Ձեր վստահելի աղբյուրը

Դոլարի փոխարժեքը դրամի նկատմամբ գնալով նվազում է՝ վերջին մեկ ամսում կրճատվելով մոտ 45-50 դրամով։ Մասնագետները նշում են, որ դրամի արժևորումը պայմանավորված է ինչպես արտաքին, այնպես էլ ներքին գործոններով։ 

Տնտեսագետ Հայկ Մնացականյանը Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում խոսելով դոլարի փոխարժեքի նվազման պատճառների մասին, նշեց, որ արտաքին գործոններից են միջազգային շուկայում նավթի, հանքահումքային ապրանքների գների աճը, ինչպես նաև ռուս-ուկրաինական պատերազմը։

Ինչ վերաբերում է ներքին գործոններին, տնտեսագետն առանձնացրեց այն, որ տրանսֆերտների տեսքով արտասահմանից Հայաստան դրամական փոխանցումներn էապես աճել։ Նրա խոսքով՝ ռուս-ուկրաինական հակամարտությունով պայմանավորված ՏՏ ոլորտի մի շարք ռուսական ընկերություններ սկսել են գործունեություն ծավալել Հայաստանում, ինչի արդյունքում Հայաստանում դոլարի մեծ ներհոսք կա։

«Բացի այդ, ամռանը հաճախ ունենում ենք դոլարի փոխարժեքի նվազում՝ պայմանավորված, զբոսաշրջիկների ներհոսքով, որի հետևանքով ևս ավելանում է արտարժույթի քանակը մեր երկրում»,- ասաց տնտեսագետը։

Դրամի արժևորման պատճառներից մեկն էլ, ըստ Հայկ Մնացականյանի, ՀՀ կենտրոնական բանկի վարած քաղաքականությունն է։ Նրա խոսքով՝ ԿԲ-ն վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացնելով և շուկայից պարբերաբար դոլար ձեռք բերելով, նպաստել է դրամի արժևորմանը։

«Բնականաբար, էներգակիրների դիմաց ռուսական ռուբլով վճարումը ևս բերել է դոլարի արժեզրկմանը։ Այսինքն՝ դոլարի նկատմամբ պահանջարկն այդ մասով նույնպես նվազել է»,- ընդգծեց տնտեսագետը։

Ակնհայտ է, որ էժան դոլարը պետք է նպաստեր ներկրվող ապրանքների գների նվազմանը, սակայն Հայաստանում գներն օրեցօր բարձրանում են։ Հայկ Մնացականյանի գնահատմամբ, երբ միջազգային շուկայում որոշ ապրանքատեսակների գներ թանկանում են, Հայաստանում որոշ տնտեսվարողներ առիթը բաց չեն թողնում գերշահույթ ստանալու համար, ինչի արդյունքում մի շարք ապրանքներ սկսում են թանկանալ։

Տնտեսագետի խոսքով՝ այստեղ լուրջ անելիքներ ունեն համապատասխան պետական կառույցները, որոնք պետք է հետևողական լինեն և թույլ չտան, որ անհարկի թանկացում լինի։ «Գոնե այն ապրանքները, որոնք միջազգային շուկայում չեն թանկացել, մեր երկրում էլ դրանց գինը պահպանվի»,- ընդգծեց նա։

Տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանն էլ այն կարծիքն է, որ Կենտրոնական բանկին ձեռնտու է դրամի արժևորումը, քանի որ դրանով փորձում է լուծել գների կայունության հարցը։

Նրա խոսքով՝ 2022 թ-ի համար ԿԲ-ն նախանշել է 5,5 տոկոս գնաճ, սակայն փաստացի՝ հունվար-մայիսին գնաճը կազմել է 7.7%, իսկ միայն մայիսին՝ 9%։ «Ակնհայտ է, որ ԿԲ-ն հեռու է իր նպատակից, բայց փորձում է ամեն գնով զսպել գնաճը։ Դրա արդյունքում շուկայում ունենում ենք դրամի արժևորում»,- ասաց տնտեսագետը։

Սուրեն Պարսյանի խոսքով՝ թեև Կենտրոնական բանկը հայտարարում է, որ չի միջամտում արտարժույթի շուկայում տիրող իրավիճակին, բայց գործնականում հաճախ է միջամտել։

«Օրինակ, երբ 2020 թվականին դրամն էր արժեզրկվում, ԿԲ-ն դա կանխելու համար տասնյակ միլիոն դոլարներ էր ներարկում տնտեսության մեջ։ Հիմա մենք ունենք դոլարի ավելցուկ՝ պայմանավորված մի շարք գործոններով։ Առաջինն այն է, որ մեծ քանակությամբ դոլար է մտնում Հայաստան ռուս տուրիստների, գործարարների միջոցով, նաև ունենք հանքահումքային ապրանքների արտահանման աճ, ինչի հաշվին դոլարի հոսքը մեր երկիր ավելացել է։ Միաժամանակ ունենք դոլարի նկատմամբ պահանջարկի նվազում։ Գիտեք, որ գազի դիմաց այսօր մենք  ռուսական ռուբլով ենք վճարում, այսինքն՝ ներքին շուկայում դոլարի պահանջարկը նվազել է, իսկ ռուբլու նկատմամբ՝ ավելացել։ Բնական է, որ այս ամենն իր ազդեցություն է թողնելու»,- նշեց Սուրեն Պարսյանը։

Նա նաև նշեց, որ մարտի 15-ին ԿԲ-ն վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը բարձրացրել է՝ 8 տոկոսից հասցնելով 9,25%-ի, ինչը ևս նպաստել է դրամի արժևորմանը։

«Ըստ ԿԲ-ի հաշվարկների՝ որքան արժեզրկի դոլարը, այնքան ներկրվող ապրանքների գները շատ չեն բարձրանա, բայց գործնականում այդ ապրանքների գները շարունակում են աճել։ Իհարկե Հայաստանում ոչ այն չափով են թանկացել, որքան համաշխարհային շուկայում, սակայն երբ դրսից եկող գումարները կրճատվեն, ապա հնարավոր է մեկ-երկու օրվա ընթացքում դրամը կտրուկ արժեզրկվի և գնաճ նկատվի»,- ասաց Սուրեն Պարսյանը։

Նրա խոսքով՝ դոլարի արժեզրկման հետևանքով տուժում են նաև ոչ հանքահումքային ապրանքներ արտահանողները, որոնց շահութաբերությունը նվազել է 15-20 տոկոսով, բացի այդ, վնասներ են կրել ՏՏ ոլորտի կազմակերպությունները, քանի որ դրանք հիմնականում պայմանագրեր ունեն արտերկրի ընկերությունների հետ և դոլարով են գումար ստանում, իսկ իրենց աշխատողներին վճարում են դրամով։

Տնտեսագետն ընդգծեց, որ մեծ վնասներ է կրում նաև զբոսաշրջության ոլորտը։ «Եթե զբոսաշրջային փաթեթը դեպի Հայաստան նախկինում կազմում էր 700-800 դոլար, հիմա այն շուրջ 1000 դոլար է։ Այդ գումարով զբոսաշրջիկները կարող են այլ երկրներում էլ հանգստանալ։ Ի դեպ, իրանցիների հոսքի կրճատումը ևս դրանով է պայմանավորված։ Հանգիստը Հայաստանում  թանկացել է»,- ասաց Սուրեն Պարսյանը։