Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վայր, որտեղ հանդիպում են ավանդական-պատմականը, աշխարհահռչակ լեգենդն ու նորագույնը։ Վայրն ARARAT թանգարանն է, հերոսները՝ տարբեր ժողովուրդների էպոսները, ARARAT լեգենդար կոնյակ և արհեստական բանականություն։

«Արժեքների վկայագիր» ժամանակավոր ցուցադրությունը ARARAT թանգարանի հերթական մշակութային նախաձեռնությունն է, որը միավորում է համաշխարհային էպիկական ժառանգությունն ու արհեստական բանականությունը։

Նախագծի հեղինակները վերընթերցել են հայկական «Սասնա Ծռեր» էպոսը և համաշխարհային այլ էպոսներ և առանձնացել այն դրվագները, որոնք ներդաշնակորեն հանգավորվում են ARARAT-ի արժեքների հետ։ Ընտրված դրվագներն ու հարակից նյութերը մանրակրկիտ ուսումնասիրելուց հետո դրանք պատկերավորվել են արհեստական բանականության օգնությամբ։

«Գիլգամեշ» ու «Ոդիսական», «Սասնա Ծռեր» ու «Նիբելունգների երգ», «Բիլինաներ» ու «Արթուր թագավոր»․ այս աշխարհահռչակ ստեղծագործությունները` էպոսներ կամ դյուցազներգություններ են, որոնք պատմում են աստվածների ու հերոսների մասին։ Սակայն հերոսական սխրանքները, հրաշապատում դեպքերն ու տպավորիչ կերպարները բանահյուսության ու գրականության  այս հինավուրց տեսակի լոկ առաջին շերտերն են, իսկ խորքում՝ արժեքների պատմությունն է։

Համաշխարհային մշակույթի գանձարանում իրենց մնայուն տեղը զբաղեցրած այս կոթողային գործերն իրենց բազմազանությամբ ու տարբերություններով հանդերձ, ունեն մեկ կարևոր ընդհանրություն․ յուրաքանչյուր էպոս բերում է արժեքների որոշակի համակարգ, բարոյական համընդհանուր կոդ։ Այս առանձնահատկությունն էլ հնարավորություն է տալիս էպոսը ստեղծող ժողովրդին ճանաչելու ինքն իրեն, ապա նաև բացում տարբեր ժողովուրդների միմյանց արժեքների ճանաչողության ճանապարհները։

Մարդկության մշակութային այս մեծ ժառանգությունն այսօր վերընթերցվում է արհեստական բանականության կողմից։ Եվ հավերժական արժեքների ու նոր տեխնոլոգիաների այս բացառիկ համադրությունը ARARAT թանգարանը սիրով  ներկայացնում է իր այցելուներին։

Ներկայացնում է որպես հարգանքի տուրք նրանց ճանապարհորդությանը դեպի ARARAT․․․

«Էպոսը, որպես ստեղծագործական ժառանգության միավոր, նախ և առաջ արժեքների որոնման պատմություն է։ Բացի այդ, մեզ հայտնի գրեթե բոլոր էպոսներում իմաստային հատուկ խտացում է ստանում հերոսի ճամփորդությունը։ Այդ իմաստով «Արժեքների վկայագիր» ցուցադրությունը շատ ընդգրկուն հանգավորում է ստանում ARARAT թանգարանի գաղափարների հետ։

Մասնավորապես՝ ARARAT թանգարանի շրջայցերի դասական ծրագիրը հայկական լեգենդար կոնյակի արժեքների բացահայտման պատմություն է։  Վարպետություն, համբերություն, առատաձեռնություն, հավատարմություն, սեր – ARARAT-ի ԴՆԹ-ն կազմող այս արժեքներին է հաղորդակցվում թանգարանի յուրաքանչյուր այցելու, ում անմոռանալի ճամփորդությունը սկսվում է թանգարանի շեմը հատելուն պես», - ասաց Երևանի կոնյակի գործարանի հասարակայնության հետ կապերի ղեկավար Զարուհի Սարիբեկյանը։

