Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հայաստանի Հանրապետությունում առողջության համապարփակ ապահովագրության ներդրման հայեցակարգը հաստատելու մասին» նախագծի քննարկումները շարունակվում են։ Առողջապահության ոլորտի փորձագետները մտահոգություն ունեն ՝ սխալ սկզբունքային կետից է ամեն բան սկսվում։ Panorama.am-ի հետ զրույցում «Առողջության իրավունք» իրավապաշտպան ՀԿ համանախագահ, առողջապահության ոլորտի փորձագետ Ծաղիկ Վարդանյանը նախ նշեց, որ այս փոփոխությունը ավելի շատ վերաբերում է ոչ թե առողջապահության, այլ ֆինանսական ոլորտին և այս ոլորտի պատասխանատու մարմինները պետք է իրենց ձեռքը վերցնեն «առաջամարտկի դրոշը»։

«Այսօր մենք գնում ենք արմատական փոփոխության, որտեղ կան և′ գործատուների, և′ հարկային օրենդրության, և′ հիմնադրամի ֆինանսկան միջոցների ճիշտ կուտակումների և պահպանման,անխափան համակարգի ստեղծմանն առնչվող խնդիրներ։ Մենք սկսել ենք բարեփոխում անել, որտեղ նախաձեռնողն Առողջապաության նախարարությունն է։ Իմ կարծքով, նախաձեռնողը պետք է լինի առնվազն փոխվարչապետի մակարդակով։ Բացի այդ, փոփոխությունը վերաբերում է ֆինանսական փոխհատուցմանը, բարդ ֆինանսական  համակարգ է ներդվելու։Այսինքն՝ ստեղծվելու է նոր հիմնադրամ, որն ունենալու է հոգաբարձուների խորհուրդ։ Այն ղեկավարելու է Առողջապահության նախարարը։ Ինչո՞ւ եք այսքան ջանքեր թափում, հարգելի ղեկավարություն, ունեք պետական առողջապահական գործակալություն, որը որոշել եք հուլիս ամսին լուծարել, մի քիչ հզրացրեք և գործեք, եթե նոր ստեղծվողն առողջապահությունից որոշակիորեն անկախ չի լինելու։  Իմ խորին համոզմամբ՝ ատեղծվում է  միաբևեռ, իրավունքները վերցրած կազմակերպություն, որի անունը դրել են հիմնադրամ, մարդկանց էլ ասում են՝ գումարները պարտադիր վճարեք, հակառակ դեպքում՝ կենթարկվեք տույժ ու տուգանքի»։

Ըստ Վարդանյանի՝  առողջապահական համակարգն այս պահին պատրաստ չէ նման բարդ փոփոխության, հասարակությունը՝ նույնպես։

«Յուրաքանչյուր տարվա համար քաղաքացին 164 000 դրամ գումար պետք է վճարի։ Որոշ դեպքերում, եկմատահարկից ինչ-որ բարդ համակարգով գումարի վերդարձ է նախատեսվում։ Ենթադրենք՝ երկրորդ կարգի աշմանդամություն ունեմ և աշխատում եմ, ինչպե՞ս է կարգավորվելու, այսինքն՝ բավականին լուրջ խնդիրներ կան ֆինանսական բլոկում, հետևաբար այս խնդիրները կարգավորողը պետք է լինեն  ֆինանսական ոլորտի պատասխանատուները։  Բացի այդ, առողջապահության համակարգի ինֆաստրուկտուրաները պատրաստ չեն այս կարգի փոփոխության։ Պարզ չէ, թե ինչպես է ողջ գործընթացը կազմակերպվելու, ո՞ր կազմակերպությունների հետ են պայմանագիր կնքվելու և  ո՞ր տեսակի ծառայություններ են ներառվելու։ Ցավոք, մատուցվող ծառությունների որակը որևէ ձևով առնչություն չունեն այն փոփոխությունների հետ, որոնք արվելու են։Արդյունքում ունենալու ենք միջին որակի ծառության մատուցում՝ տվյալ փոխհատուցման համար։ Քաղաքացին, որն ավելի լավ սպասարկման ցանկություն է ունենալու կամ որակով բուժօնություն ստանալու, ստիպված է լինելու դիմել վճարովի խորհրդատվության և բուժօնության։ Վտանգն այն է որ հստակեցված չեն,թե որ ծառություններն են ներառված  փաթեթում, շատ հպանցիկ և ընդհանրական են խոսվում այդ մասին»,- ասաց փորձագետն ու շեշտեց, որ այստեղ տեսնում է նաև կոռուպցիոն ռիսկեր։ 

«Առողջության իրավունք» իրավապաշտպան ՀԿ համանախագահի համար անհասկանալի է առողջապահական ապահովագրական կազմակերպությունների «լուռ» և «իներտ» վերաբերմունքը․

«Վերջերս տեղեկություն ստացա, որ «վարագույրների հետևում» քննարկվում է ՝ որոշակի ծառայություններ հիմնադրամի կողմից  իրենց պատվիրելու մասին։ Հասկանալի է, որ այս ձևաչափով իրականացվող ծառությունները չեն կարող պարունակել  որակ կամ  որակական առումով բժշկական ծառությունները սրանից չեն օտվելու։ Ազնիվ կլինի, եթե այս հարցն էլ հստակեցվի,թե որ մասով է զբաղվելու մասնավոր կազմակերպությունը, որ մասով՝ պետական օղակը և ինչ ձևով են հարաբերվելու»։

Ծաղիկ Վարդանյանի խոսքով՝ պարզ չէ նաև այն, թե վիճելի հարցերի դեպքում քաղաքացին ում պետք է դիմի և ով է զբաղվելու վիճահարույց խնդիրներով։

«Ենթադրենք բժշկական կենտրոնը ծառայություն մատուցում է, բայց հիմնադրամը ինչ-ինչ պատճառներով չի փոխհատուցում կամ մասամբ է փոխհատուցում, ո՞վ կամ ո՞ր կառույցն է զբաղվելու  հիվանդ-կազմակերպություն հարաբերություններում առաջացած վիճելի հարցերով։ Ի՞նչ է, բոլորը դիմելո՞ւ են դատարան։ Քանի դեռ բոլոր ինֆրաստրուկտուրաները չեն բերվել «մարտական վիճակի» այս համակարգի ներդրումը վաղ է»,- ավելացրեց Վարդանյանը։

Բերելով հետխորրդային երկրներից օրինակներ, փորձագետնը նշեց, որ օրինակ՝ Ղազախստանում, մեկ-երկու անհաջող փորձից հետո, նոր սկսել են ներդնել կիսաապահովագրական համակարգ, Վրաստանում նույնպես խնդիրներ են առաջացել՝ համակարգի ներդնելուց հետո միլիոնավոր մարդիկ դուրս են մնացել սպասարկման ծառայությունից օգտվելուց, հետո նորից փոփոխություններ են արվել։

«Կարծում եմ՝ մեզ նույնպես այս ցավոտ ճանապարհն է սպասվում, քանի որ մարդիկ, որոնք զբաղվում են այս գործով, որևէ ձևով առողջապահական ապահովագրության հետ ուղղակի կապ չունեն, չունեն նաև մասնագիտական փորձ»,- եզրափակեց  Ծաղիկ Վարդանյանը։