Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ոչ միայն Հայաստանի պետությունն, այլև հայ ժողովուրդը որպես ամբողջություն 1960թ.-երի կեսից լծվեց Հայոց ցեղասպանության ճանաչման արշավի մեջ, որովհետև համարվում էր, որ առաջին քայլը, որը մենք պետք է անեինք՝ աշխարհին ապացուցեինք, ցույց տայինք, որ այն, ինչ տեղի ունեցավ 1915-20 թթ. ցեղասպանություն էր»-ասաց, ցեղասպանագետ, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի բաժնի վարիչ Սուրեն Մանուկյանը:

Նրա խոսքով՝ 1965 թվականից, երբ Ուրուգվայն առաջինը ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը, առաջընթացը շատ մեծ է եղել, եթե նախկինում Ցեղասպանության վերաբերյալ չէին խոսում, չէին քննարկում, ապա այսօր այն հանրորեն ճանաչելի է և փաստի մասին բազմաթիվ գիտական ուսումնասիրություններ կան:

«Շատ երկրների խորհրդարաններ ընդունել են Հայոց ցեղասպանությունը և գիտական դաշտում չկա ոչ մի կասկած, որ կատարվածը ցեղասպալնություն է, այլ կա համընդհանուր կոնսենսուս»,- ասաց Թանգարան-ինստիտուտի աշխատակիցը և նշեց, որ չնայած այն կարևոր է, բայց բավարարա քայլ չէ:

Մանուկյանն ասաց, որ 1965 թվականին սկսված արշավի նպատակը նաև Թուրքիայի վրա ճնշում գործադրելն էր, քանի որ համարվում էր, որ վերջինս կարող է Հայոց ցեղասպանության փաստն ընդունել երկու ձևով, կա՛մ ներսից ճնշման, երբ երկիրը ներսից դառնալով ժողովրդավար, ցանկանում է առերեսվել իր պատմության հետ, կամ արտաքին ճնշման միջոցով:

«Սակայն սա այդ դեպքը չէ, մենք տեսնում ենք, որ Թուրքիան Էրդողանի գլխավորությամբ գնալով ավելի բռնապետական պետություն է դառնում»,-հայտարարեց ցեղասպանագետը: 

Նա կարծիք հայտնեց, որ Արցախյան հակամարտության մեջ մինչև 2020թ.-ն Թուրքիայի անմիջական ներգրավվելը զսպվում էր Հայոց ցեղասպանության ճանաչման միջազգային արշավով:

Պատասխանելով հայ-թուրքական բանակցային գործընթացին վերաբերյալ լրագրողի հարցին՝ Սուրեն Մանուկյանն ասաց. «Շատ դժվարանում եմ խոսել մի թեմայից, որից ոչ մի տեղեկություն չունեմ: Հայ-թուրքական գործընթացը, որը սկսվել է, գաղտնի է ընթանում: Պարզ է, որ մանրամասներին չէինք կարող տեղյակ լինել, բայց ես հիշում եմ Սերժ Սարգսյանի ժամանակ առաջ քաշված «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը», այն ժամանակ գոնե կային իշխանամերձ փորձագետներ, որոնք որոշակի մեսիջներ էին տալիս հասարակությանը, որից ելնելով կարելի էր գնահատականներ տալ: Այս գործընթացը լրիվ փակ է: Իրականում ոչ մի տեղեկություն մենք չունենք: Դրա փոխարեն պարբերական արտահոսքեր են տեղի  ունենում, որոնց հավաստիությունը մեծ կասկածներ է հարուցում:

Իմ փորձը ցույց է տալիս, որ Թուրքիան այնքան էլ անկենծ չէ իր գործողություններում, համենայն դեպս, ես Անկարայի կողմից գործընթացն արագացնելու, սահմանը բացելու և բանակցություններն սահուն հունով անցկացնելու ցանկությունը չեմ տեսնում: Կարծում եմ, որ ամենայն հավանականությամբ, Թուրքիան Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը կասեցնելու հարց դրել է, որովհետև երկու շաբաթ առաջ Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը ժխտողական ելույթ ունեցավ համալսարաններից մեկու և բաց հայտարարեց, որ հայ-թուրքական հաշտեցումը կարող է հանգուցալուծվել միայն Հայաստանի կողմից, իր խոսքերով, «սուտ և անհիմն պահանջներին» վերջ տալու դեպքում»:

Նկատելով, որ Աքարը Թուրքիայի նախագահին մոտ կանգնած անձնավորություն է՝ Հայոց ցեղասպանության ինստիտուտ-թանգարանի աշխատակիցը ենթադրեց, որ նա ուզենալով, թե չուզենալով գաղտնազերծել է հայ-թուրքական բանակցությունների կետերից մեկը: