Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ բանկային համակարգում առկա է մեծ քանակությամբ ազատ արտարժութային միջոցներ և այդ պայմաններում ԱԺ-ն վերջին նստաշրջանում առաջին ընթերցմամբ ընդունեց ՔՊ-ական պատգամավորների հեղինակած «Արժութային կարգավորման և արժութային վերահսկողության մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին օրենքի նախագիծը, որով քաղաքացիներին արգելվում է արտարժույթով հիպոտեկայի վարկեր տրամադրելը: Panorama.am-ը «Մոդեքս» խորհրդատվական ընկերության տնօրեն Հայկազ Ֆանյանին հարց ուղղեց, թե ինչքանո՞վ էր նպատակահարմար արտարժույթի շրջանառությունը սահմանափակող օրենք ընդունել, այն դեպքում, երբ բանկային համակարգում առկա է մեծ ծավալի ազատ արտարժույթ, որը վերջիններս տեղադրում են արտասահմանյան ֆինանսական կազմակերպություններում:

Հ. Ֆանյան-Ես կարծում եմ, որ դրանք միմյանց հետ փոխկապակցված չեն, որովհետև եթե պահանջարկ լիներ ներսում, ապա այդ բանկերն ավելի շատ հետաքրքրված կլինեին ավելի բարձր տոկոսադրույքներով վարկեր տրամադրել Հայաստանի քաղաքացիներին, քան ավելի ցածր տոկոսադրուքներով այդ միջոցները տեղաբաշխեին այլ երկրներում: Կարծում եմ այդ առումով փոխկապակցվածություն չկա:

Ինչ վերաբերում է ԱԺ-ի կողմից առաջին ընթերցմամբ հաստատված նախագծին, կարծում եմ՝ մինչև երկրորդ ընթերցումը էական փոփոխություններ կլինեն: Այն մոտեցումը, որի մասին մենք խոսում ենք, նաև Կենտրոնական բանկի նախագահի տեղակալը նշեց՝ ասելով, որ դոլարային հիպոտեկային վարկերը  վարկային պերտֆելում ընդամենը 3.6% է կազմում:  Ուզում եմ ասել, որ դրա մասնաբաժինը քիչ է, բայց հարցն այդ տեսանկյունից չէ, այլ՝ քաղաքացու խելամիտ ընտրության: Նախագիծը հիմնավորելիս խոսք գնաց, որ տարբեր մարդիկ չունեն դոլարային, կամ արտարժույթով եկամուտներ, բայց նախընտրում են արտարժույթով վարկեր վերցնել, քանի որ տոկոսադրույքները ցածր են: Մյուս կողմից մենք ունենք մի այսպիսի իրավիճակ, որ կան նաև քաղաքացիներ, որոնք ունեն արտարժույթով եկամուտներ, կլինեն ՏՏ ոլորտում ներգրավված ֆրիլանսրներ, որոնք դրսից եկամուտներ են ստանում, կամ այլ ոլորտների  մասնագետներ, որոնք արտարժույթով եկամուտներ ունեն: Այդ տեսանկյունից իրենց իրավունքն է և նաև ֆինանսկան տեսանկյունից ավելի խելամիտ որոշում է արտարժույթով պարտավորություններ, վարկ ձևակերպելը և այդ իրավունքը սահմանափակվում է:

Ես ընդունում եմ խնդրի առկայությունը, որ կա ռիսկ, բայց այն լուծումը, որն առաջարկում  են ԱԺ մեր գործընկերները, կարծում եմ, այնքան էլ ճիշտ չէ:

Panorama.am-ԱԺ ընդդիմադիր պատգամավորները հնչեցրեցին տեսակետ, որ այդ փոփոխությամբ իշխանությունները ցանկանում են բանկային համակարգում ավելի շատ ազատ արտարժույթ գեներացնեն, որպեսզի աճող արտաքին պարտքը սպասարկելու համար բանկերից էժան արտարժույթ գնեն: Ի՞նչ կասեկ այս մոտեցման մասին:

Հ. Ֆանյան-Ես նշեցի, որ խոսքը գնում է վարկային պորտֆելի մեջ 3.6 %-ի մասին, որը շատ փոքր թիվ է: Բացի այդ, այս պահին Հայաստանում կա այնքան արտարժույթի ավելցուկ, որ դրա անհրաժեշտությունն չկա այս պահին: Ես կարծում եմ, որ այս պահին այդ մոտիվը չկա: Թվերը մեզ ցույց են տալիս, որ կա  արտարժույթի ավելցուկ և այդ եղանակով լրացուցիչ ավելցուկ ստեղծելու անհրաժեշտություն չկա:

Panorama.am-Արտերկրում մոտավորապաես ի՞նչ  չափի հայկական ֆինանսական միջոցների տեղադրման մասին է խոսքը գնում:

Հ. Ֆանյան-Մեր բանկերի օտարերկրյա ներդրումներն արտարժույթի տեսքով է: Ներդրումը մեր մոտ համարվում է տնտեսության իրական հատվածում ներդրումը: ՀՀ բանկերն ավելի շատ ձեռք են բերում օտարերկրյա կազմակերպությունների և երկրների թողարկած պարտատոմսեր, նաև ունեն տեղաբաշխված միջոցներ այլ երկրներում: Խոսքը գնում է գրեթե 2.6 մլրդ դոլարի մասին:

Բայց այստեղ մի կարևոր առանձնահատկություն կա, որը կուզեի նշել: Իրականում այդ միջոցների մի մասը պետք է տեղաբաշխվեն, քանի որ ՌԴ-ի շատ քաղաքացիներ և կազմակերպություններ Հայաստանում բացել են դոլարային հաշիվներ, ավանդներ և իրենց միջոցները որպես ավանդ կամ ցպահանջ միջոցներ տեղաբաշխել են մեր բանկերում: Բանկերը, բնականաբար, պետք է իրենց պարտավորությունները կառուցեն, այսինքն՝ բաշխեն այլ երկրներում ցպահանջ ավանդների տեսքով, որ ըստ առաջին պահանջի, այդ միջոցները նաև հետ վերցնեն և տան իրենց ավանդատուներին: Սա օրինաչափ է, բայց խնդիրն այն է, որ այդ ավելցուկը, որը նախորդ տարվա համեմատ կազմել է 1.6 մլրդ դոլար, դրա մի մասը կարող էր տեղաբաշխվել Հայաստանում, եթե լինեին համապատասխան բիզնես նախագծեր, վարկունակ պրոյեկտներ: Այսօր մեր բանկերը խնդիր ունեն գտնել նաև վարկունակ նախագծեր, որպեսզի ֆինանսավորեն:

Panorama.am-Ինչքանո՞վ է բիզնեսից եկող վարկային փոքր պահանջարկի վրա ազդում այսօրվա վերաֆինանսավորման բարձր տոկոսադրույքը:

Հ. Ֆանյան-Բնականաբար, այն նվազեցնում է ամբողջական պահանջարկը տնտեսությունում: Կազմակերպությունների համար բարդանում է այդ վարկային միկջոցների ներգրավումը: ԿԲ-ն խնդիր ունի նվազեցնելու գնաճը, իսկ գնաճը նվազեցնելու գինը, կոպիտ ասած, հանդիսանում է տնտեսական աճը: Այս առումով ունենք այդ էֆեկտեը, իսկ եթե շատ կազմակերպություններ կարողանային մատչելի միջոցներով վարկեր ներգրավել, ապա տնտեսությունն ավելի մեծ տեմպերով կաճեր, ապրանքների և ծառայությունների նկատմամբ կառաջանար ավելի մեծ պահանջարկ, որի արդյունքում ինֆլացիան էլ ավելի կբարձրանար,  իրար հետ փախկապակցված փակ շղթա է ստացվում:

Զրուցեց՝ Ա Վարդանյանը