Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մայիսի 18-ից Նուբարաշենի աղբավայրում բռնկված հրդեհը դեռ չի հաջողվել ամբողջությամբ մարել։ Ներքին գործերի նախարարության Փրկարար ծառայության հաղորդագրության համաձայն, հրդեհաշիջման աշխատանքներին առանձնապես խոչընդոտում են աղբավայրի տարածքում առաջացած տորֆանման զանգվածները, որոնց խորությունը տվյալ հատվածներում հասնում է մինչև 10 մետր և ավելի:

Մինչ փրկարարները փորձում են մարել ծխացող օջախները, վտանգավոր նյութերով հագեցած ծուխը շարունակում է տարածվել առանց այդ էլ օդի աղտոտվածության լուրջ խնդրի առաջ կանգնած Երևանում՝ հատկապես աղբավայրին հարակից վարչական շրջանների և համայնքների ուղղությամբ: Հիմնականում տուժում են Նուբարաշեն, Էրեբունի համայնքները, տարբեր ժամերի ծխի հոտը հասնում է նաև Շենգավիթ, Կենտրոն վարչական շրջաններ։

Մասնագետների բնորոշմամբ՝ իրավիճակն աղետալի է, քանի որ աղբավայրի այրումից առաջացած գազերը խիստ վտանգավոր են մարդկանց առողջության համար։

Քիմիական գիտությունների թեկնածու, «Կանաչների միության» նախագահ Հակոբ Սանասարյանը Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց, որ աղբավայրում կուտակված է մեծ քանակությամբ աղբ՝ առանց տեսակավորման, ինչ կա, չկա թափվում է այնտեղ։ Աղբի մեծ կուտակումներից օդ է արտանետվում մեթան գազ, որն էլ պատճառ է հանդիսանում հաճախակի բռնկվող հրդեհների։

«Աղետալի վիճակ է, հիմա թերայրում է գնում, ինչն ավելի վտանգավոր է։ Աղբավայրին մոտ գտնվող բնակավայրերի բնակիչները գիշեր-ցերեկ այդ ծուխն են շնչում, իսկ դա սովորական ծուխ չէ, իր մեջ պարունակում է մեծ քանակությամբ տարբեր թունավոր նյութեր, ինչը մարդկանց մոտ կարող է առաջացնել մի շարք հիվանդություններ»,- նշեց նա։

Բնապահպանի խոսքով, Նուբարաշենի աղբավայրի խնդիրը միշտ եղել է՝ սկսած խորհրդային տարիներից։ Ըստ նրա՝ թեև պարբերաբար խոսում են աղբի վերամշալկման գործարանի կառուցելու մասին, նույնիսկ 7-8 տարի առաջ ճապոնացիները ցանկություն էին հայտնել գործարան կառուցել, բայց դա էլ մնաց թղթի վրա։

«Պետությունը պետք է դոտացիաների միջոցով աջակցի գործարան կառուցողներին։ Այս խնդիրը պետք է լուծել, չի կարելի անընդհատ հետաձգել, հակառակ դեպքում մենք ինչ-որ մի պահի ավելի մեծ վտանգի առաջ կկանգնենք։ Պետք է սա գիտակցել և գործել»,- ընդգծեց Հակոբ Սանասարյանը։
Հիշեցնենք, որ դեռ 2018 թվականին ներկայիս իշխանությունները մեծ ոգևորությամբ հայտարարեցին, թե նախատեսվում է կառուցել նոր աղբավայր, փակել Նուբարաշենի աղբավայրը, իսկ դրա վրա այգի հիմնել։ Իսկ այսօր ունենք այն, ինչ ունենք։ 

Երևանի պետական բժշկական համալսարանի  հիգիենայի և էկոլոգիայի ամբիոնի դոցենտ, Երևանի ավագանու անդամ Քրիստինա Վարդանյանը ևս իրավիճակը գնահատեց աղետալի։ 

Նրա խոսքով՝ փրկարարներն ամեն ինչ անում են, բայց դժվար է ծխացող օջախները մարել, քանի որ դրանք գտնվում են տարբեր խորության վրա և չեն կարող հասկանալ, թե որ հատվածից  է տեղի ունենում կրակի բռնկումը։

«Սա առաջին դեպքը չէ, որ կրակը է բռնկվում աղբավայրի տարածքում։ Այս խնդիրը մշտապես կա, մոտակայքում ապրող բնակչության համար էկոլոգիական առումով աղբավայրը մեծ վտանգ է ներկայացնում, քանի որ գոյանում են տոքսիկ միացություններ, որոնք վտանգավոր են առողջության համար։ Պետք է պետական մակարդակով այս հարցը լուծել, գումարներ գտնել, աղբավայրը փակել և վերամշակման գործարաններ կառուցել»,- ասաց նա։