Նախագծի շրջանակում Հոմերոսի «Ոդիսական» էպոսից ներկայացված է Ոդիսևսի ու Պենելոպեի հանդիպումը։ Նախագծի գրական խորհրդատու, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, Մատենադարանի ավագ գիտաշխատող Հայկ Համբարձումյանն ասաց, որ այս էպոսը հայտնի է որպես վերադարձի, հավատարմության պատմություն, ապա համեմատության անցկացրեց այս ցուցադրության հետ. «Կարծում եմ՝ այս նկարը հատուկ վերջում է ներկայացած, այսինքն՝ նորից վերադառնալ ARARAT թանգարան, ինչպես նաև՝ ARARAT կոնյակի հավատարմությունն իր ավանդույթներին, պատրաստման  եղանակներին»։

Նրա խոսքով, հայկական հիանալի «Սասնա Ծռերը» և համաշխարհային մյուս էպոսները յուրահատուկ մշակութային կոդեր են, որոնք իրենց տարբերություններով հանդերձ, ներկայացնում են համընդհանուր ու բոլոր ժամանակներում արդիական արժեքները. արիություն ու նվիրում, հավատարմություն ազգային արժեքներին ու համընդհանուր բարոյական նորմերին, վեհանձնություն նույնիսկ ամենաբարդ իրավիճակներում և հավատ սեփական ուժերի ու արդար գործի հաղթանակի նկատմամբ։

Էպոսների ընտրության մասին խոսելիս՝ Հայկ Համբարձումյանն ասաց, քանի որ  Երևանի կոնյակի գործարանն է իրականացում նախագիծը, կարևորել են արժեքային համակարգերի  համապատասխանությունը։

«Մանրակրկիտ աշխատանք ենք տարել։ Երկարատև քննարկումների արդյունքում  մեծ տեքստերից գտել ենք համապատասխան հատվածներ, որոնք լինեն պատկերավոր, չլինեն պատերազմի, կռիվ մասին։ Օրինակ, «Սասնա Ծռեր» էպոսից ընտրել ենք  խաղաղ աշխատանքի, վեհանձության տեսարաններ»,- նշեց նա։

Հ. Համբարձումյանի խոսքով, այս նախագիծն իր համար կարևոր է այն առումով, որ նաև այս տարբերակով կարող են ներկայացնել, հանրայնացնել մեր էպոսը, ինչպես նաև համաշխարհային նշանակության մյուս կոթողային գործերը։   

Նախագծի աշխատանքները տևել են շուրջ 4 ամիս։ Նախագծի ընթացքի մասին խոսեց արհեստական բանականության մասնագետ Արեգ Զաքարյանը։ Նա աշխատել է Stable Diffusion մոդելով, քանի որ այն թույլ է տալիս լինել ճկուն։ Արեգ Զաքարյանի ներկայացմամբ, արհեստական բանականության գոյություն ունեցող բոլոր մոդելները,  որոնք զբաղվում են տեքստից պատկերի ստեղծմամբ, նորություն են. «Նորածին երեխա հասկացողության հետ գործ ունենք։ Պարզ է, որ այդ նորածին երեխան պետք է լինի կամակոր, թերզարգացած, շատ գործողություններ չի կարողանում անել։  Բայց նաև  շատ արագ է զարգանում այս տեխնոլոգիան։ Եթե հիմա սկսեինք այս նախագիծը, շատ խնդիրներ չէինք ունենա, ինչին հանդիպել ենք մեր ստեղծագործական գործընթացի ժամանակ, բայց որոնք հաղթահարվել են ու արդյունքում մենք ունենք այս աշխատանքները»։

ARARAT թանգարանի ղեկավար Առնո Թադևոսյանն ասաց, որ մշտապես մտածել են ունենալ մի վայր, որտեղ բացի համտեսների սրահից կլինի ցուցասրահ, որը կներգրավի նաև նոր մշակութային ուղղվածություններ, արվեստագետներ, տարբեր թանգարաններ՝  հանդես գալու իրենց ցուցադրություններով։

«Մեզ մոտ դա ստացվել է, համագործակցում ենք Հայաստանի տարբեր թանգարանների հետ։ Միշտ մեկս մյուսին օգնելով կարող ենք հաջողության հասնել»,- ասաց Առնո Թադևոսյանը։