Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ես առաջարկում եմ քննարկումը սկսել 1918 թվականի մայիսից, երբ ընդունվել են Հարավային Կովկասի երեք պետությունների անկախության հռչակագրերը»,-ասաց իրավաբան Լևոն Գևորգյանը՝ խոսելով Արցախի տիտղոսային պատկանելության մասին։

Նա հիշեցրեց՝ տարածքային վեճերն անխուսափելիորոն կապված են պատմական անցյալի հետ, ընդգծեց՝ պետք է գիտակցել,  մենք գործ ունենք հակառակորդի հետ, որն ամեն օր ներգրավված է նարատիվների կառուցման ու դրանց աղավաղման կեղծման մեջ, զբաղվում է թե պատմության կեղծմամբ, թե անցյալի հետ կապված որոշակի դրվագների բարձրաձայնմամբ։

«Ստեղծվում է իրավական կեղծ պահանջատիրություն՝ հենվելով «անցյալի» վրա»,-ասաց նա։

Անդրադառնալով Հայաստանի ու Ադրբեջանի՝ 1918 թ. ընդունած անկախության հռչակագրերին, իրավաբանը նկատեց, դրանք հակասում են միմյանց, Ադրբեջանի անկախության հռչակագիրը սահմանում է  իր ինքնիշխանությունը Անդրկովկասի փոխարքայության հարավային ու արևելյան շրջանների նկատմամբ, Հայաստանի անկախության հռչակագիրը հայտարարում է Հայաստանի ինքնիշխանությունը հայկական շրջանների նկատմամբ։

«Իմ կարծիքով,  1918 թ. մայիսն է Արցախի հիմնախնդրի սկիզբը։ Ադրբեջանը, Անդրկովկասի փոխարքայության հարավային ու արևելյան շրջաններ ասելով, ի նկատի ուներ
Ելիզավետպոլի գավառն ամբողջությամբ՝ Սյունքի, Արցախ, Գանձակ, Բաքու, Նախիջևան։ Ինչո՞ւ է սա կարևոր, քանի որ այս փաստաթղթի վրա հղում կա Ադրբեջանի այսօրվա Սահմանդրության մեջ։ Երբ մենք խոսում ենք Ադրբեջան պետության հետ դիվանագիտական հարաբերությունների ստեղծման, խաղաղության դարաշրջանի կերտման, խաղաղության պայմանգրի ստորագրման մասին, պետք է քաջ գիտակցենք՝գործ ունենք մի պետության հետ, որը սահմանադրական իրավունքի  մակարդակում հերքում է Հայաստանի՝ անգամ 29 հզ քկմ կոնցեպտը։ Ինչո՞ւ, քանի որ այս երկրի սահմանադրական նկրտումները ծածկում են  նաև Սյունիքը»,-մանրամասնեց իրավաբանը։

Լ. Գևորգյանն իր խոսքում  վկայակոչեց նաև 1919 թ. օգոստոսի 22-ին ստորագրված Շուշիի ժամանակավոր համաձայնագիրը։ Երբ Շուշիի հարակից հայկական գյուղերում իրականացվում են ջարդեր, հայկական խորհուրդը ստիպված է լինում ադրբեջանական կողմի հետ ստորագրել ժամանակավոր համաձայնություն, որտեղ ճանաչվում է Խոսրով բեկ Սուլթանովի ժամանակավոր ադմինիստրացիան՝ ընդհուպ մինչև Փարիզի խաղաղության վեհաաժողովում երկու պետությունների միջև սահմանգծի հստակեցում։ 

«Փաստաթուղթն իր բնույթով ոչ այլ ինչ էր, քան ժամանակվոր ադմինստրացիայի արձանագրում։ Շատ կարևոր է հասկանալ, որ տիտղոսակիր պետությունը չի կարող լինել ժամանակավոր ադմինստրատոր իրեն պատկանող տարածքում։ Հետևաբար այդ փաստաթղթով Ադրբեջանը ճանաչում է, որ այդ տարածքն իրենը չէ։ Կարևոր է, որ խնդրի լուծումը դելեգացվում է Փարիզի վեհաժողովին, որն այդպես էլ իր պտուղները չի տալիս, քանի որ ընդունվում  է Սևրի պայմանագիրը ու չի վավերացվում, այն բյուրեղացվում, 70 տոկոսով սառեցվում է Խորհրդային միության գոյության հաշվին, հետևաբար Խորհրդային միության փլուզումից հետո մենք ունենք արցախյան հարցի ոչ թե սկիզբ, այլ՝ վերաբացում»,-ասաց նա։

Իրավաբանը ելույթում անդրադարձավ նաև տարածքային ամբողջականության ու սահմանների անխախտելիության սկզբունքներին, ինքնորոշման իրավունքին։

Լևոն Գևորգյանը մասնակցում է  «Արցախի Հանրապետության միջազգային ճանաչման հրամայականը» խորագրով գիտագործնական համաժողովին, որը  նվիրված Արցախյան շարժման 35-ամյակին, անցկացվում է Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի օրհնությամբ Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում։

Մանրամասները՝ քիչ անց տեսանյութ։