Հայ-ադրբեջանական պատերազմը. Հայացք Վրաստանից
Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պատերազմի, «ազնիվ միջնորդի» և տարածաշրջանի ապակայունացման գործում Ռուսաստանի դերի մասին Jnews-ը զրուցել է վրացի փորձագետ, քաղաքագետ Գելա Վասաձեի հետ։
Վերջերս մեր տարածաշրջանում ամեն ինչ կտրուկ փոխվել է, պատերազմ է Վրաստանի հարևան երկրների՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, ներկայիս պատերազմը տարբերվում է Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմից, քանի որ Ադրբեջանը ներխուժել է Հայաստանի ինքնիշխան տարածք, փոխվել են երաշխավորները, ՀԱՊԿ-ը վերջապես ցույց տվեց իր անկարողությունը: ԱՄՆ-ն իր ակտիվ դերը ստանձնեց որպես խաղաղարար: Ռուսաստանը գործնականում Հայաստանը հանձնեց Ադրբեջանին և Թուրքիային։ Ինչպե՞ս հասկանալ Հարավային Կովկասի ներկայիս աշխարհաքաղաքականությունը:
– Ինչ վերաբերում է Հայաստանին և Ադրբեջանին, ապա պետք է լավ հասկանալ, որ այս երկրների միջև պատերազմ է ընթանում։ Դա կարելի է անվանել 44-օրյա պատերազմ, 5-օրյա պատերազմ՝ սրանք բոլորը մի պատերազմի մաս են, սա մի պատերազմի ռազմական գործողությունների էսկալացիա է։ Ենթադրվում է, որ պատերազմն ընթանում էր հանուն Ղարաբաղի, բայց սա միայն հանուն Ղարաբաղի պատերազմ չէ, դա պատերազմ է, որը սկսվել է ԽՍՀՄ շրջանակներում, մինչ Հայաստանի և Ադրբեջանի որպես անկախ պետություններ կազմավորումից շատ ավելի առաջ։ Դե, պաշտոնապես շարունակվեց արդեն դրանից հետո: Հիմա Ուկրաինայում պատերազմ է, այսինքն՝ Ռուսաստանի Դաշնության համակարգային թուլացումն է տեղի ունենում։ Այսպես թե այնպես, Հարավային Կովկասում կար ուժերի հավասարակշռություն, և հենց Ռուսաստանն էր ապահովում ուժերի այդ հավասարակշռությունը։ Այսինքն՝ Մոսկվայում էին որոշում, թե որտեղ են լինելու այս կամ այն զորքերը, ում վերահսկողության տակ են լինելու որոշակի տարածքները։
Հարավային Կովկասի երկրների՝ առանց Մոսկվայի համաձայնության, ինչ-որ բան այլ կերպ անելու ցանկացած փորձ խստորեն ճնշվել է։ Օրինակ՝ 2008թ.-ը: Ի՞նչ է տեղի ունենում հիմա, փետրվարի 24-ին սկսվեց Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև շարունակվող պատերազմի սրումը։ Երրորդ համաշխարհային պատերազմը, ըստ ամենայնի, չսկսվեց, բայց սկսելու մեծ հեռանկար ունի։ Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Ռուսաստանի Դաշնությունը, այն իրականում փոքրացած չափերով Խորհրդային Միությունն է: Պետք է լավ հասկանալ, որ 1992 թվականին ԽՍՀՄ-ը չի փլուզվել ու չի ավարտվել։ Այն պարզապես փոքրացել է չափերով: Սա չէին հասկանում ո՛չ Արևմուտքում, ո՛չ Ռուսաստանում, ո՛չ էլ նույնիսկ մեր երկրներում։ Բոլորն ասում էին, որ Արևմուտքը հաղթել է Սառը պատերազմում, դա այդպես չէ: Խորհրդային ժառանգության համար պատերազմը շարունակվում է ծայրամասերում։ (…) Ռուսաստանը 2014-ի վերջին արդեն Ուկրաինայում թուլացել էր, շատերը մոռանում են Ղրիմի պատճառով պատժամիջոցների մասին: Միևնույն ժամանակ, Հարավային Կովկասի տարածքում հայտնվեց նոր խաղացող՝ Թուրքիան, ևս մեկ խաղացող Իրանը, առնվազն հայտարարեց, որ ինքն այստեղ է։ Բայց եկեք տեսնենք, թե իրականում ինչ է կատարվում մեզ մոտ: Վերջին հաշվով, պատերազմը չավարտվեց 2020 թվականին: Քաղաքագետ Ալեքսանդր Իսկանդարյանը ճիշտ է ասում, որ Ադրբեջանի նպատակը հաղթելն է, բայց Ադրբեջանի համար այս պատերազմում հաղթանակը Ղարաբաղի վրա լիակատար վերահսկողություն հաստատելն է։ Հիմա, ինչ վերաբերում է Հայաստանի նպատակին, իհարկե, չթողնել, որ Ադրբեջանը հաղթի։
Փելոսիի այցը Հայաստան՝ ի՞նչ էր դա նշանակում: Հայաստանը փոխու՞մ է իր արտաքին քաղաքական ուղղությունը։ Կարո՞ղ ենք ասել, որ ՇՀԿ-ի գագաթնաժողովում փոփոխություններ են եղել նաև աշխարհի բևեռացման հարցում։
– Նախ ասեմ, որ ՇՀԿ-ն քաղաքական ակումբ է և ուրիշ ոչինչ։ Ռուսաստանն այլևս որևէ նավակ չունի: ՇՀԿ-ն ցույց տվեց, որ Ռուսաստանը մեկուսացված է, և սա փետրվարի 24-ի արդյունքը չէ, սա Խարկովի հարձակման արդյունքն է, երբ ամբողջ աշխարհին ցույց տվեցին, որ Ռուսաստանը ոչ միայն կարող է պարտվել, այլև պարտվելու է։ Որ Ռուսաստանը պարտվում է Արեւմուտքի հետ մրցակցության մեջ։ Գլխավոր խնդիրը, ես կարծում եմ, Հայաստանի իշխանությունների առջեւ է կանգնած։ Ինչպես Ռուսաստանը փոխարինել Արևմուտքով, որպեսզի անվտանգությունը երաշխավորված չլինի Ռուսաստանի կողմից։ Այսօր այն դեռ մնում է Հայաստանի անվտանգության երաշխավորը։ Ինչպես էլ չմեկնաբանես, դա այդպես է:
Ավելի մանրամասն՝ սկզբնաղբյուրում։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Ինչո՞ւ հանկարծ ՀՀ իշխանությունները որոշեցին խլել արցախցիների կենսաթոշակային խնայողությունները
