Ձեր վստահելի աղբյուրը

Եվրոպայում ջերմաչափերի հուլիսյան թռիչքը տագնապալի կանխատեսումների տեղիք է տվել։ Ռիա նովոստիի փոխանցմամբ, շատ գիտնականներ կարծում են, որ Հյուսիսային կիսագնդում մահացու շոգերն ավելի հաճախակի կդառնան։ Սակայն եղանակային ռեկորդների վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ ամեն ինչ այնքան էլ պարզ չէ կլիմայական ապագայի հետ կապված:

Մթնոլորտային ծանրաբեռնվածություն

Հարմարավետ եղանակը Հյուսիսային կիսագնդում ապահովում է կայուն մթնոլորտային շրջանառությամբ, երբ ցիկլոնները փոխարինվում են անտիցիկլոններով, այնպես որ ոչ ինտենսիվ շոգը, ոչ անձրևները երկար ժամանակ չեն մնում որոշակի շրջանի վրա:

Այնուամենայնիվ, երբեմն համակարգը փչանում է, առաջանում է «ծանրաբեռնվածություն». ցիկլոններն ու անտիցիկլոնները երկար ժամանակ «սառչում» են տեղում, հետևաբար կիսագնդի որոշ հատվածներում շոգ է, իսկ մյուսներում՝ զով և անձրևոտ:

2022 թվականի հուլիսին Արևմտյան Եվրոպայում արգելափակած անտիցիկլոնը հիմնական վնասը հասցրել է Պիրենեյան թերակղզու երկրներին՝ Իսպանիայում ջերմաստիճանը հասել է 45 աստիճանի, Պորտուգալիայում՝ 47 աստիճանի։

Որոշ ժամանակ անց,  երբ անտիցիկլոնը սկսել է շարժվել դեպի արևելք, շոգը հասել է Միացյալ Թագավորությունը, այնտեղ գրանցվել է պատմական ռեկորդ՝ հուլիսի 19-ին Լոնդոնի Հիթրոու օդանավակայանում օդի ջերմաստիճանը հասել է 40,2 աստիճանի։ Եվրոպայում նման եղանակի հետևանքների պատճառով զոհվել է ավելի քան հազար մարդ, հիմնականում Պիրենեյներում։

Անոմալիաներ և աղետներ

Երկու տարի առաջ Միացյալ Թագավորության Օդերևութաբանական ծառայությունը հրապարակել էր կանխատեսում, որ տաք օրերը 2050 թվականին կդառնան բնորոշ երևույթ երկրի համար: Այժմ մամուլում մտավախություն կա, որ կանխատեսումը ժամանակից շուտ իրականանում է։

Շատ փորձագետներ կարծում են, որ նման երևույթներ ավելի հաճախ են լինելու։ Չինաստանի Գիտությունների ակադեմիայի գիտնականների վերջին ուսումնասիրության համաձայն՝ առաջիկա տարիներին Հյուսիսային կիսագնդում ծայրահեղ ջերմային ալիքների թիվը կավելանա ավելի քան 30 տոկոսով: Աշխատանքի հեղինակները պարզել են ԱՄՆ-ում և Կանադայում անցած տարվա շոգերի պատճառները։ Նրանք փորձարկել են, թե ինչպես է օդի ջերմաստիճանի վրա ազդում բնական գործընթացները, օրինակ՝ մթնոլորտային շրջանառությունը և մարդկային գործոնը: Նրանց բացահայտումների համաձայն՝ տարածաշրջանում երկարաժամկետ տաքացման երկու երրորդը պայմանավորված է ջերմոցային գազերով:

Մոսկվայի պետական համալսարանի աշխարհագրության ֆակուլտետի օդերևութաբանության և կլիմայաբանության ամբիոնի առաջատար գիտաշխատող Բայց Միխայիլ Լոկոշչենկոն կարծում է, որ ջերմային ալիքներն ուղղակիորեն կապված չեն երկարաժամկետ կլիմայի փոփոխության հետ։ Սա նշանակում է, որ առաջիկա տարիներին դրանց աճը կանխատեսել հնարավոր չէ։

«Շատ առումներով սա ուղղակի զուգադիպություն է, այն կապված է մի շարք սինոպտիկ պրոցեսների հետ, երբ օդի ջերմաստիճանի բարձրացում առաջացնող տարբեր պատճառներ միաժամանակ նկատվում են, մտնում են ռեզոնանսի մեջ և փոխադարձաբար ամրապնդում միմյանց»,- ասել է փորձագետը։

Ոչ բոլոր ռեկորդներն են գերազանցվել

Կլիմայագետը խոստովանում է, քանի որ գլոբալ տաքացում իսկապես տեղի է ունենում, եղանակային նման անոմալիաների հավանականությունը պետք է մեծանա։ «Բայց դա դժվար է ճշգրիտ գնահատել, քանի որ իսկապես աղետալի շոգի դեպքերը չափազանց հազվադեպ են, և օրինակները չափազանց քիչ են  վիճակագրական վերլուծության համար», - ուշադրություն է հրավիրում Լոկոշչենկոն:

Նրա խոսքով, եթե աննորմալ շոգը որպես երևույթ ուղղակիորեն կապված լինեին կլիմայի փոփոխության հետ, ապա դրա հաճախականությունը տարեցտարի անշեղորեն կմեծանային, և ցուցանիշները մշտապես կթարմացվեին։ Հենց այն փաստը, որ հարյուր տարի առաջվա առավելագույն ջերմաստիճանների ռեկորդները դեռ չեն խախտվել, ուղղակի կապի բացակայության մասին է վկայում։

Ով է հաջորդը

Եղանակային անոմալիաները նման են վիճակախաղի: Արևմտյան Եվրոպայի բախտը չբերեց այս ամառ։ Չափազանց դժվար է գուշակել, թե հաջորդ անգամ ովքեր են լինելու հսկա «թավայի» վրա։