիքի միջանցքի տրամադրումը, որը ևս փաստացի իրականանում է։ Հստակ գիտենք, որ արդեն մի քանի շաբաթ է Սյունիքում Ադրբեջանի ու Թուրքիայի կողմից Նախիջևանի և Արցախի օկուպացված հատվածներում կառուցվում է  չարաբաստիկ միջանցքի համար անհրաժեշտ ենթակառուցվածքը, որը նշանակում է, որ Հայաստանի իշխանությունները նորից համաձայնվել են այդ օրակարգին, այդ օրակարգի սպասարկմանը։

Սա է իրականությունը, որին մենք ականատես ենք լինում. նախապայմանները կատարվում են, ինչն էլ իր հերթին դրդում է Թուրքիային ասել, որ նախապայմաններ չկան, նաև տարբեր ոճի ու մակարդակի նոր նախապայմաններ առաջ քաշել։ Արդեն տեսնում ենք, որ հնչում են կոչեր՝ Հայաստանը չպետք է փորձի երբևէ 5 միլիոնից ավելի բնակիչ ունենալ, ատոմակայանը փակի, քանի որ այդ դեպքում Հայաստանը զրկվում է  էներգետիկ ինքնիշխանությունից, անվտանգությունից, Հայաստանը փոխի կրթական համակարգը՝ հրաժարվելով իրենց բերանով ասած հայկական ֆաշիզմից, ինչը նշանակում է հրաժարվել հայկական քաղաքական ինքնությունից, այլևս չհավակնել ասել, որ այս տարածաշրջանը մեր բնիկ հայրենիքն է։

Այսինքն, ըստ էության, լինում է  հայկական ազգային նախագծի ոչնչացում, ականատես ենք լինում Հայաստանի ինքնիշխանության զիջմանը, թրքացմանը։ Սա է օրակարգը, և այս օրակարգով շարժվում է  այսօր Հայաստանի դե ֆակտո իշխանությունը, ինչը ստիպում է մեզ այդ դե ֆակտո իշխանության հասցեին կիրառել կոլաբորացիոնիստ գիտական եզրույթը, որը նշանակում է  թշնամու օրակարգը սպասարկող իշխանություն։ Մենք ականատես ենք լինում, որ կապիտուլյացիոն իշխանությունը վերածվել և լիարժեք կոլաբորացիոնիստ իշխանության։

Panorama.am- Շնորհակալություն հարցերին պատասխանելու համար։

Զրուցեց՝ Տաթև Մանուկյանը