Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հաշվեքննիչ պալատն արձանագրել է, որ նոր կորոնավիրուսային համավարակի դեմ պայքարի շրջանակներում բյուջետային ծախսերի իրականացման գործընթացում արձանագրվել են անհամապատասխանություններ և խեղաթյուրումներ:

Այդ մասին ասվում է Հաշվեքննիչ պալատի(ՀՊ)՝ ՀՀ առողջապահության նախարարությունում նոր կորոնավիրուսային համավարակով (covid-19) պայմանավորված բյուջետային ծախսերի հաշվեքննության արդյունքների վերաբերյալ եզրակացության մեջ:

Ըստ փաստաթղթի՝ covid-19 համավարակի կանխարգելման, վերահսկման բուժման և այլ համալիր միջոցառումների իրականացման նպատակով ՀՀ կառավարությունը պահուստային ֆոնդից 2020 թվականին Առողջապահության նախարարությանը (ԱՆ) հատկացրել է 26.5 մլրդ դրամ: Հիշեցնենք, որ այդ տարի ԱՆ նախարարն էր Արսեն Թորոսյանը: 

Զեկույցում նշվում է, որ կառավարությունը և ԱՆ-ն իրականացրած միջոցառումների շրջանակներում չի սահմանել արդյունքային ոչ ֆինանսական ցուցանիշները, ծախսային ուղղությունները:

Հաշվեքննիչ պալատը հայտնում է, որ հաշվեքննության համար ԱՆ-ն չի տրամադրել նաև թեստավորման վերաբերյալ ամբողջական և հավաստի տեղեկություն, ինչը պալատին թույլ չի տվել լիարժեք հաշվեքննություն իրականացնել: Նախարարությունը չի տրամադրել նաև հոսպիտալացվածների Հանրային ծառայության համարանիշը(ՀԾՀ), ինչի պատճառով էլ հնարավոր չի եղել համադրել  շահառուներին և գնահատել հոսպիտալացվածների թեստավորման տվյալները:

ՀՊ-ն 2371 դեպք է բացահայտել, երբ թեստի արդյունքները համակարգ են մուտքագրվել դրանք ստանալուց մի քանի րոպեից մինչև մի քանի օր առաջ:

Արձանագրելով, որ պետական միջոցները նպատակային և ծախսարդյունավետ ձևով չեն իրականացվել՝ ՀՊ-ն նշել է, որ 974 մլն դրամ աշխատավարձ է տրամադրվել այն բժշկական հաստատությունների աշխատակիցներին, որոնք ներառված չեն եղել կորոնավիրուսի դեմ պայքար մղող բուժհաստատությունների ցանկում: Վերջիններիս աշխատակիցներին նաև 148 մլն դրամ պարգևավճար է հատկացվել: 

Պահպանման և ֆինանսավորվող կառույցների մեջ չընդգրկվող հաստատություններին տրվել են 1.8 մլրդ դրամ շինարարության և գույքի ձեռքբերման համար: 448 մլն դրամ էլ հատկացվել է ԱՆ համակարգում չընդգրկված կառույցներում:

Ըստ եզրակացության՝ 26.5 մլրդ դրամից  3.5 մլրդը հատկացվել է ոչ թե բուժման, այլ պարգևավճարների և շինարարական աշխատանքների համար:

Վերապրոֆիլավորված ԲԿ-ներին տրվել է փաստացի կատարված աշխատավարձի ծախսերից 152 մլն դրամ ավել աշխատավարձ:

ՀՊ-ն արձանագրել է, որ վերապրոֆիլավորված ԲԿ-ներում մեկ հիվանդի բուժման ծախսը կազմել է 378 հազար դրամ, իսկ ֆինանսավորողներում 173 հազար դրամ, առաջին խմբում բուժման կուրսը 9 օր է եղել, երկրորդում՝ 5 օր, այն դեպքում, երբ վերապրոֆիլավորված ԲԿ-ներում ստացիոնար բուժման համար մահճակալային ֆոնդի ծանրաբեռնվածությունը եղել է 69%, իսկ վերակենդանացման բաժանմունքներինը՝ 28 %: Ամենաթանկը եղել է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ ԲԿ-ի օրվա ծախսը՝ 74 հազար դրամ, իսկ ամենացածրը Սիսիանի բժշկական կենտրոնինն է՝13 հազար դրամ:

Պալատը հայտնում է, որ ֆինանսավորվող ԲԿ-ներում արձանագրվել է մեկ հիվանդի մեկ համակարգչային տոմոգրաֆիայի դիմաց բազմակի վճարման և նույն ապրանքի գնման դիմաց կրկնակի վճարումներ կատարելու դեպքեր:

Հետազոտություն ամեն մի կետով ԱՆ-ն տվել է բացատրություն, որոնք սակայն ՀՊ-ն չի համարել փաստարկված ո՛չ օրենքով, ո՛չ փաստաթղթերով։

Ըստ ԱՆ-ի ներկայացրած թվերի Հայաստանում 2020թ.-ին 131 950 մարդ է հոսպիտալացվել, իսկ հրապարակված վիճակագրական տվյալներով դրանց թիվը 80 հազար էլ չի հասնում: Հոսպիտալացվածների 108,873 դեպքից թեստի բացասական պատասխան է ստացվել 47,792 դեպքով, իսկ 61 հազար դեպքի համար որևէ պատասխան չի նշվել:

2020 թվականին իրականացվել է 593 հազար թեստավորում, հաստատվել 160 հազար դեպք, որից մահվան 2828 ելք: Հոկտեմբերի 18-ին արձանագրվել է ապաքինման ամենաբարձր ցուցանիշը՝ 8319 մարդ:

Հաշվեքննիչ պալատը եկել է այն եզրակացության, որ անհամապատասխանությունները և խեղաթյուրումները թույլ են տվել եզրակացնել, որ պետական բյուջեից հատկացված միջոցների կառավարումն արդյունավետ չի եղել, սահմանված նպատակային արդյունավետության ամբողջական իրականացմանը չի նպաստել, բոլոր գնումները կատարվել են մեկ անձինց: ՀՊ-ն ԱՆ-ին և կառավարությանն առաջարկել է սահմանել գումարների ծախսի ուղղությունները և  արդյունքային ցուցանիշները, իսկ գնման գործընթացները կազմակերպել մրցույթով:

ՀՊ-ն նար արձանագրել է, որ հսկողական գործընթացների ոչ պատշաճ լինելու պատճառով մատակարար կազմակերպությունների հետ տարեվերջին հաշվարկների փոխադարձ ստուգում չի իրականացվել, ինչի արդյունքում մի դեպքում արձանագրվել է կրկնակի փոխանցում, իսկ որոշ դեպքերում փոխանցված գումարների դիմաց մատակարարը չի կատարել իր պարտավորությունները:

Օրինակ՝ 2020 թվականի նոյեմբերին  «Արս ֆայն» ՍՊԸ-ից արտահագուստ ձեռք բերելու համար  փոխանցվել է 1.5 մլն դրամ, բայց ընկերությունը պատվերը չի կատարել և 2021 թվականի հուլիսին ԱՆ-ն գումարը հետ է վերցրել: «Ռոման» ՍՊԸ-ին էլ մեկ օր տարբերությամբ վճարվել է կրկնակի 7.2 մլն դրամ մատակարարված սարքավորումների դիմաց և այդ գումարը 2021 թ.-ի դկտերմեբրի 6-ի դրությամբ դեռ հետ չի վերցվել:

Հիշեցնենք, որ համավարակի դեմ պայքարի համար հատկացված տասնյակ մլրդ դրամների անարդյունավետ օգտագործման և համավարակը ոչ ճիշտ կառավարման հետևանքով պաշտոնական տվյալներով Հայաստանում արձանագրվել է 8622 մահ: Նաև նկատենք, որ ՀՊ-ի ուսումնասիրությունը միայն 2020 թվականին է վերաբերում, որը չարաշահումների և խախտումների սառցաբեկորի միայն երևացող մասն է:

Ա.Վարդանյան