Ձեր վստահելի աղբյուրը

Գրքի երևանյան հինգերորդ փառատոնի շրջանակում նախօրեին կայացավ Գուրգեն Խանջյանի «Համավարակ» վեպի շնորհանդեսը:

«Գուրգեն Խանջյանի «Համավարակ» վեպը վերադարձի պատմություն է, ինչ-որ տեղ գուցե ստիպված վերադարձի: Բայց ծավալվող դեպքերն ու իրադարձությունները, ներառելով համավարակի ու պատերազմի իրողությունները, հայրենիքում մնալու աղոտ հեռանկարը վերածում են հաստատակամ որոշման»:

Վեպի քննարկմանը գրքի խմբագիր, գրականագետ Արքմենիկ Նիկողոսյանն ասաց, որ գուցե գաղափարական  առումով «Համավարակ»-ն այնքան էլ դուր չգա այն մարդկանց, որոնք սիրում են Գուրգեն Խանջյանի 1990-ականների արձակը։

«Խանջյանի հետ զրույցում եկել ենք այն եզրակացության, որ գաղափարական փոփոխությունը պատահական չէ՝ այլ հանգամանքներից զատ,  մեծապես պայմանավորված է այն իրողություններով, որոնք վերջին տարիներին կատարվում են մեր երկրում, մեր հասարակության հետ։

Մի կարևոր գիծ էլ ամրագրեցինք Խանջյանի հետ զրույցում,  իրեն էլ ասացի. այն, ինչ գրված է Խանջյանի վեպերում, մեծ մասն իրականություն է դառնում՝ մտավախությունները, տագնապները, որոնք կան։ Ասում եմ՝ լավ բաներ գրի, լավատեսական, ասում է՝ գուցե հենց լավատեսական բաներ գրենք,  իրականություն չդառնան»,- նշեց գրականագետը։

Գրքի խմբագիրն ու հեղինակն ամրագրել են ևս մի փաստ՝ փոխվել է նաև Խանջյանի հերոսի տիպը։

««Համավարակ» վեպում գործ ունենք հերոսի բոլորովին այլ տիպի հետ։ Այն բոլոր հերոսները, որոնք մյուս վեպերում համարվում էին Խանջյանի գեղագիտության կրողները՝ տաբուներ ջարդողներ, ազատության մարմնացումներ, «Համավարակ»-ում հայտնվել են այնպիսի դիրքավորման մեջ, որ ոչ միայն հակառակ բևեռում են, այլ նաև որոշ առումով քամահրվում, քննադատվում են Խանջյանի նոր հերոսների կողմից»,- ասաց Ա. Նիկողոսյանը։

Վեպի հերոսը՝ Հարութը, 30 տարի առաջ գնացել է իր ամերիկյան երազանքի հետևից։  Հեղինակի կարծիքով, իր հերոսն այդ տարիների ընթացքում եղել է անտեր։

«Ազատություն տենչող, ակտիվ, բողոքական հերոսը կամաց-կամաց արևմտյան մթնոլորտի մեջ դարձավ սովորական սպառող, անդեմ մարդ։ Գալիս է Հայաստան՝ առանձնապես որևէ հարցի շուրջ գաղափար չունի, սակայն կամաց-կամաց ինքը տեր է ձեռք բերում Հայաստանում։ Այդպես Հարութն ի վերջո դառնում է Հարություն, իմ կարծիքով, հարություն է առնում, վերջապես տեսնում է  իր հայրենիքը, մի քիչ էլ հասկանում է, թե ինչ էր  թողել»,- իր հերոսի մասին խոսելով՝ ասաց քննարկմանը ներկա Գուրգեն Խանջյանը։

Ա. Նիկողոսյանը նաև նշեց, որ «Համավարակ»-ում ևս մեկ բան են նկատել՝ ավելի շատ առաջ է մղված ասելիքը, բովանդակությունը, քան գրողական վարպետությունը։ Նրա կարծիքով, ավելի շատ ասելիքի, բովանդակության վեպ է ստացվել, որտեղ շատ հաճախ զոհ է գնացել նաև գրողական վարպետությունը։

Գուրգեն Խանջյանն ասաց, որ այս վեպում իր համար կարևոր էր ասելիքը, ոչ թե իրեն ցույց տալը. «Այս վեպում շատ կերպարներ կան, որոնք սովորական, մեր կողքն ապրող մարդիկ են, որոնց չէի ուզում գցել իմ խուճուճ էքսպերիմենտալ ֆորմաների մեջ։ Այս վեպում ինձ համար կարևորը ոչ թե ինձ ցույց տալն էր, այլ գրել, որ լավն է այս երկիրը, քաղցր, պետք չէ այդպես հեշտ թողնել ու գնալ։ Հիմա շատ են թողնում ու գնում։ Վերադարձի արահետ պետք է լինի, այդ արահետն էի սարքում»։

Նշենք, որ արձակագիր, դրամատուրգ Գուրգեն Խանջյանը 2017թ. արժանացել է Գրքի երևանյան փառատոնի առաջին մրցանակի «դրամատուրգիա» անվանակարգում։