Ձեր վստահելի աղբյուրը

 ՀՀ քաղաքացիներն ահազանգում են, որ կենսաթոշակային ֆոնդերում իրենց կուտակած գումարները պակասում են: Մասնավորապես նրանք փաստում են, որ 2022 թվականին 8%-ով պակասել են իրենց կուտակած գումարները: Panorama.am-ը նամակով դիմեց ՀՀ ԿԲ նախագահ  Մարտին Գալստյանին՝ խնդրելով պատասխանել, թե ինչո՞ւ են պակասում կենսաթոշակային ֆոնդերի գումարները, արդյո՞ք պետական լիազոր մարմիններին չի անհանգստացնում կենսաթոշակային ֆոնդերում քաղաքացիների կուտակած գումարների նվազման նման միտումները, եթե պետությանը մտահոգում է խնդիրը, ապա ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկվում այդ ուղղությամբ և ի՞նչ կանխատեսումներ կան կենսաթոշակային ֆոնդերում կուտակված գումարների ավելացման կամ նվազման դինամիկայի հարցում:

Panorama.am-ը ԿԲ հասարակայնության հետ կապերի ծառայությունից ստացավ պատասխանը, որում ասվում է.  «2022թ. կենսաթոշակային ֆոնդերի բացասական եկամտաբերությունը պայմանավորված է տարվա ընթացքում արտասահմանյան բաժնետոմսերի, արտասահմանյան և ՀՀ պարտատոմսերի գների նվազմամբ։ Աշխարհում նման իրողություն է ստեղծվել կորոնավիրուսի համաճարակի, տոկոսադրույքների աճի և տնտեսական անորոշությունների մեծացման հետևանքով։ 2022թ. ընթացքում ամբողջ աշխարհում գրանցվել է ակտիվների գների նվազում, և բացասական եկամտաբերություն է գրանցվել գրեթե բոլոր երկրների կենսաթոշակային ֆոնդերի մոտ: Քանի որ 2022թ. ընթացքում գրանցվել է նաև ՀՀ դրամի արժևորում այլ երկրների արժույթների նկատմամբ, արտարժույթով կատարված ներդրումների՝ ՀՀ դրամով արտահայտված արժեքը նվազել է։

Պետք է նշել, որ նախորդ տարվա ընթացքում արձանագրված նվազումը վերագնահատման արդյունք է, քանի որ օրենքի համաձայն, ֆոնդերի ակտիվները պետք է յուրաքանչյուր օր վերագնահատեն և արտացոլեն այդ օրվա շուկայական գներով (այդ թվում՝ արտարժույթով արտահայտված ավանդները, պարտատոմսերը և այլ ակտիվները ներկայացվում են ՀՀ դրամով այդ օրվա փոխարժեքով)։ Ուստի փայերի գները ամեն օր փոփոխվում են, և այդ տատանումները բնական են։

Այսպիսով, այդ «վնասը» փաստացի իրացված չէ, քանի որ կառավարիչները չեն վաճառել ֆոնդերի ակտիվները նվազած գներով։ Ավելին, այժմ ստացվող նոր կուտակային հատկացումներով կենսաթոշակային ֆոնդերը ձեռք են բերում այդ ակտիվները (բաժնետոմսեր, պարտատոմսեր) արդեն ցածր գներով: Հետևաբար, 2022թ. արձանագրված նվազումը կրում է ժամանակավոր բնույթ, քանի որ փորձը ցույց է տալիս, որ անկմանը հաջորդում են ավելի երկար վերականգնման ժամանակահատվածներ (օրինակ՝ 2014թ.-ի արժութային շուկաների ցնցման, 2020թ.-ի կորոնավիրուսի ընթացքում դարձյալ գրանցվել է բացասական եկամտաբերություն, սակայն կարճ ժամանակ հետո ֆոնդերի փայերի արժեքը վերականգնվել է)։

Ներկա պահին կուտակային համակարգի մասնակիցները գտնվում են կուտակման փուլում, ուստի ստիպված չեն մարել իրենց փայերը կենսաթոշակ ստանալու նպատակով։ Կենսաթոշակների ստացման նպատակով փայերի մարումները կսկսվեն հիմնականում 2037թ.-ից, և ակնկալվում է, որ մինչ այդ մասնակիցները բավարար եկամուտ կուտակած կլինեն։

Ֆոնդերի կառավարիչները ֆոնդերը կառավարում են երկարաժամկետ ռազմավարությամբ։ Ուստի ֆոնդերի եկամտաբերությունը պետք է դիտարկել ոչ թե կարճաժամկետ, այլ երկարաժամկետ կտրվածքով։ Ըստ այդմ, ՀՀ կենսաթոշակային ֆոնդերը ստեղծման պահից (2014թ.) մինչ օրս ապահովել են միջինում տարեկան շուրջ 7% եկամտաբերություն: Ի դեպ, 2022 թվականի վերջից եկամտաբերությունը որոշակիորեն վերականգնվել է, մասնավորապես, 2022թ. չորրորդ և 2023թ. առաջին եռամսյակներում արձանագրվել է բավականին բարձր եկամտաբերություն՝ համապատասխանաբար 2.6% և 3.4% (համարժեք է տարեկան 10,4% և 13.6% եկամտաբերությանը)։

Նշենք, որ ֆոնդերի կառավարումը պրոֆեսիոնալ գործունեություն է, որն իրականացնում են լիցենզավորված մասնավոր ընկերությունները։ Ֆոնդերի կառավարիչներն անկախ են՝ ֆոնդերի կառավարման շրջանակում ներդրումային որոշումներ կայացնելիս և ունեն պարտականություն՝ կառավարելու ֆոնդերը՝ մասնակիցների լավագույն շահերից ելնելով, իսկ Կենտրոնական բանկն իրականացնում է վերահսկողություն ֆոնդերի կառավարիչների նկատմամբ»։