Առողջություն 13:34 10/07/2023 Հայաստան

Ջերմային սթրեսի առաջացման պատճառներն ու հետևանքները

2023թ.-ի հուլիսի 3-ը եղել է աշխարհում երբևէ գրանցված ամենաշոգ օրը՝ համաձայն ԱՄՆ Բնապահպանական կանխատեսումների ազգային կենտրոնի տվյալների։ Ըստ վիճակագրության՝ միջին գլոբալ ջերմաստիճանը հասել է 17.01˚C` գերազանցելով 2016թ.-ի օգոստոսի 16.39˚C-ի ռեկորդը, երբ շոգ եղանակը մոլեգնում էր ամբողջ աշխարհում: Իսկ Միացյալ Թագավորության օդերևութաբանական բյուրոյի կողմից այս տարվա մայիսին պատրաստած զեկույցում նշվում է, որ 66% հավանականությամբ 2023-2027թթ.-ին միջին տարեկան մերձմակերեսային գլոբալ ջերմաստիճանը կբարձրանա ևս 1.5°C-ով:

Ըստ նույն զեկույցի՝ 2023թ.-ի փետրվարից ի վեր Հասարակածային Խաղաղ օվկիանոսի կենտրոնական-արևելյան մասում ծովի մակերևույթի ջերմաստիճանի ամսական միջին անոմալիաները զգալիորեն աճել են՝ բարձրանալով գրեթե 0.5 աստիճանով` միջինից բարձր: Զեկույցի կենտրոնում են կլիմայի հիմնական ցուցանիշները՝ ջերմոցային գազերը, ջերմաստիճանը, ծովի մակարդակի բարձրացումը, օվկիանոսի տաքացումը և թթվայնացումը,  ծովային սառույցի և սառցադաշտերի հալոցքը: Այն նաև ընդգծում է կլիմայի փոփոխության և ծայրահեղ եղանակային պայմանների հետևանքները և նշում, որ վերջին 8 տարվա ընթացքում գրանցված գլոբալ միջին ջերմաստիճանը ամենաբարձրն է պատմության մեջ:

Երաշտները, ջրհեղեղները և անոմալ շոգը ազդել են բոլոր մայրցամաքների վրա և պետությունների համար արժեցել են բազմաթիվ միլիարդավոր դոլարներ: Անտարկտիդայում ծովային սառույցի քանակը նվազել է մինչև գրանցված ամենացածր մակարդակը, իսկ եվրոպական որոշ սառցադաշտերի հալվելը ռեկորդային քանակի է հասել: Մինչ ջերմոցային գազերի արտանետումները շարունակում են աճել, և կլիման շարունակում է փոխվել, եղանակային և կլիմայական ծայրահեղ իրադարձությունները շարունակում են մեծ ազդեցություն ունենալ ամբողջ աշխարհի բնակչության վրա: Արևելյան Աֆրիկայում շարունակվող երաշտը, Պակիստանում ռեկորդային տեղումները և Չինաստանում ու Եվրոպայում այս հուլիսին գրանցված ռեկորդային շոգը ազդել են տասնյակ միլիոնավոր մարդկանց վրա, հանգեցրել են սննդի անվտանգության պակասի, ավելացրել են զանգվածային միգրացիան և միլիարդավոր դոլարների կորուստ և վնաս են պատճառել:

Ամռանը ռեկորդային շոգ ալիքներ են սպասվում Եվրոպային։  Եվրոպայում շոգի հետ կապված մահերի թիվն ընդհանուր առմամբ գերազանցել Է 15000-ը` Իսպանիայում, Գերմանիայում, Մեծ Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում և Պորտուգալիայում միասին:

Երևանի պետական բժշկական համալսարանի վերլուծական է ներկայացրել՝ եղանակային անոմալիաներից ելնելով` շատ կարևոր է իմանալ, թե ի՞նչ է ջերմային սթրեսը և ի՞նչն է այն առաջացնում:

Ջերմային սթրեսը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ մարմինը զգում է ջերմության կուտակում այն մակարդակից բարձր, որին կարող է դիմադրել: «Մարդու մարմինը քրտինքի գոլորշիացման միջոցով սառչելու ֆանտաստիկ ունակություն ունի: Մենք գիտենք, որ քրտինքի գոլորշիացումը կարող է օգնել նվազեցնել մարմնի ջերմաստիճանը»,- ասում է Բոյսի պետական համալսարանի հանրային առողջության դպրոցի պրոֆեսոր Ուվե Ռիշլը:

Բայց նույնիսկ այն ժամանակ, երբ մարմինը քրտինք է արտադրում, գոլորշիացումը կարող է սահմանափակվել օդի խոնավության պատճառով:

Մեկ այլ գործոն, որն առաջացնում է մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում, այն է, որ մարդիկ կրում են հագուստ, որը խոչընդոտում է մաշկից քրտինքի արտազատմանը: Եվ երբ մարմինը բավարար քանակությամբ ջուր չի ունենում, այն ջրազրկվում է այն աստիճանի, որ այլևս ի վիճակի չէ քրտինք արտադրել:

Տաք օդը կարող է ավելի շատ խոնավություն պահել, քան սառը օդը: «Այսպիսով, որքան տաք է ջերմային ֆոնը, այնքան բարձր է խոնավության մակարդակը», - նշել է փորձագետը: Բազմաթիվ շենքերով, սալահատակ ճանապարհներով և կայանատեղիներով քաղաքային միջավայրը մեծացնում է ջերմային սթրեսի հավանականությունը, քանի որ դրանք կլանում են արևի ջերմությունը ամբողջ օրվա ընթացքում:

«Ջերմային սթրեսը հիվանդությունների մի ամբողջ սպեկտր է», - ասում է Վաշինգտոնի համալսարանի շրջակա միջավայրի պահպանության և աշխատանքային առողջության պրոֆեսոր Քրիստի Էբին: Ախտանիշները կարող են տատանվել՝ ձեռքերի փոքր կարմրավուն բշտիկներից մինչև ուշագնացություն: Ծայրահեղ դեպքերում, եթե մարմնի ջերմաստիճանը բարձրանում է 39˚C, դա կարող է հանգեցնել ջերմային հարվածի, որն էլ իր հերթին կարող է հանգեցնել ուղեղի և այլ ներքին օրգանների այտուցվածության և որոշ դեպքերում ավարտվել մահվան ելքով:

Ըստ պրոֆեսոր Էբիի՝ երբ մենք ենթարկվում ենք բարձր ջերմաստիճանի, մեզ ժամանակ է պետք, որպեսզի մեր մարմինը սառչի, և դա սովորաբար տեղի է ունենում գիշերվա ընթացքում, բայց 1970 թվականից ի վեր գիշերային ամառային ջերմաստիճանը բարձրացել է միջինը 3 աստիճանով, ինչը նշանակում է, որ մարդիկ գիշերը ավելի քիչ են զովանում:

Երեխաները, տարեցները և հղիները ջերմային սթրեսի նկատմամբ առավել խոցելի են: Մարզիկներն ու բացօթյա աշխատողները կարող են շատ ավելի մեծ ռիսկի ենթարկվել ջերմային սթրեսի համար, քանի որ որքան շատ մարդիկ շարժվեն կամ աշխատեն, այնքան ավելի շատ ջերմություն պետք է հեռացվի նրանց մարմնից: Սա նշանակում է, որ մարզիկներն ու բացօթյա աշխատողները, ինչպես նաև գյուղատնտեսական աշխատանքներում ներգրավված մարդիկ կարող են ավելի մեծ ռիսկի ենթարկվել ջերմային սթրեսի համար:

Ջերմային սթրեսից խուսափելու համար անհրաժեշտ է զերծ մնալ բացօթյա ինտենսիվ գործողություններից, խմել շատ հեղուկ, հեռու մնալ արևի անմիջական ճառագայթներից և ավելի շատ ժամանակ անցկացնել օդորակված վայրերում: Հովանալու արդյունավետ այլ եղանակներից են նաև պարանոցը սառը սրբիչներով փաթաթելը, Էլեկտրական օդափոխիչի կիրառումը, ինչպես նաև գիշերը պատուհանները բացելը:

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

12:33
Թափառող շների վրա կրակած տղամարդը ներկայացել է ոստիկանություն
Նոյեմբերի 10-ին հաղորդում էր ստացվել Համայնքային ոստիկանության Արթիկի բաժնում: Կենդանապաշտպանները հայտնել էին, որ նախորդ օրը Արթիկի Լմբատ-2...
Աղբյուր` Panorama.am
12:31
Ռոնալդուն նշել է ռեկորդ, որը չի ցանկանում գերազանցել
Կրիշտիանու Ռոնալդուն մի քանի ամիս առաջ բացել է իր YouTube ալիքը։ Պորտուգալացին կայծակնային արագությամբ ձեռք է բերել բաժանորդներ. այժմ ալիքին...
Աղբյուր` Panorama.am
12:16
Գերմանիայի ԱԳ նախարար Անալենա Բարբոքը Բաքվում կայացած COP29-ի ժամանակ սուր քննադատության է ենթարկել Ադրբեջանին
Գերմանիայի ԱԳ նախարար Անալենա Բերբոքն Ադրբեջանում ընթացող ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության համաժողովի (COP29) 29-րդ նստաշրջանում իր առաջին...
Աղբյուր` Panorama.am
11:37
Visa-ի երևանյան գրասենյակը ֆիլտրում է ԶԼՄ-երին
«Պարզում ենք, թե ինչ սկզբունքով են ընտրվել ԶԼՄ–ները, որոնց հասանելի կլինեն ֆորումի բանախոսները»։
Աղբյուր` Panorama.am
11:28
Ցավն էլ պետք է չափ ունենա. Ավտովթարի հետևանքով մահացել է պատերազմում զոհված Արտյոմ Խաչատրյանի եղբայրը
Ողբերգական ավտովթարի հետևանքով զոհվել է Արթուր Խաչատրյանը։ Նա 44-օրյա պատերազմում զոհված Արտյոմ Խաչատրյանի եղբայրն է։ Մինչ այդ ընտանիքը 17...
Աղբյուր` Panorama.am
11:27
Պեսկով. Ռուսաստանի խնդիրը ոչ թե միգրանտներն են, այլ անօրինական ներգաղթյալները
Ռուսաստանի համար խնդիրը ոչ բոլոր միգրանտներն են, որոնք երկիր են ժամանել, այլ միայն նրանք, ովքեր անօրինական կերպով գտնվում են Ռուսաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
10:55
Ռուսական պարարտանյութերի մասնաբաժինը եվրոպական շուկայում աճել է ռեկորդային մակարդակի
Ռուսաստանի մասնաբաժինը եվրոպական պարարտանյութերի ներմուծման մեջ սեպտեմբերին օգոստոսի համեմատ աճել է 2,9 %ային կետով և հասել 32,1 %-ի։ Սա...
Աղբյուր` Panorama.am
10:52
Մանկահասակ որդիներին 30 տարի առաջ սպանած Սմիթը կրկին հայտնվել է մամուլի ուշադրության կենտրոնում
53-ամյա Սուսան Սմիթը 30 տարի ազատազրկումից հետո  կրկին հայտնվել է միջազգային մամուլի ուշադրության կենտրոնում գլխագրերում։ Նրան դատարանը...
Աղբյուր` Panorama.am
10:51
Շախմատի Մ12տ. ԱԱ. Հայ մասնակիցների արդյունքները
Իտալիայի Մոնտեսիլվանո քաղաքում շարունակվում է 2024 թվականի շախմատի աշխարհի մինչև 12 տարեկան պատանիների և աղջիկների առաջնությունը:  6...
Աղբյուր` Panorama.am
10:35
Գիշերային ակումբի այցելուն սեր է խոստովանել դիջեյին և կծել նրա ականջը
Գերմանիայում դիսկոտեկի այցելուն գրկել է դիջեյին և կծել նրա ականջի մի մասը։ Միջադեպի մասին հայտնում է Bild-ը։ 2023 թվականի փետրվարին Ստորին...
Աղբյուր` Panorama.am
10:25
Հայաստանը՝ հայկական առաջին արբանյակից արված լուսանկարներում
ՀՀ բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Մխիթար Հայրապետյանը հայկական առաջին արբանյակից արված լուսանկարներ է հրապարակել: «Մեր...
Աղբյուր` Panorama.am
10:18
Իրանը, ի պատասխան ՄԱԳԱՏԷ-ի բանաձևի, նոր ցենտրիֆուգներ կգործարկի
Իրանի ատոմային էներգիայի կազմակերպության (AEOI) ղեկավար Մոհամմադ Էսլամին հրամայել է «արդյունավետ միջոցներ ձեռնարկել», ներառյալ նոր...
Աղբյուր` Panorama.am
10:18
Ողբերգական վթար Սեբաստիա փողոցում
Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն նոյեմբերի 22-ին, ժամը 00:53-ին  ահազանգ է ստացվել, որ Երևան քաղաքի Սեբաստիա փողոցում տեղի է...
Աղբյուր` Panorama.am
09:39
Մեդվեդևը հրապարակել է «Օրեշնիկ» հրթիռային համակարգ հարվածի տեսանյութը
ՌԴ Անվտանգության խորհրդի փոխնախագահ, «Եդինայա Ռոսիա» կուսակցության նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը «Օրեշնիկ» նորագույն հրթիռի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:10
Telegram-ում խարդախության նոր տեսակ է տարածվում
Telegram-ում խարդախության նոր տեսակ է տարածվում. հաքերները սկսել են օգտատերերին ուղարկել ֆիշինգային հղում, որը ներկայացվում է որպես նվեր՝...
Աղբյուր` Panorama.am
09:01
Նոյեմբերի 22-ին փոխանակման կետերում դոլարի փոխարժեքն աճել է, ռուբլու և եվրոյինը՝ նվազել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ նոյեմբերի 22-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 387.22դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:57
«Հրապարակ». Ոստիկանության զորքերի հրամանատարը պետությունից բնակարանային վարձի փոխհատուցում է ստացել` չունենալով դրա իրավունքը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երեկ գրել էինք, որ ոստիկանության զորքերի հրամանատար, գեներալ Հայկ Բաբայանը, որը երազում է...
Աղբյուր` Panorama.am
08:56
«Ժողովուրդ». ՔՊ կուսակցությանը նվիրատվություն կատարած ընկերությունը տուգանվում է նվիրած գումարի չափով
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթը պաշտոնական աղբյուրներից տեղեկացավ, որ ՀՀ կոռուպցիայի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:55
«Ժողովուրդ». Աղազարյանը վատ դրության մեջ է դրել ՔՊ-ին. համարձակ հերոս է խաղում
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Հովիկ Աղազարյանը անհարմար դրության մեջ է դրել Նիկոլ Փաշինյանին ու ՔՊ վերնախավին, իսկական...
Աղբյուր` Panorama.am
08:50
«Հրապարակ». Արմավիրի մարզպետի թափուր պաշտոնում դիտարկվում է մարզպետի տեղակալ Արգիշտի Մեխակյանի թեկնածությունը
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Դավիթ Խուդաթյանի՝ ՏԿԵ նախարար նշանակվելուց հետո Արմավիրի մարզպետի թափուր պաշտոնում դիտարկվում է...
Աղբյուր` Panorama.am
08:50
Նիկոլի մեղավոր անմեղները
Մեռավ Փաշինյան Նիկոլը շնորհակալություն հայտնելով իր «գործընկերներից»։ Թե բա՝ «իրենց կատարած աշխատանքի համար»։ Այդքան...
Աղբյուր` Panorama.am
08:49
«Ժողովուրդ». Սիմիդյանի նախարարությունը չի կարողացել ապահովել Սևանա լճի հետ կապված աշխատանքների կազմակերպումը
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «Վերջին օրերի պարտադրված հրաժարականներից մեկը՝ ՏԿԵՆ Գնել Սանոսյանի հեռացումը, պայմանավորված էր...
Աղբյուր` Panorama.am
08:47
«Հրապարակ». Ժամկետ խախտած ԿԳՄՍ նախարարը պատասխանատվություն կրելո՞ւ է
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Սեպտեմբերի 5-ին կառավարությունն ընդունեց որոշում, ըստ որի՝ Հայաստանի ազգային ագրարային...
Աղբյուր` Panorama.am
08:44
Այսօրվա հոսանքազրկումների մասին
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ նոյեմբերի 22-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:42
«Ժողովուրդ». Ինչ ունեցվածք և դրամական միջոցներ ունի Քննչական կոմիտեի ղեկավարի հավանական թեկնածուն
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. «ArmLur.am-ը գրել էր, որ համաձայն իր աղբյուրներից ստացված տեղեկության՝ քաղաքական իշխանությունը...
Աղբյուր` Panorama.am
08:41
«Հրապարակ». Ով կփոխարինի Նարեկ Զեյնալյանին ԱԺ մշտական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Նարեկ Զեյնալյանի՝ մանդատից հրաժարվելուց հետո թափուր է մնալու նաև նրա զբաղեցրած ԱԺ...
Աղբյուր` Panorama.am
23:04
Մինչև Հայաստանի իշխանությունը հանցավոր լռում է, պաշտոնական Բաքուն ագրեսորի նոր իմիջ է կերտում Հայաստանի համար. Տիգրան Աբրահամյան
ԱԺ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Տիգրան Աբրահամյանը գրում է. «Ադրբեջանում սեփական ստվերի ու անցյալի բարդույթների...
Աղբյուր` Panorama.am
22:44
Ռուսաստանն իրեն իրավունք է վերապահում զենք օգտագործել այն պետությունների դեմ, որոնք թույլ են տալիս իրենց զենքն օգտագործել իր դեմ. Պուտին
Այսօր հրապարակված տեսաուղերձում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց նորագույն միջին հեռահարության «Օրեշնիկ» հրթիռի հաջող...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան
16:15 21/11/2024

Խայտառակություն Թումանյան փողոցում. Չախոյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}