Մասնագետի խոսքով՝ այստեղ ունենք ինչպես կարճաժամկետ խնդիրներ, այնպես էլ՝ երկարաժամկետ։

«Օրինակ ածխածնի մոնօքսիդով պայմանավորված մարդկանց մոտ կարող է առաջանալ շնչահեղձություն, սրտի զարկերի արագացում, հիպոքսիա, ալերգիկ ռեակցիաներ, որոնք դիտվում են հենց այսօր՝ կապված ծխի հետ։ Այրման ընթացքում առաջող ծանր նյութերը մարդու օրգանիզմի վրա ունենում են կանցերոգեն, մուտագեն ազդեցություն։ Ըստ ԱՀԿ-ի՝ դրանք մարդու օրգանիզում մնում են 10 տարի և կարող են քաղցկեղի առաջացման պատճառ դառնալ»,- նշեց Քրիստիան Վարդանյանը։

Այսպիսով, ըստ նրա՝ աղբավայրը մշտապես վտանգ ներկայացնող օջախ է, կրակը կարող է ինքնաբուխ զարգանալ, քանի որ ներսից այրվում է աղբավայրում կուտակված մեթան գազը։

Ինչպես պաշտպանվել Նուբարաշենի աղբավայրի թունավոր ծխից

Նշենք, որ Երևանի տարբեր վարչական շրջանների բնակիչներ ահազանգում են՝ անտանելի ծխից ունեն շնչարգելություն, ասթմա։ Փորձեցինք ՀՀ առողջապահության նախարարության պաշտոնական կայքից, ֆեյսբուքյան էջից ճշտել, թե ինչ խորհուրդներ են տալիս բնակիչներին ծխից պաշտպանվելու համար, սակայն զարմանալի է, որ որևէ գրառում այդ մասին չգտանք։

Քրիստինա Վարդանյանի համար ևս տարօրինակ է, որ պատասխանատու կառույցը որևէ հայտարարություն չի արել, թե ինչ պետք է անի քաղաքացին ծխի վտանգավոր ներգործությունից խուսափելու համար։ Մինչդեռ պարտավոր է պարբերաբար իրազեկել բնակչությանը, թե ինչ անել հնարավոր խնդիրները մեղմելու համար։ 

«Իրազեկելը առողջապահության ծառայությունների կարևոր գործառույթներից մեկն է, որ մարդիկ մինիմալ կարողանան իրենց պաշտպանել»,- ասաց նա։

Բժիշկի խոսքով՝ ծխից հնարավոր են շնչուղիների, թոքերի հետ կապված խնդիրներ առաջանալ։ Հատկապես խոցելի են մանկահասակ երեխաները, հղիներն ու քրոնիկ հիվանդություն ունեցողները։
«Եթե կա հնարավորություն, ապա աղբավայրին մոտ գտնվող բնակավայրերի բնակիչները կարճ ժամանակահատվածով պետք է տեղափոխվեն այլ վայրեր, իսկ եթե չկա այդ հնարավորությունը, ապա պետք է զգոն լինել։ Նախ փակ պահել պատուհանները, հատկապես գիշերը և վաղ առավոտյան, հնարավորության դեպքում օգտագործել օդորակման և օդի մաքրման համակարգեր, պատուհաններին կախել խոնավ շորեր և պարբերաբար փոխել, շատ հեղուկներ օգտագործել օրգանիզմից տոքսիկ նյութերի դուրսբերման համար»,- նշեց նա։

Քրիտինա Վարդանյանը հատկապես քրոնիկ հիվանդություններով մարդկանց զգուշացնում է տանից դուրս գալիս չմոռանալ դեղերը:

Նրա խոսքով՝ պետությունն օր առաջ պետք է միջոցներ ձեռնարկի, քանի որ եթե աղբավայրն իր տեղում մնա, մշտապես նման խնդիրներ լինելու են․ «Ոչ մեկը չի կարող կանխատեսել, թե վաղն ինչ տեղի կունենա»։

Նշենք, որ ըստ «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիթորինգի կենտրոն»-ի՝ Երևանի մթնոլորտային օդում փոշու պարունակությունը մայիսի 20-ին գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան (ՍԹԿ) Կենտրոն վարչական շրջանում 2.6 անգամ, Արաբկիրում՝ 1.1 անգամ, Նոր Նորքում՝ 1.4 անգամ,

Մայիսի 21-ին սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան գերազանցվել է միայն Կենտրոն վարչական շրջանում՝ 1.4 անգամ, Նոր Նորքում՝ մոտ է եղել ՍԹԿ-ի արժեքին:

Ազոտի երկօքսիդի պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան մայիսի 20-ին Նոր Նորքում՝ 1.1 անգամ, մայիսի 21-ը՝ Արաբկիրում՝ 1.1 անգամ, Շենգավիթում՝ 1.3 անգամ, Նոր Նորքում մոտ է եղել ՍԹԿ-ի արժեքին: