Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում, ինչպես աշխարհի շատ երկրներում, հասարակության տարբեր շերտեր տարբեր խնդիրների շուրջ իրենց բողոքի ձայնն իշխանություններին լսելի դարձնելու համար բողոքի ակցիաներ են կազմակերպում։ Հայաստանում դրանց պակասը չի եղել ինչպես նախկին իշխանությունների ժամանակ, այնպես էլ հիմա՝ բնապահպանական, բնակարանային, սոցիալական, հիմա նաև տեղահանված արցախցիների խնդիրները։

Սակայն վստահորեն կարելի է ասել, որ գոնե վերջին 3-4 տարիներին բնապահպանական խնդիրների շուրջ  մինչև այդ պարբերաբար ակցիաներ անող ակտիվիստ բնապահպանները, բնապահպանական կազմակերպությունները լուռ են։ Չհաշված՝ Ամուլսարի մոտ տեղի ունեցած բողոքի ակցիաները։

Արդյո՞ք բնապահպանական խնդիրները լուծվել են Հայաստանում, որ «լուռ» են բնապահպանները,  թե նրանց «լռությունը» այլ պատճառներ ունի։

Panorama.am-ի հետ զրույցում «Էկոլոգիական հասարակական միություն» ՀԿ նախագահ, բնապահպան Սիլվա Ադամյանը նախ ասաց, որ ճիշտ եք նկատել բնապահպան ակտիվիստները լուռ են, ինչը, ըստ նրա, մի շատ խնդիրների հետ է կապված, նաև քաղաքական, սոցիալական։

Նախ նշեց, որ, իր կարծիքով, նոր շարժում պետք է ձևավորվի. «Այն մարդիկ, ովքեր բնապահպանության ոլորտում այն ժամանակ շատ ակտիվ էին, մեծացել են, ընտանիք կազմել, երեխաներ ունեն։ Պետք է այդ ամենը հաշվի առնել»։

Սիլվա Ադամյանն ընդգծեց, որ վերջին տարիներին բնապահպանական խնդիրներն ավելի են խորացել, սակայն նույնիսկ բնապահպանական այն լուրջ կազակերպությունները, որոնք հիմա գործում են, նրանց բարձրաձայնումներին լսող չկա։

«Կառավարության փոփոխության հետ կապված շատ բաներ են փոխվել։ Ողջ ժողովուրդը «հեղափոխության» ժամանակ հավատում էր, որ շատ բաներ է փոխվելու, եկել են մարդիկ, որոնք պետք է աջակցեն արդարությանը,  ազնվությանը, խնդիրների լուծմանը։ Այս ամեն ինչը վերաբերում է ոչ միայն ողջ հասարակությանը, նաև ակտիվ բնապահպանական շարժմանը, որը, անկեղծ ասեմ, սկզբնական շրջանում նստած սպասում էր, որ ինչ-որ բան պետք է փոխվի, կարելի է այդ մարդկանց հետ շատ հանգիստ խոսել։

Այն, ինչ կատարվեց հետո, տեսնում ենք,  իսկ բնապահպանական շարժումը սկսեց մարել, մարդիկ, ովքեր շատ ակտիվ էին, սկսեցին ուղղակիորեն հիասթափվել իրավիճակից»,-ասաց Ս. Ադամյանը։

Նրա խոսքով, եթե նախկինում գիտեին, որ կառավարությունն, օրինակ, ասում էր՝  այստեղ այս շինությունը լինելու է, Սևանա լճից այսքան խորանարդ մետր ջուր է բաց թողնվելու, ինչ ուզում եք արեք, ընդդիմություն էր ստեղծվում, որի հետ հանդիպում էին կառավարության անդամերը։

«Ստեղծված էին բազմաթիվ խորհուրդներ ու հանձնաժողովներ։ Չեմ կարող ասել, որ դրանք շատ արդյունավետ էին, սարեր էին շուռ տալիս, ոչ, բայց այն, որ կառավարությունը նստում էր կլոր սեղանի շուրջ լուրջ բնապահպանական կազմակերպությունների հետ, քննարկում խնդիրները, լսում առաջարկները, հիմա դա չկա»,- ասաց բնապահպանը՝ միաժամանակ հավելելով, որ ինքը միշտ ընդդիմադիր է եղել, բայց պետք է ընդունի՝ նախկին կառավարությունը լսում էր իրենց, «բաներ կային, որ պոզերը տնկած, իրենց գործն էին անում, բաներ էլ կային՝ փոփոխության էին ենթարկում»։

«Երկխոսության մեջ էր մտնում հանրության հետ, հիմա չկա այդ դիալոգը, չունենք երկխոսություն կառավարության հետ։ Իհարկե, բնապահպանական կազմակերպությունները, ով էլ լինի, կհիասթափվի, ամեն մեկը մտել է մի անկյուն, զբաղվում է իր գործով։ Ես միշտ ակտիվ եղել եմ ու կլինեմ, խնդիրն այն կազմակերպությունների մասին է, որոնք ավելի հիմնված են ակտիվիզմի վրա։

Չեմ ուզում շատ քննադատել,  բայց գուցե կան ինչ-որ ներքաղաքական խնդիրներ իրենց խմբավորումների հետ կապված, գուցե միջազգային կազմակերպություններից աջակցությունը չկա, որպեսզի ակտիվ լինեն։  Դրա համար այդ ակտիվիզմ ասածը նստել է։ Այո, ակտիվիզմի մարման քաղաքական պահը կա, կազմակերպություններ, որոնք ֆինանսավորում էին ակտիվիստներին, ինչ-որ կապի մեջ կարող են լինել վերևների հետ և դա է պատճառը, որ իրենք շատ դուրս չեն գալիս»,- ասաց Սիլվա Ադամյանը։

Նա նշեց, որ չնայած այս վիճակին, այնուհանդերձ, լուրջ մասնագետներն ու բնապահպանական կազմակերպություններն աշխատում են, ջրային ռեսուրսների, հանքարդյունաբերության, բնապահպանական այլ խնդիրներով բազմաթիվ նամակներով դիմում են կառավարությանը։

«Վերջերս ընդերքի շահագործման հետ կապված մի օրենք ընդունվեց, նախագահն էլ ստորագրեց։ Դրա կոնկրետ մասը վերաբերում է հանրության մասնակցությանը բնապահպանական խնդիրներին։ Չնայած նրան, որ Հայաստանը միացած է Օրհուսի կոնվենացիային, որը խիստ խրախուսում է  հանրության մասնակցությունը, իրավունքներն է պաշտպանում, մեր նախագահը, որի հետ ժամանակին աշխատել եմ միջազգային ծրագրերում, որոնք հենց կոչված էին պաշտպանելու Օրհուսի կոնվենցիան, ստորագրեց մի օրենք, որը բացարձակ հանրության օգտին չէ, այսինքն եթե հանրությունը փորձի ընդդիմանալ հանքարյունաբերության ոլորտի շահագործմանը որևէ տեղում, մեղմ ասած, չի խրախուսվի, կարող է նաև քրեական պատասխանատվության քեզ հրավիրեն։ Եթե հանրությունը հանրային լսումների ժամանակ դեմ էր խոսում, արձանագրություններ էին կազմում, չնայած շատ ժամանակ դա էլ չէր օգնում, բայց  միևնույնն է՝ լինում էին լսումներ։ Հիմա այդ լսումները լինելու են, բայց հանրության կարծիքը 11-րդ աստիճանի վրա է լինելու»,- ասաց մեր զրուցակիցը։

Սիլվա Ադամյանը կրկին ընդգծեց, որ պրոֆեսիոնալ շփումը հասարակական սեկտորի հետ կորել է, կառավարությունը բացարձակ չի ուզում շփում ունենալ ՀԿ-ների հետ, ցանկություն չունի։

«Ճիշտ է, ակտիվիզմը մարել է, բայց մասնագիտացված հասարակական կազմակերպությունները, որոնք եղել են, կլինեն դաշտում, դեռ փորձում են մի բան անել, ընդդիմանում են, բայց անօգուտ է։ Այս կառավարությունը ոչ մի բան հաշվի չի առնում։

Լուրջ ու բարդ խնդիրներ ունենք, կառավարության նման դիրքորոշումն ուղղակի սպանում է բոլորին, մարում է բոլոր շարժումները»,- ասաց Սիլվա Ադամյանը։