Ձեր վստահելի աղբյուրը

Աշտարակում ակադեմիական քաղաք ստեղծելու վերաբերյալ նախաձեռնությունը սննդագիտության դոկտոր (Իտալիա) Դավիթ Պիպոյանը ոչ թափանցիկ, անորոշ ու ռիսկային է որակում։ Panorama.am-ի հետ զրույցում հնչեցրած  նման գնահատականներին նա հիմնավորումներ է ներկայացնում։

«Նախագիծը չի քննարկվում շահագրգիռ կողմերի հետ, այն ներառական չէ։ Մի կողմից հայտարարում են, որ նախագիծ չկա, մյուս կողմից հիմնադրամ են ստեղծում, պատասխանատու են նշանակում։ Ո՞նց կարող է նախագիծ չլինի, բայց արդեն հիմնադրամ ստեղծեն։ Ակնհայտ է, որ կուլիսային քննարկումներ են տեղի ունենում, փաստացի իրական շահառուները շատ քիչ են ներառված քննարկումներում»,-ասաց  ԳԱԱ Էկոկենտրոնի սննդի շղթայի ռիսկերի գնահատման կենտրոնի ղեկավարը։

Գիտնականն ընդգծում ու ոլորտի պատասխանատուներին հիշեցնում է՝ սա պարզապես որոշում չէ, մի նախաձեռնություն չէ, այլ Հայաստանի կրթության ու գիտության ոլորտում ֆունդամնետալ փոփոխություն է, մինչդեռ կրթությունն ու գիտությունը ֆունդամնետալ փոփոխությունների չի կարելի ենթարկել։

«Նախ պետք է պատշաճ վերլուծություն իրականացնել, որից հետո հասկանալ ոլորտում առկա իրավիճակը, խնդիրները, առավելությունները, թերությունները, մարտահրավերները, հասկանալ՝ ի՞նչ ենք ուզում ունենալ։ Ասում են՝ ակադեմիական քաղաք, բայց պետք է բանաձևել, թե ո՞րն է  դրա նպատակը, հայաստանյան բուհերը միջազգային թոփ բուհերի ցանկում ներառե՞լը, Հայաստանի գիտական կազմակերպությունների պոտենցիալն ավելացնե՞լը, Երևանի երթևեկությունը կարգավորե՞լը, թե՞ բուհերի շենքերը վաճառելը։ Սա շատ կարևոր հանգամանք է։ Մենք գործ ունենք մի նախաձեռնության հետ, որի նպատակը, կոնկրետ ես՝ որպես շահառու չեմ հասկանում»,-ասաց Պիպոյանը։

Նրա խոսքով, եթե ակադեմիական քաղաք ստեղծելու նպատակը գիտական կազմակերպությունների արդյունավետության բարձացումն է, ապա նեդրումներ կարելի է անել  Երևանում, քանի որ պետք է հասկանալ  գիտական կազմակերպությունների առջև ծառացած խնդիրներից որևէ մեկը պայմանավորված չէ այն հանգամանքով, որ դրանք տեղակայված են, գործում են Երևանում։

Եթե նպատակը բուհերի վարկանիշի բարձրացումն է, ապա այս պարագայում էլ խնդիրը դրանց՝ Երևանում գտնվելը չէ։

«Ավելին, բուհերը մասնագետներին վարձատրում են բավականին ցածր։ Պրակտիկ դասախոսներն աշխատում են այլ վայրերում։ Օրինակ, մեր գիտական կենտրոնը գտնվում է Կենտրոնում, ես աշխատանքն ավարտելուց հետո մի քանի րոպեում ոտքով հասնում եմ Գինու ակադեմիա, որտեղ աշխատում եմ, մի քանի րոպեում հասնում եմ բուհ, որտեղ դասախոսում եմ։ Ուզում եմ շեշտել, որ բուհում չեմ դասախոսում վարձատրության համար, այն իմ եկամուտների վրա չի ազդում, քանի որ շատ ցածր է։ Դասախոսում եմ իմ գիտելիքները երիտասարդներին փոխանցնելու համար, որպեսզի թեկուզ հետո իմ թիմը համալրեն։ Ենթադրենք, որ հիմա բուհը տեղափոխում են Աշտարակ, ես կկարողանա՞մ գնալ դասախոսելու։ Ու չմոռանանք, որ կան դասախոսներ, որոնք աշխատում են օրինակ, Կենտրոական բանկում, միջազգային կազմակերպություններում, մասնավոր կառույցներում։ Ակնհայտ է դառնում, որ պրակտիկ մասնագետերի գերակշիռ մասն Աշտարակ չի գնա»,-խնդիրներն ու հնարավոր հետևանքները թվարկեց ու ներկայացրեց գիտնականը։

