Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ես առնվազը 2013 թվականից պայքարում եմ Ամուլսարի հանքի շահագործման դեմ և ցանկանում եմ, որ սարը պահպանվի: Գնդեվազ համայնքի բնակիչ եմ, նաև՝ երկու վարչական գործով հայցվոր»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց «Կանաչ Հայաստան» ՀԿ-ի նախագահ Թեհմինե Ենոքյանը:

Հասարակական կազմակերպության նախագահը տեղեկացրեց, որ Վարչական դատարանում բողոքարկում են Ամուլսարի շահագործման համար տրված բոլոր ՇՄԱԳ փորձաքննությունները, թույլտվությունները և «Լիդիան Արմենիա» ընկերության լիցենզիան:

Հիշեցնենք, որ փետրվարի 22-ին էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանը հայտարարել էր, որ Ամուլսարի ոսկու հանքը կշահագործվի և այդ նպատակով ՀՀ կառավարությունը 250 միլիոն դոլար արժողությամբ համաձայնագիր է ստորագրել «Լիդիան Արմենիա» ընկերության ու Եվրասիական զարգացման բանկի հետ։ Նա նաև նշել էր, որ հանքի շահագործման դիմաց Հայաստանը ստանալու է «Լիդիան Արմենիա» ընկերության բաժնետոմսերի 12,5 %-ը։ Դրան  հետևեց 30-ից ավել հասարակական կազմակերպությունների տարածած միասնական հայտարարությունը, որով անթուլատրելի է համարվում հանքի շահագործումը: Հայտարարության տակ ստորագրել է նաև «Կանաչ Հայաստան» ՀԿ-ի նախագահը:

«Մեր կազմակերպությունը միացել է նաև այս ստորագրահավաքին, քանի որ գտնում ենք, որ Հայաստանի կառավարությունը բացարձակ հաշվի չի առել իր իսկ գրպանից՝ պետական բյուջեից 454 հազար դոլար վճարված գումարը «էլլարդ» և ԹիԱրՍի կազմակերպությունների փորձագիտական խմբերին, որի շրջանակներում կատարված իրենց ուսումնասիրությունների արդյունքում բացահայտվել են տարբեր խնդիրներ, թերի, ոչ հավաստի տվյալներ, որոնք «Լիդիան Արմենիա» ընկերությունն իր ՇՄԱԳ-ում ներառել է: 300 էջից բաղկացած փաստաթղթի մեջ բազմաթիվ են ռիսկերը, որոնք մենք միշտ ունեցել ենք և այդ փորձագիտական խումբը բացահայտել է:

Բավական է նայել 2019 թվականի կառավարության և «էլլարդ»-ի փորձագետների միջև սկայպ- կոնֆերանսը, որտեղ այդ փորձագետներն ասում են, որ հնարավոր չէ հանքը շահագործել առանց որևէ ռիսկի: Մենք գտնում ենք, որ մեր կասկածները, այն բոլոր ռիսկերը որ կան, «էլլարդ»-ը ևս մեկ անգամ հաստատել է և այն արվել է արդեն կառավարության վճարված գումարի շրջանակներում: Գտնում ենք, որ Ամուլսարի հանքի շահագործման անվտանգության խնդիրները անկառավարելի են: Անկառավարելի է նաև թթվային դրենաժի ռիսկը: Ցիանային հարթակն էլ իր մեծությամբ ոչ պակաս ռիսկ է հանդիսանում, հատկապես 2022 թվականի երկօրյա պատերազմական էսկալացիայից հետո, երբ ադրբեջանական կողմը մոտ 8 կմ առաջ է եկել:

Կարծում ենք, որ այդ հանքի շահագործումն ուղղակի աղետ է լինելու մեր ջրային համակարգի և այն բնակչության համար, որոնք ապրում են այդ տարածքում: Մեր կազմակերպությանը ԱԻՆ-ը պատասխանել է, թե ուրանային պաշարների թեմայով հաստատվել է, որ այնտեղ կա 4-5 անգամ բարձր ռադիացիոն ֆոն: Սրանք ակնհայտ են և այս փաստերի դեմ որևէ մեկը չի կարող հակառակ կարծիքն ունենալ, որովհետեև պետական մարմիններն իրենք են ասում, որ կա ուրանային պաշար, ընկերությունն ինքն է ասում, որ ցիանային հարթակ է ստեղծելու և ոսկին այդ եղանակով է ստանալու, այսինքը՝ հումքն այդպես է լվացվելու և դառնալու ոսկի: Մյուս կողմից էլ կա թթվային դրենաժ, որը «էլլարդ»-ի փորձագտեները վերահաստատում են: Այդ պատճառով էլ մեր կազմակերպությունն միացել է այս ստորագրահավաքին»,-ասաց Թեհմինե Ենոքյանը:

Panorama.am - Դուք հիշատակեցիք ուրանի պաշարների խնդիրը: «Լիդիան Արմենիա» ընկերությունը հայտարարում է, որ ուրանի պաշարները գտնվում են  շահագործվող հանքի բուն տարածքից բավականին հեռու: Ընկերության ներկայացուցիչները նաև մշտապես կրկնում են, որ իրենք Հայաստանում միակն են, որ անցկացրել են մանրամասն ուսումնասիրություններ և իրեցն ՇՄԱԳ և ԲՍԱԳ ուսումնասիրությունների ծավալն անցնում է 10 հազար էջը: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

Թ. Ենոքյան - Անվտանգությունն էջերի քանակով չի որոշվում և հատկապես «էլլարդ»-ի փորձագետների վերահաստատումը, որ տվյալ հանքի շահագործումն անվտանգ չի կարող լինել ջրային պաշարների համար՝ ակնհայտ է: Ինչ վերաբերում է տվյալ տարածքում ուրանային պաշարների առկայությանը՝ ընկերությունը ոչ մի անգամ ավելի հստակ չի ասել, թե այդ պաշարներն որտեղ են գտնվում, իսկ մեր պետական մարմիններն մինչ օրս ցանկություն չունեն գնան և մասնավորի տարծքում գտնվող տարածքներում ուրանի հետ կապված ուսումնասիրություն անեն, որովհետև Հայաստաում ուրանային պաշարների ուսումնասիրության համար բացառիկ և միակ թույլտվություն ունեցող կողմը կարող է լինել միայն ՌԴ-ն: Հայկական կողմը մինչև 2018 թվականը պայմանագիր ունի ՌԴ-ի հետ, որ ուրան փնտրելու կամ ուրանային պաշարներ հաստատելու իրավունք ունի միայն Ռուսաստանը:

Չկա գոնե մի պաշտոնյա, որը կգա և փաստաթղթերը դնելով սեղանին, կասի որ այստեղ ուրան չկա, ու ես էլ պետք է հավատա՞մ «Լիդիան Արմենիա»-ի տված տվյալներին, որ  ուրանային պաշարներն այդ տարածքից հեռու են, իսկ ինչքա՞ն են հեռու, ո՞վ ունի երաշխիք, որ իրենց իրականացնելիք պայթյունների հետևանքով այդ ուրանը չի ակտիվանա, կամ վնասներ չի հասցնելու, ո՞վ է տվել այդ երաշխիքը:

Իրենցից որևէ մեկը ինձ՝ որպես ՀՀ-ի և Գնդեվազ համայնքի բնակչի, չի կարող տալ երաշխիք, որ այն անվտանգ շահագործում կարող է լինել, որվհետևե ես անձամբ տեսել եմ, թե Գնդեվազի խմելու ջուրն ինչպես են ամբողջությամբ կեղտի ու ցեխի մեջ եղել հանքի շինարարության փուլում և ես տեսել եմ, թե ինչպես է աղտոտվում Արփա գետը, թե ինչպես են սատկում ձկնային պաշարները: Սրանք ոչ թե հավաստիացում կամ խոստումներ են, այլ փաստեր են որոնցից ո՛չ ընկերությունը կարող է փախչել, ո՛չ ՀՀ կառավարությունը: Մեր բոլոր փաստերը ներկայացված են Վարչական դատարան և դրանցից, ո՛չ ընկերությունը կարող է փախչել, ո՛չ Շրջակա միջավայրի նախարարությունը և ո՛չ էլ Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը: Վերջիններիս ներկայացուցիչները գալիս են դատական նիստերի, իրենց թվում է թե լռության ժամ է, անգամ դատավորի հարցերին համարձակություն չունեն պատասխանելու: