Մշակույթ 19:45 30/07/2022 Հայաստան

Արցախի Տիգրանակերտը կա. monumentwatch.org

Արցախի մշակութային ժառանգության մշտադիտարկում իրականացնող monumentwatch.org կայքը գրում է.

«2022 թվականի հուլիսի 22-ին ադրբեջանական ռուսալեզու  CBC TV Azerbaijan հեռուստաալիքով հեռարձակվեց ակնհայտ հակահայկական քարոզչական բնույթ ունեցող տեսահաղորդում, որտեղ ադրբեջանական կողմը անդրադարձ կատարեց Արցախի Տիգրանակերտին: Մասնավորապես, հաղորդման մեջ նշվում է, թե հայերը «Ղարաբաղի օկուպացիայի ժամանակ» իրենց համար «հնարել էին հին քաղաքներ», որոնք գտնվում են ադրբեջանական հողերի վրա: Նշվում է, որ տեղանունների փոփոխություններ կատարելուց բացի, հայկական կողմը «անօրինական» պեղումներ է կատարել՝ առանց ներգրավելու միջազգային փորձագետների, ինչպես նաև առանց լուրջ գիտական հիմնավորումների: Հաղորդման մեջ նշվում է, որ հայկական կողմը 2020 թվականից հետո «փոխեց երևակայական Տիգրանակերտի գտնվելու կոորդինատները»՝ տեղափոխելով այն ժամանակակից Թուրքիա:

Անտիկ Տիգրանակերտը, որի հազարավոր կվադրերը դեռ տեղում են, հելլենիստական քաղաքաշինության և ամրաշինության մի դասական օրինակ է, որի նախօրինակը մշակվել է դեռևս մ. թ. ա. երրորդ դարում Ալեքսանդրիայում, ապա տարածվել է Փոքր Ասիայում, հասել Հայաստան, առաջին անգամ կիրառվել Արտաշատում։ Ահա մի հատված Հ. Պետրոսյանի «Արցախի Տիգրանակերտ» անգլերեն հոդվածից, որը լույս է տեսել Օքսֆորդում հրատարակվող Արամազդ ամսագրում (Petrosyan, Hamlet. 2020. Tigranakert of Artsakh. Aramazd. Armenian Journal of Near Eastern Studies 10/1–2. 327–371. https://www.academia.edu/44738770.)։

«Տիգրանակերտի ամրաշինական համակարգը կազմված է երեք բաղադրիչներից՝ ուղղանկյուն աշտարակ, կլոր աշտարակ և դրանք իրար կապող բեկյալ կամ զիգզագ պատ: Զիգզագ պատն իր հերթին բաղկացած է երկու բազուկներից և զիգզագի հատվածից. հատվածները միայն ուղղագիծ են, թեքումները՝ ուղղանկյուն կամ սուրանկյուն: Ռելիեֆից կախված զիգզագ պատն ունի տարբեր երկարություն (ամենակարճը՝ 7,0 մետր, ամենաերկարը՝ 25,5 մետր, զիգզագի հատվածը՝ 1,5 մետր – 9,8 մետր) և տարբեր ուղղություններ: Ըստ էության, ի դեմս Տիգրանակերտի ամրոցի, գործ ունենք եռանկյուն մի մոդելի հետ, որի պարտադիր բաղադրիչներն են մեկընդմեջ իրար հաջորդող ուղղանկյուն (կողերի երկարությունը՝ 7,0-8,0 մետր) և կլոր աշտարակները (տրամ.՝ 9,0 մետր սահմաններում) և դրանք իրար միացնող անպայման մեկ զիգզագ ունեցող պարսպապատը: Պատերի տարբեր երկարություններն ու ուղղություններն տեխնիկական այն միջոցներն են, որոնց օգնությամբ եռանկյուն մոդելը համապատասխանեցվել է տեղանքի բնական պաշտպանական հնարավորություններին:

Կառուցողական տեխնիկայի ընդհանրական բնութագրերով (ժայռափոր հիմք, հիմնամասի իրականացում քարե բլոկներով, չոր շարվածք, պատի ամրության ապահովում բլոկների իսկ ծանրությամբ, ծիծեռնակապոչ կապերի լայն օգտագործում, կրաշաղախի օգտագործում, վերնամասի իրականացում հում աղյուսով), առանձին բաղադրիչների չափերով (պատի հաստություն, քառանկյուն աշտարակների չափեր) Տիգրանակերտի պաշտպանական համակարգը երևան է բերում մոտ զուգահեռներ մերձավորարևելյան դասական (Միլեթ, Եփեսոս, Պերգամոն, Պրիենե, Մեանդրի վրայի Մագնեզիա, Դուրա-Եվրոպոս) և անդրկովկասյան որոշ հուշարձանների հետ:

Հատակագծման և ճարտարապետական որոշ լուծումների առումներով այն շատ մոտ է Պրիենեին (տեղանքում գերիշխող եռանկյուն միջնաբերդ, ստորոտում փռված կանոնավոր հատակագծումով թաղամասեր, զիգզագ պարիսպներ), Դուրա Եվրոպոսի մ. թ. ա. 3-2-րդ դարերի եզրագծին վերաբերող պարսպաշարքին (զիգզագ պարիսպներ), բայց հատկապես Արտաշատին (տեղանքում գերիշխող եռանկյուն միջնաբերդ, ստորոտում փռված կանոնավոր հատակագծումով թաղամասեր, զիգզագ պարիսպներ, ուղղանկյուն և կլոր աշտարակների համադրություն), իսկ շինարվեստի որոշ մանրամասներով համարյա նույնական է Արմազցիխե-Բագինեթիի համաժամանակյա պարսպաշարի հետ: Այս զուգահեռների քննությունը հնարավորություն է տալիս հավաստել, որ Տիգրանակերտը կառուցվել է ժամանակի առաջադեմ ճարտարապետական մտքի և կառուցողական տեխնիկայի լիարժեք օգտագործումով: Այս հանգամանքները Տիգրանակերտը դարձնում են մ. թ. ա. առաջին – մ. թ. առաջին դարերի էտալոնային հուշարձան, քանի որ այն թվարկած հուշարձանների համապատասխան համալիրների համեմատ շատ ավելի լավ է պահպանված։

Քաղաքի ամրացված թաղամասում առկա պարսպապատերի ժայռափոր հիմքերը, դրանց հսկայական չափերը, կառուցման կանոնավորությունը, սալերի կատարյալ համաչափությունն ու նուրբ մշակումը, հելլենիստական ամենաառաջադեմ տեխնիկայով սալերն իրար միացնելը («ծիծեռնակապոչ» կապերը) անկասկածորեն վկայում են, որ դրանք կառուցվել են միասնական պլանավորումով, հմուտ և առաջադեմ ճարտարապետների ու վարպետների կողմից: Ուժի, մտքի և նյութի նման կուտակումն ու գրանդիոզ ծրագրի իրագործումը կոնկրետ մի վայրում հնարավոր էր միայն համընդհանուր, պետական մոբիլիզացիայի դեպքում, հանգամանք, ինչն ավելի է ամրապնդում համոզմունքը, որ մենք գործ ունենք թագավորական ու պետական նախաձեռնության հետ» (էջ 234-335)։

Ադրբեջանցի որևէ մասնագետ փորձե՞լ է հակափաստարկներով մերժել այն։ Իհարկե՝ ոչ։ Այս ամենին ծանո՞թ են ալիևյան պրոպագանդիստները։ Թե չէ անընդհատ հայտարարել, թե հայ հնագետները առանց իրավունքի են պեղել (երբ պեղումներն իրականացվել են Արցախի իշխանությունների համապատասխան թույլատրությամբ և ընթացակարգով), ամեն անգամ հայտարարել, թե Տիգրանակերտը հնարած է, իհարկե, ակնհայտորեն ցուցում են, որ այստեղ սովոր չեն խոսել փաստերի և գիտության լեզվով։

Հետազոտողի համար դժվար է, հաճախ էլ անիմաստ, պատասխանել պրոպագանդիստների հիմարություններին։

Եվ ինչո՞ւ ելույթ չի ունենում ակադեմիական բարեվարքությանը քիչ թե շատ հետևող որևէ ադրբեջանցի հետազոտող»։ 

 

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Հարակից հրապարակումներ`

Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

22:10
Ջրհեղեղ Իսպանիայում. կառավարությունը օգնություն է խնդրում ԵՄ-ից
Իսպանիայի վարչապետ Պեդրո Սանչեսը խնդրել է միջոցներ տրամադրել Եվրոպական համերաշխության հիմնադրամից՝ օգնելու իր երկրին վերականգնվել այս դարում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:46
Ծավ գյուղի անտառամերձ հատվածում հրդեհ է, քամու պատճառով առկա է դեպի անտառ տարածման վտանգ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 14:40-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Ծավ գյուղի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:36
Հունաստանի հայոց թեմի ներկայացուցիչներ և ուխտավորներ են եկել Մայր Աթոռ՝ եպիսկոպոսական ձեռնադրության և օծման առիթով
Նոյեմբերի 2-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է Հունաստանի հայոց թեմի թեմական կառույցների...
Աղբյուր` Panorama.am
20:19
Բժիշկ Մյասնիկովը թվարկել է ամենաառողջարար ըմպելիքները
Սովորական մաքուր ջուրը, թեյը և սուրճն ամենաառողջ ըմպելիքներն են։ «Ռոսիա 1» ալիքի «Բժիշկ Մյասնիկով» հաղորդման ժամանակ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:43
Արցախցիների խնդրանքով «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները դիմել են ՍԴ
ՀՀ ԱԺ պատգամավորների 1/5-ը («Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունների պատգամավորներ) ՀՀ Սահմանադրական դատարան է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:27
Նիկոլը նաև լվանում է Թուրքիայի արյnւնnտ երեսը վերջինիս՝ ԵՄ հնարավոր անդամագրության գործընթացում. Աշոտյան
«Հայոց ցեղասպանության ուրացումը ոչ թե Միրզոյանի, այլ անձամբ Փաշինյանի նախաձեռնությունն է»
Աղբյուր` Panorama.am
19:16
Ջուլիետա Ավանեսյանը` ծանրամարտի Մ20 առաջնությունում Եվրոպայի չեմպիոն
Պոկում և հրում վարժություններում ևս Ավանեսյանն արժանացել է փոքր ոսկե մեդալներին։
Աղբյուր` Panorama.am
19:02
Հաջորդ շաբաթ 100 դրամների կրիզիս է լինելու. Մեսրոպ Մանուկյան
 Երևանի ավագանու «Մայր Հայաստան» խմբակցության անդամ Մեսրոպ Մանուկյանն այցելել է «Երևան ավտոբու» ՓԲԸ, ծանոթացել է...
Աղբյուր` Panorama.am
18:48
«Սուրբ Հովհաննես» մատուռի մոտից քաղաքացուն իջեցնելու համար անհրաժեշտ է եղել փրկարարների օգնությունը
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 16:28-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Լոռու մարզի Հարթագյուղ գյուղի «Սուրբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:35
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին կայցելի Հայաստան
Խաղաղության Նոբելյան մրցանակակիր Քայլաշ Սաթյարթին Հայաստանում կմասնակցի և կբանախոսի աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության նախաձեռնությամբ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
Մեծ Մանթաշի մոտակայքում հրդեհից ջերմահարվել են եղևնու և սոճու տնկիներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 15:13-ին Շիրակի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Մեծ Մանթաշ ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:19
ՀՖՖ փոխնախագահը՝ հավաքականի գլխավոր մարզչի ու Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով երկրպագուների ակցիաների մասին
«Այն տարբերակը, որ մենք ընտրում ենք, չի լինելու հայաստանցի»,- ասել է ՀՖՖ փոխնախագահ Արմեն Նիկողոսյանը՝ պատասխանելով Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:58
Քանյե Ուեսթը 1 միլիարդ դոլարով վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել իր մասին
Ռեփեր Քանյե Ուեսթը  իր մասին վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել. «Ո՞ւմ անունով» ֆիլմի համար նա ծախսել է 1 միլիարդ դոլար։ Variety-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:42
Ակցիա՝ «Արարատ»-«Փյունիկ» խաղի ժամանակ ՀՖՖ նախագահ Արմեն Մելիքբեկյանի հրաժարականի պահանջով
Հայաստանի  Պրեմիեր լիգայի «Արարատ» - «Փյունիկ» խաղի ժամանակ երկրպագուները  ակցիա են իրականացրել՝ պահանջելով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:30
COP29-ը՝ Ադրբեջանում, COP17-ը՝ Հայաստանում․ քաղաքական հատուցո՞ւմ
Հայաստանն ընտրվել է որպես Կենսաբազմազանության կողմերի համաժողովի հյուրընկալող երկիր և COP17-ը  2026թ,-ին անցկացվելու է մեր...
Աղբյուր` Panorama.am
17:18
Դիզայներները նորաձևության տարօրինակ հնարք են մտածել, որը խոստանում է դառնալ ձմեռան գլխավոր թրենդ
Վերջին Նորաձևության շաբաթներին հայտնի բրենդների դիզայներները հաճախ դիմում էին մեկ պարզ, բայց միևնույն ժամանակ անսովոր հնարքի։ Burberry-ի,...
Աղբյուր` Panorama.am
16:57
Ադելիա Պետրոսյանը Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում հաղթել է կարճ ծրագրում
Ռուսաստանի գեղասահքի չեմպիոն ազգությամբ հայ  Ադելիա Պետրոսյանը Կազանում ընթացող Ռուսաստանի Գրան պրիի 2-րդ փուլում լավագույն արդյունքն է...
Աղբյուր` Panorama.am
16:42
Հրդեհ Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթգծի Ախալքալաքի կայարանում
Նոյեմբերի 1-ին երեկոյան ժամը 22։00-ի սահմաններում հրդեհ է բռնկվել Բաքու-Թբիլիսի-Կարս երկաթուղու Ախալքալաքիի հատվածի հոսանքի տրանսֆորմատորային...
Աղբյուր` Panorama.am
16:30
Իրանը լուրջ հարվшծ կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին. հոգևոր առաջնորդ
Իրանը լուրջ հարված կհասցնի Իսրայելին և ԱՄՆ-ին՝ ի պատասխան Թեհրանի և Մերձավոր Արևելքում իսլամական դիմադրության ուժերի նկատմամբ թշնամական քայլերի։...
Աղբյուր` Panorama.am
16:13
Նախկին ՀՀԿ-ական, «Զովք»-ի փոխտնօրեն, «Պրոֆալ»-ի տնօրեն և այլք․ Աննա Հակոբյանի հետ ընթրած «հաջողակ տղամարդիկ»
Oragir.News-ը մանրամասներ է ընթրիքից, որին մասնակցելու համար «Իմ քայլը» հիմնադրամին նախապես 1 միլիոն դրամ պետք է վճարեին։
Աղբյուր` Panorama.am
16:00
Սերբիայում երկաթուղային կայարանում փլուզման հետևանքով 14 մարդ է զոհվել, երկրում սգո օր է
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը ցավակցել է Սերբիայի երկաթուղային կայարանում տեղի ունեցած ողբերգական փլուզման հետևանքով զոհվածների ընտանիքին։
Աղբյուր` Panorama.am
15:32
Ծանրորդ Ալեքսանդր Լազարյանը` Եվրոպայի մինչև 20 տարեկաների չեմպիոն
Նա նվաճել է նաև փոքր բրոնզե և փոքր ոսկե մեդալներ
Աղբյուր` Panorama.am
15:19
Արցախյան հանրությունը պետք է իմանա` ովքե՞ր են այդ մարդիկ, որ իրենց իրավունք են վերապահում արցախցիների անունից խոսել. Ստեփանյան
ՀՀ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը տեղեկացրել է, որ «40+10 հազար» աջակցության ծրագիրը կշարունակվի մինչև ապրիլ,...
Աղբյուր` Panorama.am
15:07
Կոչ. COP29-ին ընդառաջ և ընթացքում հատուկ կարևորությամբ արծարծել արցախահայության նկատմամբ շարունակվող անարդարության մասին
Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինը, կաթողիկե հայոց կաթողիկոս պատրիարք Տ. Ռաֆայել Պետրոս ԻԱ Մինասյանը և Մերձավոր Արևելքի Հայ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:41
Սիսիան-Աղիտու ավտոճանապարհին բախվել են բեռնատարն ու «VAZ»-ը, կան տուժածներ
Նոյեմբերի 2-ին, ժամը 13:23-ին Սյունիքի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Սիսիան-Աղիտու...
Աղբյուր` Panorama.am
14:36
Խաչանովը մեկնաբանել է Փարիզի «Մասթերսի» քառորդ եզրափակչում Դիմիտրովի նկատմամբ տարած հաղթանակը
Ռուսաստանը ներկայացնող Կարեն Խաչանովը դուրս է եկել Փարիզում ընթացող Masters շարքի մրցաշարի  քառորդ եզրափակչում հաղթել է բուլղարացի Գրիգոր...
Աղբյուր` Panorama.am
14:26
Արամ Առաջինն ու Օկամպոն քննարկել են արցախահայերի իրավունքներին վերաբերող հարցեր
Նոյեմբեր 1-ին Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Առաջինն ու  Միջազգային քրեական դատարանի նախկին գլխավոր դատախազ Լուիս Մորենո...
Աղբյուր` Panorama.am
14:11
Արման Ծառուկյանն ու Իսլամ Մախաչևը կարող են ռևանշ մենամարտ անցկացնել հունվարի 18-ին
Թեթև քաշային կարգում UFC-ի գործող չեմպիոն Իսլամ Մախաչևը և Արման Ծառուկյանը կարող են ռեւանշ-մենամարտ անցկացնել հունվարի 18-ին Լոս Անջելեսում...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում
12:04 02/11/2024

Հովհաննես Ավետիսյան. Ոստիկանությունը գտնվում է պատանդի կարգավիճակում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}