Հաջորդ խնդիրը, ըստ նրա, ինտեգրացիոն գործընթացն է բուհերի ու գիտական հաստատությունների միջև։

«Այս պահին Հայաստանում գիտության բնագավառում կա լուրջ դրական դինամիկա։ Այսօր լավ գիտնականը կարող է ապրել բարեկեցիկ։ Բայց նույնիսկ այս պարագայում գիտությունը երիտասարդներին համար գրավիչ չէ, քանի որ բարձրացել է գիտական հաստիք, աստիճան ունեցող մասնագետների աշխատավարձը, իսկ դրան հասնելու ճանապարհը բավականին երկար է։ Երիտասարդները հիմա ձգտում են կարճ ժամանակում մասնագիտություն սովորել, հմտանալ ու եկամուտ ստանալ։ Այս ակադեմիական քաղաքի նախագիծը նման է հիվանդ մարդու, որն ունի առողջական խնդիր, իրեն լավ չի զգում, միաժամանակ չի ախտորոշվել, չգիտի՝ ինչ խնդիր ունի, բայց որոշում է  կայացվում նրան պլաստիկ վիրահատության ենթարկել։ Հիմա գիտության, կրթության  խնդիրը չեն հասկացել, գուցե խնդիրը դեմոգրաֆիա՞ն է, արդեն քանի տարի մենք տեսնում ենք, որ որոշ մասնագիտությունների գծով թափուր տեղեր են մնում։ Հայաստանում հասկանալի չէ, հայտնի չէ՝ պետությունը գիտնականից ի՞նչ է պահանջում։ Ես դեմ չեմ՝ գիտության, կրթության բնագավառում կա ճգնաժամ։ Ամեն տարի ես առարկայական պլանը, ինքնուրույն աշխատանքները փորձում եմ պարզեցնել, նույնիսկ այդ պարզեցրածը բարդ է ուսանողների համար։ Եթե համեմատում եմ տասը տարի առաջվա ու 2023-ի դասախոսությունները, վերջինները շատ պարզեցված են։ Սա խոսում է  կրթական համակարգում առկա լուրջ խնդիրների մասին։ Ես դասախոսությունների եմ գնում նաև Իտալիա։ Այնտեղ լսարանում նստած է մինչև հարյուր ուսանող, մեզ մոտ եթե սննդագիտություն մասնագիտությամբ 7-8 ուսանող հավաքվում է, ուրախանում ենք, մինչդեռ մեր կուրսում 70 ուսանող կար։ Հիմա մոռացել ենք մեծ լսարանների մասին»,-ասաց Պիպոյանը։

Գիտնականի համոզմամբ, այս խնդիրները պետք է դիտարկել ինչպես դեմոգրաֆիական, այնպես էլ կրթական խնդիրների համատեքստում։

«Այո, խնդիրներ կան, բայց ինչպես կարո՞ղ են դրանց լուծում տալ մարդիկ, որոնք այդ ոլորում չեն աշխատում։ Նախարարության աշխատակիցը երբեք ու երբեք չի կարող իմանալ գիտական աշխատանքի նրբությունները, եթե գիտության բնագավառից չի գնացել»,-նշեց նա։

Նշված խնդիրները, դրանց բարձրաձայնմանը հաջորդած լռությունը գիտնականին թույլ են տալիս կարծել, որ ակադեմիական քաղաքի նախաձեռնության իրական նպատակը Երևանի կենտրոնում գտնվող շենքերն ազատելն է։

«Կրկնում եմ, եթե խնդիրը գիտության, կրթության խնդիրներն ու դրանց լուծումը լիներ, շատ ավելի լավ գործիքներ կան դրա համար։ Հենց այդ պատճառով եմ ասում՝ ինձ մոտ տպավորություն է, որ նպատակը Կենտրոնում գտնվող շենքերն ազատելն է, ոչ թե գիտության ու կրթության ոլորտում բարեփեխումներ անելը, քանի որ գիտության ու կրթության ոլորտում հնարավոր է անել բարեփեխումներ, բայց դրա խոչընդոտներից որևէ մեկը բուհերը Երևանում գտնվելու հետ կապված չէ»,-խոսքն ամփոփեց սննդագիտության դոկտորը։