Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում հանքարդունաբերության ոլորտում գործող ընկերությունների՝ մասնավորապես «Զանգեզուրի պղձամոլբիդենային կոմբինատի շահերը գերադասվում են բնակիչների  առողջությունից, շրջակա միջավայրից։ Panorama.am-ի հետ զրույցում ահազանգում է «ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ-ի նախագահ Ինգա Զարաֆյանը՝ անդրադառնալով Ողջի գետի աղտոտման խնդրին։

«Մեզ նման երկրներում, որտեղ հանքերում օգտագործվում են էժան սարքավորումներ, ինչը շահավետ է բիզնեսի տեսանկյունից, առողջապահական, բնապահպանական խնդիրները մղվում  են տասներորդ պլան։ Այո, միջազգային ընկերությունները գալիս են մեր երկիր, վերցնում մեր հարստությունը, թողնում մեզ աղտոտված տարածքներ ու վնասված առողջություն»,-ասաց բնապահպանը։

Նշենք, որ Սյունիքում Ողջի գետի ջրերն արդեն մի քանի օր է՝ աղտոտված են։ Չնայած  խնդրի մասին հնչած ահազանգերին, պետական մարմինները լուռ են, բնապահպան-ակտիվիստները՝ խաղաղ։

Համայնքի էջում խնդրի մասին որևէ բան չկա, Բնապահպանության նախարարությունը,
Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը լուռ են,  Դատախազությունը, որ պետք է պաշտպանի պետության շահերը, դեռ չի արձագանքել խնդրին։

ԲՆ խոսնակը տեղում չէր, խնդրեցին զանգահարել ավելի ուշ, տեսչական մարմնից հարցումը գրավոր ուզեցին, համայնքապետարանի հեռախոսին ուղղված զանգերն անպատասխան մնացին, գլխավոր դատախազությունից խոստացան՝ կարձագանքեն ավելի ուշ։

Panorama.am-ի զրուցակից Ինգա Զարաֆյանն ընդգծում է՝  աղտոտումը միայն գետի ջրերով չի սահմանփակվում, բացասական հետևանքները շղթայաբար տարածվում են ոլորտից ոլորտ՝ պատճառ դառնալով Սյունիքի բնակիչների առողջական լուրջ խնդիրների, գյուղատնտեսության ոլորտի անկման, շրջակա միջավայրի վնասման։

«Գետի ջրերից բացի աղտոտվում է նաև միջավայրը, ապա այդ քիմիական տարրերն անցնում են բույսերի մեջ,  պտուղ-բանջարեղենի մեջ, որոնցով սնվում են մարդիկ, անասունները, հետո դրանք հայտնվում են մարդու օրագանիզմում, սա էլ իր հերթին բերում է առողջական տարբեր խնդիրների։ Բազմաթիվ ուսումնասիրություններ են իրականացվել, եղել են դեպքեր, երբ երեխաների նույնիսկ մազի մեջ քիմիական տարր է հայտնաբերվել՝ մոլիբդեն, մկնդեղ։ Երեխայի տատիկն ասում է՝ ի՞նչ է լինելու իմ թոռնիկի հետ։ Մարդկանց օրգանիզմում վտանգավոր քիմիական միացությունները, էլեմնետները մի քանի անգամ գերազանցում են թույլատրելիի շեմը»,-ասում է Զարաֆյանը։

Նրա խոսքով, առողջապահության, Շրջակա միջավայրի նախարարություններին տարիներ շարունակ փոխանցվել են ուսումասիրությունների արդյունքները, սակայն  որևէ ուղեցույց չի մշակվել, քայլեր չեն ձեռնարկվել, կանխարգելող գործողություններ չեն մշակվել։

«Հանքարդյունաբերական բիզնեսի շահը գերադասվում է գյուղատնտեսության, առողջապահության շահերին։ Հասկանո՞ւմ եք։ Այս ոլորտները դրվում են երրորդական պլան, մի ընկերության շահը վեր է դասվում ամեն ինչից։ Զանգեզուրի պցնձամոլիբդենային կոմբինատի դեպքում պետությունը պետք է շատ խիստ լինի, քանի որ մենք գիտենք բաժնետոմսերի 15 տոկոսը տրամադրվել է պետությանը։ Սա նրան թույլ է տալիս միջամտել որպես վերահսկող։ Եթե պետությունը չի կատարում վերահսկողությունը,  ուրեմն  այդ 15 տոկոսն ինչո՞ւ են նվիրաբերել պետությանը»,-ասաց Զարաֆյանը։

Հիշեցնենք, որ այսօր «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ»-ում Հայաստանի կառավարությունն ունի 21.875 տոկոս բաժնեմաս։ Չնայած բամաթիվ պահանջների, այդ թվում նաև դատական հայցերի, կառավարությունը չի հրապարակում նվիրատվության պայմանագիրը։ Իրավապաշտպաններն այստեղ կոռուպցիոն ռիսկեր են տեսնում, գործարքը որակում ոչ թափանցիկ։

ՀԿ նախագահի խոսքով, պետությունը պետք է բիզնեսից պահանջի արդիականացնել սարքավորումները, թարմացնել, հիմնանորոգել պոչամբարը, որպեսզի թափոններ քիչ լինեն ու շրջակա միջավայրը քիչ աղտոտվի։

«Աղտոտման համար նախատեսված. նշանակված տուգանքները ցածր են Հայաստանում։ Տասնյակ միլիոնավոր դոլարներ է աշխատող ձեռնարկության համար այդ մի քանի հարյուր հազար դրամ տուգանքը չի կարող մեծ նշանակութուն ունենալ։ Պետք է պատասխանատվությունը խիստ լինի։ Կան տարբեր մեխանիզմներ։ Մարդիկ ի վերջո պետք է հասկանան, որ չի կարելի այդքան աղտոտել միջավայրը, վնաս հասցնել մարդկանց առողջությանը։ Մեզ մոտ չի աշխատում այդ սկզբունքը, աղտոտիչն ու աղտոտողը պետք է վճարեն, մեզ մոտ չեն վճարում։ Եթե ընկերությունը պատասխանատվություն կրի, ապա մենք նման իրավիճակ չէինք ունենա, եթե պատասխանատվություն կիրառվեր, ապա ընկերությունը կանխարգելիչ միջոցներ կձեռնարկեր, կան չէ՞ նման միջոցներ, և դրանք պետք է բիզնեսը ձեռնարկի, իսկ պետությունը ստիպի դա անել»,-ասաց նա։

Հիշեցնենք, որ ավելի վաղ «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանն իր հարցազրույցներից մեկում, անդրադառնալոց ԶՊՄԿ տնօրինության խոստացած ներդրումներին, ասել էր. «Ռուսաստանի տնտեսությունը ոչ էկոլոգիական, ոչ էլ արդյունաբերական, ոչ արտադրական, ոչ էլ ներդրումների առումով է պիտանի լինելու։ Ռուս ներդրողը, որ եկել է Քաջարան, ասում է՝ 3 մլրդի ներդրում եմ անելու, սա այն դեպքում, երբ այնտեղ մետաղաձուլական գործարան կառուցելու համար առավելագույնը 800 մլն փող է պետք»։